Το Μαρόκο αντιμετωπίζει κύματα διαμαρτυρίας για αρκετούς μήνες.

Στα τέλη Οκτωβρίου του 2016, ο Mohcine Fikri, ψαράς στη βόρεια μαροκινή πόλη Aλ Χοσέιμα, είδε τα 500 κιλά αλιεύματα ξιφία του να κατάσχονται από την αστυνομία.

Καθώς τα εμπορεύματά του συνθλίβονταν σε ένα φορτηγό, προσπάθησε να σώσει το μοναδικό του τρόπο βιοπορισμού και συνθλίφτηκε κι ο ίδιος. Οι μάρτυρες δήλωσαν ότι η αστυνομία δεν έκανε τίποτα, όταν είδαν τον Mohcine Fikri να πέφτει στο φορτηγό που οδήγησε στο θάνατό του.

Ακόμη χειρότερα, και αυτό ήταν το σημείο εκκίνησης των διαμαρτυριών, η αστυνομία φέρεται να είπε στον οδηγό του φορτηγού να «τον κάνει κομματάκια».

Ξεκίνησε σύντομα μια ανοιχτή σύγκρουση μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και των τοπικών αρχών και των αστυνομικών δυνάμεων σχετικά με τη σειρά των γεγονότων και από τότε γίνονται διαδηλώσεις στη βόρεια περιοχή Ριφ στο Μαρόκο.

Παρόλο που ο θάνατος του Fikri προκάλεσε εθνική οργή και διαμαρτυρίες, οι εβδομαδιαίες διαδηλώσεις έγιναν αρχικά μόνο στοη Ριφ, πριν εξαπλωθούν στο υπόλοιπο Μαρόκο τις τελευταίες εβδομάδες.

Ανακαλύπτουν την γενική δυσαρέσκεια του πληθυσμού σχετικά με την έλλειψη οικονομικών ευκαιριών, την αποτυχία ή τις ανύπαρκτες υποδομές και την φοβερή διαφθορά που επισημάνθηκαν μέσω της αντιμετώπισης του θέματος από την κυβέρνηση.

Πράγματι, μετά τις εθνικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν τον Νοέμβριο του 2016, όπου νέα πολιτικά κόμματα ήρθαν στην πολιτική σκηνή, το Μαρόκο σημείωσε ένα από τα πρώτα πολιτικά του αδιέξοδα, που διήρκεσε μήνες.

Αυτό ήρθε σε κρίσιμη στιγμή, καθώς οι αρχές αντιμετώπιζαν ήδη λαϊκή οργή.

Μετά από πέντε μήνες αδυναμίας σχηματισμού ενός συνεκτικού συνασπισμού, ο βασιλιάς Μοχάμεντ ΣΤ’ παρενέβη διορίζοντας τον πρώην υπουργό Εξωτερικών Σαάντ Έντιν Αλ Οτμάν ως επικεφαλής της κυβέρνησης.

Το γεγονός που χειροτέρεψε την κατάσταση όμως είναι η έλλειψη οποιασδήποτε κυβερνητικής αντίδρασης, κάτι που θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει τη γενική απάθεια των αρχών.

Οι αρχές αρνήθηκαν τις απαιτήσεις των διαδηλωτών και τους απέρριψαν ως ξένους πράκτορες που προσλήφθηκαν για να αποσταθεροποιήσουν το Μαρόκο.

Μακρά παράδοση διαδηλώσεων

 

Η περιφέρεια Ριφ, η οποία κατοικείται κυρίως από ιθαγενή μειονότητα Βερβέρων, θεωρείται εδώ και πολύ καιρό ως μια περιοχή ιστορικά εχθρική προς την κεντρική εξουσία, γνωστή και ως Makhzen.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, οι φυλές των Ριφ ενοποιήθηκαν υπό την ηγεσία του πολιτικού και στρατιωτικού ηγέτη Abd el-Krim και πολέμησαν τόσο τη γαλλική όσο και την ισπανική αποικιοκρατία του Μαρόκου.

Κατέληξαν να δηλώνουν την ανεξαρτησία της Δημοκρατίας Ριφ (1921-1926) μετά την απόφαση του Μαροκινού Σουλτάνου Γιούσεφ να παραδοθεί και να υπογράψει μια συνθήκη με τη Γαλλία, η οποία μετέτρεπε επισήμως το Μαρόκο σε γαλλικό προτεκτοράτο.

Αυτή η κίνηση εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να μην διδάσκεται στο μαροκινό πρόγραμμα σπουδών και σε μεγάλο βαθμό έχει παρεξηγηθεί.

Εξαιτίας αυτού, οι άνθρωποι που είναι σκεπτικοί σχετικά με τις διαμαρτυρίες ή το “Χιράκ”, όπως ονομάζεται το κίνημα, γρήγορα έθεσαν υπό αμφισβήτηση την παρουσία αρκετών σημαίων της Ριφ Δημοκρατίας και παράλληλα την έλλειψη σημαίας του Μαρόκου. Έτσι, χαρακτήρισαν το Χιράκ ένα «μη πατριωτικό κίνημα» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παρότι το κίνημα Χιράκ αρνήθηκε τυχόν αποσχιστικές προθέσεις, υποστηρίζοντας αντ’ αυτού τις οικονομικές και κοινωνικές διαμαρτυρίες του.

Για παράδειγμα, ένα από τα βασικά αιτήματα του Χιράκ είναι να έχει ένα νοσοκομείο εξειδικευμένο στις θεραπείες για τον καρκίνο, καθώς τα ποσοστά καρκίνου στη Ριφ είναι τα υψηλότερα στη χώρα, που χρονολογούνται από τη χρήση αερίου μουστάρδας από την Ισπανία στην περιοχή.

Αν και ο νέος βασιλιάς υιοθέτησε διαφορετική στάση από τον πατέρα του απελευθερώνοντας πολιτικούς αντιπάλους, δημιουργώντας νέους θεσμούς για την προώθηση της εθνικής συμφιλίωσης και κάνοντας τακτικές επισκέψεις στην επαρχία Ριφ, αυτά δεν αρκούσαν για να ξεχάσουν οι ντόπιοι τη βία και την καταπίεση που υπέστη ο λαός τους τον περασμένο αιώνα.

Έξι χρόνια μετά την Αραβική Άνοιξη του Μαρόκου, γνωστή και ως κίνημα της “20ής Φεβρουαρίου“, οι αρχές αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν νέες δημοφιλείς διαμαρτυρίες.

Τότε οι αρχές έκαναν κάποιες μεταρρυθμίσεις για να «χαλαρώσουν» τους διαδηλωτές. Το Σύνταγμα τροποποιήθηκε, δημιουργήθηκαν νέα θεσμικά όργανα και δόθηκαν πολλές υποσχέσεις στην κοινωνία των πολιτών σχετικά με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.

Αλλά τώρα, αυτή η στρατηγική εξαντλείται μετά από αρκετά χρόνια στασιμότητας και τα πολιτικά κόμματα δεν καταφέρνουν να βρουν νέες στρατηγικές για την αντιμετώπιση της λαϊκής οργής.

Και λόγω της έλλειψης οποιουδήποτε μακροπρόθεσμου ή και βραχυπρόθεσμου οράματος από την κυρίαρχη πολιτική τάξη, οι διαμαρτυρίες συνέχισαν να ισχυροποιούνται και μια φυσιογνωμία, ιδίως, κατάφερε να ξεχωρίσει μες στο πλήθος: ο αυτοανακηρυγμένος ηγέτης του κινήματος Χιράκ, Nasser Zefzafi.

Ο 39χρονος γεννημένος και μεγαλωμένος στην Αλ Χοσέιμα της Ριφ έχει κερδίσει τη φήμη ότι είναι ένας πολύ αποφασισμένος και έντονος ακτιβιστής, συγκεντρώνοντας μερικές φορές χιλιάδες ανθρώπους που έρχονται να ακούσουν τις ομιλίες του, οι οποίες μεταδίδονταν ζωντανά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Συγκέντρωσε μια κεντρική ομάδα διαδηλωτών γύρω του και κράτησε το κίνημα ζωντανό και δραστήριο, ζητώντας όλες οι διαμαρτυρίες να παραμείνουν ειρηνικές.

Τόσο οι αρχές όσο και οι διαδηλωτές ήταν πολύ προσεκτικοί και κάλεσαν κάθε μία από τις πλευρές τους σε αυτοσυγκράτηση: οι αρχές δεν ήθελαν να συγκριθούν με τα γειτονικά καθεστώτα τα οποία υιοθέτησαν την καταστολή και τη βία ως κύρια πολιτική προκειμένου να μην πυροδοτήσουν την οργή των Μαροκινών, και οι διαδηλωτές δεν ήθελαν να συγκριθούν με βίαιες ομάδες που επιδιώκουν να θέσουν σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια και σταθερότητα.

Ωστόσο, όλα αυτά άλλαξαν όταν στις 26 Μαΐου 2017 ο Nasser Zefzafi διέκοψε το κήρυγμα της Παρασκευής πριν από το Ραμαζάνι σε τοπικό τέμενος.

Ο ιμάμης κήρυττε εναντίον της “fitna”, μιας θρησκευτικής ετικέτας που χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει κάθε κίνηση που έχει ως στόχο τη γενική διάσπαση και την προώθηση της εχθρότητας μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων μεταξύ μιας ενωμένης ομάδας, αναμφισβήτητα μια αναφορά στο Zefzafi και στο κίνημα Χιράκ.

Σύμφωνα με τους νόμους που αποσκοπούν στην προστασία όλων των θρησκειών, κάθε πράξη που διαταράσσει ή παραβιάζει την τακτική και συνηθισμένη πρακτική οποιασδήποτε θρησκείας στο Μαρόκο είναι έγκλημα και οι αστυνομικές δυνάμεις άρχισαν μια ανθρωποκτονία για να συλλάβουν τον Zefzafi.

Ο Zefzafi φυγαδεύτηκε από ντόπιους λίγες μέρες πριν τελικά παραδοθεί στην αστυνομία ενάντια στη λαϊκή βούληση.

Μετά από αυτό το γεγονός, οι αστυνομικές δυνάμεις και αρχές άρχισαν μια μαζική εκστρατεία συλλήψεων και έθεσαν σε κράτηση περισσότερους από 130 ακτιβιστές μέχρι σήμερα. Περισσότεροι από δώδεκα ακτιβιστές, συμπεριλαμβανομένου του Zefzafi, θα «αντιμετωπίσουν τη δικαιοσύνη» για αποκαλούμενες από τοπικούς ακτιβιστές και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως εξωφρενικές κατηγορίες. Σχεδόν όλες σχετίζονται με την απειλή της εθνικής ασφάλειας.

Μετά από αυτή την πλήρη ανατροπή της στρατηγικής και τη νέα κατασταλτική προσέγγιση από τις αρχές, έγιναν τεράστιες διαδηλώσεις σε όλο το βασίλειο, κυρίως στην πρωτεύουσα Ραμπάτ στις 11 Ιουνίου 2017, όπου περίπου 52.000 άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν υπέρ του Χιράκ και κατά της μαζικής σύλληψης ακτιβιστών.

Οι αρχές ισχυρίστηκαν ότι ήταν μόνο περίπου 15.000 άνθρωποι, ενώ το κίνημα Χιράκ ισχυρίστηκε ότι περισσότεροι από 100.000 έλαβαν μέρος στη διαδήλωση, γεγονός που θα την καθιστούσε τη μεγαλύτερη διαμαρτυρία στο Μαρόκο μετά το κίνημα της 20ής Φεβρουαρίου κατά την Αραβική Άνοιξη.

Πολλοί φοβούνται ότι η απουσία των συλληφθέντων ηγετών του Χιράκ θα μπορούσε να χειροτερεύσει τα πράγματα, καθώς εκείνοι συγκρατούσαν τα πνεύματα εδώ και μήνες.

Στις 22 Ιουνίου, ο Zefzafi “χτυπήθηκε σοβαρά” μαζί με δύο άλλους ακτιβιστές κατά τη σύλληψή τους, οπότε δεν φαίνεται ότι αυτή η ιστορία θα λήξει οποτεδήποτε σύντομα.