“Ο καιρός του Λουκασένκο τελείωσε”: Ένας Λευκορώσος συγγραφέας παρακινεί για αλληλεγγύη από μακριά

Ο Max Ščur ηγείται της διαδήλωσης της 15ης Αυγούστου κατά του Λουκασένκο, η οποία ξεκίνησε από το Κλεμεντίνουμ στην Πράγα. Φωτογραφία (c): Filip Noubel, που χρησιμοποιείται με άδεια.

Ενώ ήταν μία από τις μικρότερες μειονότητες στην Τσεχική Δημοκρατία, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο υποστηρίζοντας τις εσωτερικές αλλαγές στην πατρίδα τους. Όταν ξέσπασαν διαδηλώσεις στο Μινσκ κατά της εκλογικής απάτης, με αφορμή την προσπάθεια του Προέδρου Αλεξάντερ Λουκασένκο να παραμείνει στην εξουσία για έκτη συνεχή θητεία, οργάνωσαν διαδηλώσεις αλληλεγγύης, ασκώντας πιέσεις σε Τσέχους πολιτικούς και αυξάνοντας την ευαισθητοποίηση στα μέσα ενημέρωσης.

Η Λευκορωσία έχει συνολικό πληθυσμό περίπου 10 εκατομμύρια ανθρώπους. Δύο έως τρία εκατομμύρια άνθρωποι, που έχουν λευκορωσική καταγωγή, ζουν εκτός της πατρίδας τους. Καθ’ όλη τη διάρκεια της δίνης της ιστορίας, οι Λευκορώσοι εγκατέλειψαν τη χώρα τους κυρίως για θρησκευτικούς και οικονομικούς λόγους. Οι Τσέχοι και οι Λευκορώσοι δεν είναι ξένοι: τον 16ο αιώνα ο μελετητής και πρώιμος λογιστής Φραγκίσκος Σκάρινα έζησε και εργάστηκε στην Πράγα, όπου έθεσε τα θεμέλια της λογοτεχνικής λευκορωσικής γλώσσας. Αργότερα, Λευκορώσοι συγγραφείς και καλλιτέχνες μετακόμισαν στην Τσεχοσλοβακία μετά τη Ρωσική Επανάσταση το 1917. Σήμερα, νέες γενιές Λευκορώσων μετανάστευσαν στην Τσεχική Δημοκρατία για οικονομικούς και εκπαιδευτικούς λόγους. Τον Ιούλιο του 2013, η Τσεχική κυβέρνηση πρόσθεσε τους Λευκορώσους στον επίσημο κατάλογο των 14 εθνοτικών μειονοτήτων, οι οποίες έχουν εγγυημένη πολιτική εκπροσώπηση και ειδικά εκπαιδευτικά, πολιτιστικά κέντρα και μέσα ενημέρωσης.

Ο Max Ščur είναι ένας από αυτούς τους Λευκορώσους. Ο ποιητής, μυθιστοριογράφος, μεταφραστής, λογοτεχνικός και περιβαλλοντικός ακτιβιστής έχει περάσει πάνω από δύο δεκαετίες στην Τσεχική Δημοκρατία. Τώρα γράφει τόσο στα λευκορωσικά όσο και στα τσεχικά και το 2016 κέρδισε το βραβείο Giedroyc, ένα διάσημο λευκορωσικό λογοτεχνικό βραβείο για το καλύτερο λευκορωσικό μυθιστόρημα της χρονιάς. Είναι επίσης ο ιδρυτικός συντάκτης του Litrazh, ενός διαδικτυακού λογοτεχνικού περιοδικού της λευκορωσικής γλώσσας.

Ο Ščur υπήρξε ιδιαίτερα δραστήριος στην οργάνωση της κοινότητας της Λευκορωσίας της Πράγας μετά τις προεδρικές εκλογές της 9ης Αυγούστου. Έχει συντονίσει αρκετές διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα της Τσεχίας, όπως μία στις 15 Αυγούστου, που ξεκίνησε στο ιστορικό κέντρο της πόλης, δίπλα στην αναμνηστική πλάκα του Σκάρινα στους τοίχους του Κλεμεντίνουμ, ενός πρώην ιησουιτικού κολεγίου που φιλοξενεί μια σλαβική βιβλιοθήκη. Μίλησα με τον Ščur για να μάθω περισσότερα σχετικά με τον ακτιβισμό της διασποράς στη Λευκορωσία και τις ελπίδες του για αλλαγή. Η συνέντευξη έχει υποστεί επεξεργασία λόγω ύφους και για λόγους συντομίας.

Συμμετέχοντες στη διαδήλωση κατά του Λουκασένκο στις 15 Αυγούστου στην Πράγα. Φωτογραφία (c): Filip Noubel, χρησιμοποιείται με άδεια.

Filip Noubel (FN): Πώς θα περιγράφατε τι συμβαίνει στη Λευκορωσία σήμερα; Δεν είναι η πρώτη φορά, που πραγματοποιούνται διαδηλώσεις κατά του Λουκασένκο, αλλά τι είναι διαφορετικό αυτή τη φορά;

Max Ščur (MŠ): Αυτή τη φορά, είναι μια λαϊκή εξέγερση. Η διαμαρτυρία είναι ειρηνική, αλλά είναι τόσο ομόφωνη, που θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε τον επαναστατικό όρο “levée en masse”, με άλλα λόγια, μια συνολική κινητοποίηση.

FN: Ο φόβος και η ελπίδα είναι δύο λέξεις, που χρησιμοποιούνται συχνά για να περιγράψουν την κοινωνία της Λευκορωσίας. Πώς εξηγείτε αυτή την ξαφνική αντίσταση μετά από τόσα χρόνια πολιτικής απάθειας; Θα λέγατε ότι η κοινωνία είναι διχασμένη για τον Λουκασένκο ή κυριαρχεί ένα στρατόπεδο;

MŠ: Νομίζω ότι ο λαός της Λευκορωσίας, χωρίς καν να το γνωρίζει, ενεργεί σύμφωνα με αυτό που οι Κινέζοι αποκαλούν “wu wei” (無為) αρχή της μη δράσης. Σύμφωνα με την ταοϊστική φιλοσοφία, μια δράση πρέπει να είναι σε αρμονία με το πνεύμα της εποχής. Όταν αλλάζει το πνεύμα της εποχής, όλοι το ξέρουν. Με τον ίδιο τρόπο, ο καθένας ξέρει πότε το καλοκαίρι γίνεται τελικά φθινόπωρο: οι άνθρωποι απλά το αισθάνονται, ξέρουν ότι ήρθε χρόνος για τη συγκομιδή. Το να προσπαθείς να κάνεις κάτι πριν έρθει η κατάλληλη στιγμή θα ήταν ατυχές. Αυτή ήταν η περίπτωσή μου πριν από περίπου 20 χρόνια, όταν ήμουν νέος και ήθελα τα πράγματα να είναι διαφορετικά για όλους, ενώ στην πραγματικότητα φρόντιζα, αλλά κυρίως για τον εαυτό μου. Στο τέλος, έπρεπε να φύγω από τη Λευκορωσία. Τώρα όλοι θέλουν τα πράγματα να είναι διαφορετικά για όλους και αυτό κάνει τη μεγάλη διαφορά. Η κοινωνία της Λευκορωσίας δεν είναι διχασμένη, διότι το ζήτημα δεν αφορά την πολιτική, αλλά τα δικαιώματα και τον ανθρώπινο τρόπο να κάνουμε τα πράγματα.

FN: Είστε συγγραφέας στα λευκορωσικά και τσεχικά, εκδότης και μεταφραστής, και Λευκορώσος λογοτεχνικός ακτιβιστής. Ποιος είναι ο κοινωνικός ρόλος των Λευκορώσων συγγραφέων σήμερα;

MŠ: Υπάρχουν τόσοι πολλοί διαφορετικοί χαρακτήρες… Οι συγγραφείς σε γενικές γραμμές κάνουν ότι καλύτερο μπορούν για να είναι “διανοούμενοι”, γι’ αυτό εμπιστεύονται τη νοημοσύνη τους πάρα πολύ. Μερικές φορές τους παραπλανά και τους κάνει να επιλέξουν λάθος απαντήσεις σε απλές ερωτήσεις. Το οποίο με τη σειρά του συχνά οδηγεί σε διαφωνίες. Όλοι έχουμε διαφορετικά γούστα και προτιμήσεις, όλοι θέλουμε να είμαστε “ενδιαφέροντες”. Αλλά αυτή τη στιγμή, όλοι οι Λευκορώσοι διανοούμενοι είναι ενωμένοι και μαζί με τον λαό της Λευκορωσίας. Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν μια κενή φράση από την κομμουνιστική εποχή, αλλά είναι αλήθεια. Μόνο οι ιδεολογικοί φονταμενταλιστές, και εννοώ τους εθνικιστές, κρατούν την απόστασή τους από αυτό που συμβαίνει, επειδή δεν μπορούν να αναγνωρίσουν ότι έκαναν λάθος για τους δικούς τους ανθρώπους όλα αυτά τα χρόνια υπό το καθεστώς του Λουκασένκο. Όλοι οι άλλοι, όπου φιλελεύθεροι, αναρχικοί, πρωτοποριακοί ή παραδοσιακοί, μένουν ενωμένοι.

Ο ρόλος των συγγραφέων στους καιρούς που έρχονται θα είναι αυτός των ειρηνευτών και των διερμηνέων. Εκείνων που μπορούν να κατανοήσουν και να συμφιλιώσουν διάφορα μέρη της κοινωνίας: τους εργαζόμενους και τους επιχειρηματίες, τους Λευκορώσους και τους ρωσόφωνους, και ούτω καθεξής. Φοβάμαι ότι πολλοί από αυτούς δεν θα είναι σε θέση να εκπληρώσουν αυτόν τον ρόλο. Περιμένω ότι οι εγωιστικές φιλοδοξίες τους θα υπερισχύσουν των κοινών αναγκών των ανθρώπων, διότι αυτή είναι η φύση ενός “συγγραφέα” στη Δύση. Έτσι, θα εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές διαφωνίες και συζητήσεις στο μέλλον.

FN: Πολλοί Λευκορώσοι, όπως εσείς, ζουν στο εξωτερικό για πολιτικούς ή οικονομικούς λόγους. Μπορεί η διασπορά να διαδραματίσει κάποιο ρόλο; Και τι γνώμη έχετε για την τσεχική κοινή γνώμη; Βλέπετε την υποστήριξη της τσεχικής κοινής γνώμης, παρόλο που ο Τσέχος πρόεδρος έχει σιωπήσει σχετικά με τη χρήση βίας κατά των διαδηλωτών στη Λευκορωσία; Ειδικά λαμβάνοντας υπόψη ότι τα ΜΑΤ στο Μινσκ έχουν χρησιμοποιήσει τσεχικής κατασκευής όπλα;

MŠ: Η διασπορά κάνει ό,τι μπορεί για να βοηθήσει τον λαό της Λευκορωσίας. Μερικοί από εμάς, συμπεριλαμβανομένου και εμού, αισθάνονται αρκετή ντροπή που δεν μπορούμε να είμαστε εκεί προσωπικά. Αυτό μας κάνει ακόμη πιο αφοσιωμένους στην προσπάθεια να βοηθήσουμε από το εξωτερικό, απευθύνοντας έκκληση στη διεθνή κοινότητα. Ο Λουκασένκο έχει δηλώσει ότι οι Λευκορώσοι, που ζουν στο εξωτερικό, ελέγχονται από “μαριονετίστες”. Αλλά στην πραγματικότητα είναι το αντίστροφο: τις τελευταίες εβδομάδες και μήνες, όλοι μας, οι μετανάστες, έχουμε αλλάξει εντελώς τη ζωή μας ως απάντηση σε όσα συμβαίνουν στη Λευκορωσία. Οι Λευκορώσοι στη Λευκορωσία είναι οι κυρίαρχοι της κατάστασης, και εμείς, η διασπορά, είμαστε απλώς οι μαριονέτες τους. Και χαίρομαι που είμαι μια μαριονέτα. Περίμενα 20 χρόνια για να συμβεί αυτό, και έκανα ό,τι μπορούσα, ακόμα και μέσω της λογοτεχνικής μου δουλειάς, για να το κάνω δυνατό. Οπότε, είμαι μια πολύ ευτυχισμένη μαριονέτα αυτή τη στιγμή.

Ναι, είναι κρίμα, που κάποιοι στο εξωτερικό δεν καταλαβαίνουν την κατάσταση και υποστηρίζουν ακόμη και τον κο. Λουκασένκο. Για μένα, αυτό το κος. σημαίνει “κακούργος”, όχι “κύριος”. Αλλά τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό; Υπάρχουν λίγοι σημαντικοί παράγοντες στον κόσμο σήμερα και χαίρομαι που η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μία από αυτούς. Μπορεί να μην είναι ο ισχυρότερος παίκτης, αλλά είναι αρκετά ισχυρή για να κάνει τη φωνή της να ακουστεί. Δεν υπάρχει χρόνος να δώσουμε προσοχή στις φωνές των “χρήσιμων ηλιθίων”, όπως οι ξενοφοβικοί, οι υποστηρικτές του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, οι θεωρητικοί της συνωμοσίας και ούτω καθεξής. Η εποχή τους ήταν η εποχή Λουκασένκο και θα τελειώσει νωρίτερα απ’ όσο νομίζουν.

Μάθετε περισσότερα για την αναταραχή στη Λευκορωσία εδώ

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.