Λουκασένκα ή Λουκασένκο; Γιατί τα αγγλόφωνα μέσα χρησιμοποιούν διαφορετικές ορθογραφίες για τον επιθετικό Λευκορώσο ηγέτη;

Μια επιλογή τίτλων από αγγλόφωνα μέσα, που παρουσιάζουν τις ποικίλες συντακτικές πρακτικές με το επώνυμο του μακροχρόνιου κυβερνήτη της Λευκορωσίας. Χάρτης των επαρχιών της Λευκορωσίας από το Golbez (CC BY-SA 3.0). Εικόνα του Αλεξάντερ Λουκασένκο από το Serge Serebro, Vitebsk Popular News (CC BY-SA 4.0). Η ανάμειξη των γραφικών έγινε από την Georgia Popplewell (CC BY 3.0)

Καθώς η Λευκορωσία βρίσκεται στα παγκόσμια πρωτοσέλιδα μετά τις αμφιλεγόμενες προεδρικές εκλογές της 9ης Αυγούστου, στον διεθνή Τύπο έχουν προκύψει διαφορετικές ορθογραφίες για το επώνυμο του επί μακρόν προέδρου. Λουκασένκα ή Λουκασένκο: ποια είναι η σωστή;

Η απάντηση είναι και τα δύο. Το όνομα Λουκασένκο έχει δύο διαφορετικές ορθογραφίες. Στα λευκορωσικά, γράφεται Аляксандр Лукахьнка και στα ρωσικά Александр Лукахенко. Κατά συνέπεια, η αγγλική μεταγραφή με βάση το λευκορωσικό πρωτότυπο θα είναι Αλεξάντρ Λουκασένκα, ενώ αυτή με βάση τη ρωσική ορθογραφία θα είναι Αλεξάντρ (ή το αγγλικό ισοδύναμο Αλεξάντερ) Λουκασένκο.

Τόσο η ρωσική όσο και η λευκορωσική έχουν καθεστώς επίσημης γλώσσας στη Δημοκρατία της Λευκορωσίας, όπου ο πληθυσμός είναι ως επί το πλείστον δίγλωσσος σε διαφορετικό βαθμό. Ενώ οι δύο γλώσσες είναι συχνά αμοιβαία κατανοητές, καθώς και οι δύο ανήκουν στον ανατολικό κλάδο των σλαβικών γλωσσών, είναι εντούτοις ευδιάκριτες. Σήμερα, τα λευκορωσικά μπορούμε να τα δούμε και να τα ακούσουμε σε τελετουργικά σε κρατικές λειτουργίες και σε πινακίδες και κυβερνητικά υπουργεία σε όλη τη χώρα. Ωστόσο, μεγάλο μέρος της καθημερινής ζωής στις μεγάλες πόλεις διεξάγεται στα ρωσικά και η παρουσία της λευκορωσικής έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, εν μέρει λόγω της μείωσης του ρόλου της στο κρατικό εκπαιδευτικό σύστημα.

Ενώ τα μέσα ενημέρωσης όπως ο Guardian, οι New York Times, και το BBC έχουν χρησιμοποιήσει τη ρωσική λατινοποίηση (Λουκασένκο), το Radio Free Europe, το οποίο εκπέμπει επίσης στη Λευκορωσία, χρησιμοποιεί τη λευκορωσική έκδοση (Λουκασένκα). Είναι ενδιαφέρον, έχουμε βρει μια δημοσίευση από τους New York Times από το 2006, που χρησιμοποίησε το λευκορωσικό όνομα Λουκασένκα.

Παρόμοια διάκριση παρατηρείται με το επώνυμο της αρχηγού της αντιπολίτευσης: το όνομά της είναι Σβιατλάνα Τσιχανόφσκαγια στα αγγλικά, λατινοποιημένο από τα λευκορωσικά Святлана Ціханоўская. Αλλά γίνεται Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, όταν μεταγράφεται από τη ρωσική ορθογραφία, Светлана Тихановская.

Καθώς οι διαμαρτυρίες έχουν εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη χώρα, θα μπορούσαμε επίσης να αναρωτηθούμε σχετικά με την ορθογραφία διαφόρων πόλεων της Λευκορωσίας. Οι εργαζόμενοι απεργούν στο Γκρόντνο (ρωσικά) ή στο Χρόντνα (λευκορωσικά), οι διαδηλωτές παρέλασαν στο Γόμελ ή στο Χόμελ; Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης έχουν κατά καιρούς γράψει λευκορωσικά ονόματα τοποθεσιών με ασυνέπεια.

Για να περιπλέξουν τα πράγματα, τα λευκορωσικά, ενώ τώρα γράφονται με το κυριλλικό αλφάβητο, έχουν επίσης το δικό τους λατινικό αλφάβητο, που χρησιμοποιήθηκε τον 19ο και στις αρχές του 20ου αιώνα, που ονομάζεται Łacinka, καθώς και κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής της Λευκορωσίας στις αρχές της δεκαετίας του '40. Ένα περαιτέρω πρότυπο ορθογραφίας γνωστό ως Taraškevica χρησιμοποιείται από μερικούς Λευκορώσους ομιλητές στο εξωτερικό. Χρησιμοποιεί σχεδόν το ίδιο κυριλλικό αλφάβητο με το πρότυπο λευκορωσικό σήμερα, αλλά απορρίπτει μερικές από τις γλωσσικές μεταρρυθμίσεις της σοβιετικής κυβέρνησης της Λευκορωσίας του 1933.

Επιπλέον, από τον 15ο αιώνα, η ταταρική μουσουλμανική μειονότητα, που ζούσε στο Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας, που περιελάμβανε τη σημερινή Λευκορωσία, έγραφε επίσης στα λευκορωσικά χρησιμοποιώντας μια προσαρμοσμένη μορφή της αραβικής γραφής, που ονομάζεται Кітаб [Kitab] ή ارابیصا [Arabitsa], καθώς εγκατέλειψαν σταδιακά τη μητρική τους τουρκική γλώσσα και προσάρμοσαν τη σλαβική λευκορωσική γλώσσα, ενώ παρέμειναν πιστοί στο Ισλάμ.

Αυτή η συζήτηση μπορεί να θυμίσει κάτι σε ορισμένους αναγνώστες της Ουκρανίας, της γειτονικής χώρας της Λευκορωσίας προς τον Νότο. Μετά τα γεγονότα του 2014 και τον επακόλουθο πόλεμο στα ανατολικά της χώρας, η χώρα βρέθηκε όλο και σε περισσότερες στήλες στις διεθνείς εφημερίδες. Έντονες συζητήσεις έχουν οδηγήσει σε αρκετές δημοσιεύσεις, που δηλώνουν ότι θα γράφουν την πρωτεύουσα της χώρας, προηγουμένως Κίεβο, με την ουκρανική μεταγραφή ως Κιγίβ. Η ρωσική ομιλείται άπταιστα από εκατομμύρια στην Ουκρανία, πολλοί από τους οποίους είναι Ουκρανοί υπήκοοι, αλλά δεν είναι μια επίσημη γλώσσα, εξ ου και οι ανατολικές πόλεις Χάρκοβο και Λουχάνσκ από συνήθεια γράφονται στην ουκρανική μορφή τους και όχι ως Χάρκιβ και Λουγκάνσκ, όπως πολλοί από τους κατοίκους τους θα τις αποκαλούσαν.

Η πολιτική και κοινωνικογλωσσική κατάσταση της Λευκορωσίας είναι πολύ διαφορετική από την Ουκρανία. Αλλά αυτά τα θέματα θα συνεχίσουν να βασανίζουν τους συντάκτες σε όλο τον κόσμο. Μερικοί από τον γερμανικό Τύπο εξακολουθούν να αναφέρονται στη χώρα ως Weißrussland (κυριολεκτικά “Λευκή Ρωσία”) και όχι Μπελαρούς, όπως προτιμούν οι Λευκορώσοι. Η χώρα ονομάζεται ευρέως Белороссия (Μπιελορούσια) στον ρωσικό Τύπο, παρά τις αντιρρήσεις των Λευκορώσων.

Στιγμές όπως αυτές θα συνεχίσουν να αναγκάζουν τους συντάκτες σε όλο τον κόσμο να εξετάσουν σε ποιον είναι υπόλογοι: στην κρατική γλωσσική πολιτική, στις γλωσσικές πρακτικές των κατοίκων μιας χώρας ή σε ξένους αναγνώστες, που συχνά γνωρίζουν μακρινά μέρη με εντελώς διαφορετικά, μερικές φορές αρχαϊκά, ονόματα; Δεν υπάρχουν πάντα εύκολες απαντήσεις. Αλλά όταν η προσοχή του κόσμου στρέφεται σε μια χώρα άγνωστη, η διαφάνεια είναι η καλύτερη πολιτική επιτρέποντας στους αναγνώστες να κατανοήσουν πώς μπορεί ένα και μόνο γράμμα να έχει σημασία.

Μάθετε περισσότερα για την αναταραχή στη Λευκορωσία εδώ

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.