Η συμμετοχή της Τουρκίας στη σύγκρουση του Καραμπάχ θα μπορούσε να βλάψει το Αζερμπαϊτζάν, προειδοποιεί ο δημοσιογράφος Rovshan Aliyev

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντά τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ στο Μπακού, Φεβρουάριος 2020. Φωτογραφία CC-BY-4.0: President.Az / Wikimedia Commons. Ορισμένα δικαιώματα διατηρούνται.

Δεν είναι η πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια, όπου ξεσπούν μάχες στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Το νέο στοιχείο, λένε οι παρατηρητές, είναι η κλίμακα των τελευταίων συγκρούσεων, η οποία μπορεί τώρα να περιγραφεί με μεγαλύτερη ακρίβεια ως ένας πλήρης πόλεμος. Οι περιφερειακοί μεσίτες ενέργειας διαδραματίζουν επίσης ολοένα και σημαντικότερο ρόλο στη σύγκρουση. Εάν η σύμμαχος της Αρμενίας, η Ρωσία, παρέμεινε ασυνήθιστα απομακρυσμένη, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για τους στενούς εταίρους του Αζερμπαϊτζάν στην Άγκυρα. Η Τουρκία έχει προσφέρει εκτενή πολιτική και πιθανή στρατιωτική υποστήριξη στο Αζερμπαϊτζάν τις τελευταίες εβδομάδες. Διεθνή μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι μισθοφόροι από τις τουρκικές ελεγχόμενες περιοχές της βόρειας Συρίας έχουν μεταφερθεί στον Νότιο Καύκασο για να πολεμήσουν από την πλευρά του Μπακού, αναφορές, τις οποίες οι Αρχές του Αζερμπαϊτζάν έχουν απορρίψει απερίφραστα.

Η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν μοιράζονται τα μικρότερα σύνορα: το αποσπασμένο τμήμα Ναχιτσεβάν του Αζερμπαϊτζάν συνορεύει με την ανατολική Τουρκία, αν και το ίδιο το Ναχιτσεβάν διαχωρίζεται τυπικά από το Αζερμπαϊτζάν από την Αρμενία και το Ιράν. Για δεκαετίες, ήταν επίσης χωριστά από το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Το Αζερμπαϊτζάν τέθηκε υπό σοβιετική κυριαρχία το 1920 και η Τουρκία έγινε κράτος μέλος του ΝΑΤΟ το 1952.

Ωστόσο, η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν μοιράζονται επίσης τουρκικές ρίζες, πολύ παρόμοιες γλώσσες και μια κοινή αφήγηση σχετικά με τη σύγκρουση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η Τουρκία ήταν η πρώτη, που αναγνώρισε το Αζερμπαϊτζάν ως ανεξάρτητο κράτος μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Εν τω μεταξύ, οι σχέσεις της με την Αρμενία είναι επίσημα ανύπαρκτες. Τα μακρά σύνορα μεταξύ των δύο χωρών έκλεισαν από τον πρώτο πόλεμο του Καραμπάχ στις αρχές της δεκαετίας του '90. Είναι σημαντικό ότι η άρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει τα γεγονότα του 1915 ως πράξη γενοκτονίας συνεχίζει να εξοργίζει την κοινή γνώμη των Αρμενίων.

Σε αυτό το πλαίσιο, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η Άγκυρα παραμένει ένθερμος υποστηρικτής του Μπακού. Αλλά οι παρατηρητές αναρωτιούνται όλο και περισσότερο: Γιατί τώρα; Γιατί σε αυτήν την κλίμακα; Και τι ρόλο παίζει η εγχώρια τουρκική πολιτική;

Για να καταλάβω περισσότερα, μίλησα με τον Rovshan Aliyev, πρώην δημοσιογράφο του Radio Free Europe από το Αζερμπαϊτζάν, ο οποίος εργάζεται ως εκπαιδευτής μέσων στην πρωτεύουσα της Τσεχίας, στην Πράγα. Αυτή η συνέντευξη έχει υποστεί επεξεργασία για λόγους συντομίας και μορφοποίησης.

Ο Rovshan Aliyev, η φωτογραφία χρησιμοποιείται με άδεια.

Filip Noubel (FN): Με ποιο τρόπο διαφέρει η κλιμάκωση που ξεκίνησε στις 27 Σεπτεμβρίου από τις προηγούμενες συγκρούσεις μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας;

Rovshan Aliyev (RA): Λοιπόν, δεν πρόκειται για ρουτίνα διακοπής της κατάπαυσης του πυρός [1994], κάτι που συμβαίνει περιστασιακά στην πρώτη γραμμή εδώ και χρόνια. Πρόκειται για μια σχεδόν συνεχή στρατιωτική επιχείρηση. Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων αδιεξόδων, ακόμη και στην πιο πρόσφατη το 2017, η Αρμενία δεν απείλησε ποτέ ανοιχτά το Αζερμπαϊτζάν με στρατιωτική επέμβαση στο Αζερμπαϊτζάν, λέγοντας ότι οι δυνάμεις που κατέχουν εδάφη του Αζερμπαϊτζάν είναι ο στρατός αυτοάμυνας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Αλλά αυτή τη φορά, βλέπουμε μια αλλαγή πολιτικής, καθώς η Αρμενία δεν κρύβει πλέον την άμεση συμμετοχή της. Στις 30 Μαρτίου, ο Αρμένιος υπουργός Άμυνας David Tonoyan δήλωσε ότι η χώρα του πρέπει να προετοιμαστεί για “έναν νέο πόλεμο για νέα εδάφη” στον ιστότοπο Aravot.am. Τον Μάιο, ο Πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν συμμετείχε σε μια εκδήλωση εγκαινίων στη Σούσα, μια πόλη στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, που έχει ιδιαίτερη σημασία για τους Αζέρους ως πολιτιστικό κέντρο και ένα μέρος που κατοικήθηκε στο παρελθόν σχεδόν αποκλειστικά από Αζέρους, η οποία από τότε καθαρίστηκε εθνοτικά. Πιο πρόσφατα, η σύζυγος του Πασινιάν, Άννα Χακομπιάν, επίσης, ποζάρει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κρατώντας ένα τουφέκι Καλάσνικωφ. Τελικά, τον Ιούλιο, οι αρμενικές δυνάμεις έφθασαν επίσης στην περιοχή του Τοβούζ, η οποία βρίσκεται εντός του Αζερμπαϊτζάν.

FN: Γιατί η Τουρκία υποστηρίζει τόσο έντονα και ανοιχτά το Μπακού αυτή τη φορά; Τι σημαίνει αυτό για τις φιλοδοξίες της Τουρκίας και για την πολιτική του Αζερμπαϊτζάν;

RA: Η Τουρκία ήταν πάντα υποστηρικτική [του Αζερμπαϊτζάν] από την άποψη της πολιτικής και της διπλωματίας, αλλά δεν έδειξε άμεση στρατιωτική υποστήριξη. Το 1991, η Τουρκία αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Αρμενίας, αλλά, αφότου οι αρμενικές δυνάμεις κατέλαβαν εδάφη γύρω από το Ναγκόρνο Καραμπάχ, δηλαδή επτά επιπλέον περιοχές του Αζερμπαϊτζάν, η Τουρκία έκλεισε τα σύνορά της με την Αρμενία. Αυτή ήταν μια μορφή οικονομικής κύρωσης, αλλά όχι πλήρους κλίμακας, καθώς μέχρι σήμερα, ο κύκλος εργασιών μεταξύ Τουρκίας και Αρμενίας ανέρχεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.

Αυτή τη φορά φαίνεται ότι ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θέλει να αφήσει πίσω τα λόγια και να υποστηρίξει το Αζερμπαϊτζάν με υλικό. Πιστεύω όμως ότι μια τέτοια συνεργασία μπορεί να βλάψει περισσότερο το Αζερμπαϊτζάν παρά να το βοηθήσει. Αυταρχικοί ηγέτες όπως ο Ερντογάν προσπαθούν να εκμεταλλευτούν κάθε κατάσταση, οπότε το Αζερμπαϊτζάν πρέπει να είναι προσεκτικό, καθώς η άμεση συμμετοχή της Τουρκίας μπορεί να περιπλέξει ακόμη περισσότερο τη σύγκρουση. Μέχρι στιγμής, δεν βλέπω καμία απόδειξη ότι η τουρκική αεροπορία εμπλέκεται άμεσα. Όσον αφορά τις πωλήσεις στρατιωτικού εξοπλισμού, δεν είναι μυστικό ότι κάθε πλευρά αγοράζει όπλα από διάφορες χώρες: η Ρωσία πουλά όπλα στο Αζερμπαϊτζάν και στέλνει περισσότερα στην Αρμενία δωρεάν, μέσω του ιρανικού εδάφους. Το Αζερμπαϊτζάν έχει συμβόλαιο 1,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων με το Ισραήλ, ενώ η Σερβία πούλησε όπλα στην Αρμενία.

FN: Πιστεύετε ότι η Ρωσία δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμεί μέχρι τώρα να επιβάλει εκεχειρία, ίσως λόγω της διφορούμενης θέσης του Πασινιάν έναντι της εξάρτησης της Αρμενίας από τη Ρωσία;

RA: Το προηγούμενο πολιτικό συμβούλιο στην Αρμενία του Προέδρου [Ρομπέρτ] Κοτσαριάν και του Πρωθυπουργού [Σερζ] Σαρκισιάν, οι ηγέτες της Ρωσίας και της Αρμενίας είχαν αμοιβαία κατανόηση για πολλά χρόνια, παρά το ότι τα ενδιαφέροντά τους ήταν τόσο διαφορετικά. Κατά τη γνώμη μου, ο νέος Αρμένιος ηγέτης Πασινιάν [που ήρθε στην εξουσία το 2018] αισθάνθηκε ότι αποξενώθηκε από αυτό το τρίο. Καθώς η επαναστατική ευφορία μειώθηκε στην Αρμενία, η κοινωνική και, στη συνέχεια, η πολιτική κρίση βαθαίνει, έτσι ο Πασινιάν άρχισε απεγνωσμένα να παίξει το χαρτί του Καραμπάχ. Νομίζω ότι υπολόγισε ότι η στρατιωτική συμπεριφορά μπορεί να τον βοηθήσει να ενισχύσει τη θέση του στην Αρμενία. Αλλά η πιο ουδέτερη συμπεριφορά της Ρωσίας σε σύγκριση με τις προηγούμενες εποχές δείχνει ότι ο Πασινιάν υπολόγισε εσφαλμένα.

FN: Κατά την άποψή σας, ποια είναι τα πιο αισιόδοξα και απαισιόδοξα σενάρια για τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες; Επιπλέον, βλέπετε χώρο για διάλογο στο Αζερμπαϊτζάν και στην Αρμενία; Ποιες φωνές τον ζητούν; Εάν ναι, ποιος και πού;

RA: Νομίζω ότι [η σύγκρουση] θα είναι μικρότερη από ό,τι θέλει το Αζερμπαϊτζάν, αλλά μακρύτερη από ό,τι θέλουν η Αρμενία και οι διεθνείς σύμμαχοί της. Πάντα πίστευα στη διπλωματία των ανθρώπων, αλλά οι κυβερνήσεις και των τριών χωρών εμπόδισαν τέτοιες πρωτοβουλίες. Από την πλευρά της Αρμενίας, οι περισσότεροι είναι κρατούμενοι της στρατιωτικής ιδεολογίας του κόμματος της Αρμενικής Επαναστατικής Ομοσπονδίας, που έχει καταστείλει τις εναλλακτικές φωνές. Αυτή η ομάδα πυροδότησε τη σύγκρουση από το εξωτερικό, δημοσίευσε πολλά βιβλία, πλαστογράφησε πολλά ιστορικά γεγονότα και γέμισε βιβλιοθήκες με κατηγορητική βιβλιογραφία, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Οι δυτικές δυνάμεις ενδιαφέρθηκαν για την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, επομένως η ιδεολογία της Αρμενικής Επαναστατικής Ομοσπονδίας ήταν πολύ κατάλληλη για αυτόν τον σκοπό. Είμαι εναντίον του κομμουνισμού και της ΕΣΣΔ, αλλά είμαι κατά της χρήσης εθνοτικών διακρίσεων και εθνοτικών συγκρούσεων για την επίτευξη της πτώσης τους. Η ρητορική του Αζερμπαϊτζάν, συμπεριλαμβανομένων του μιλιταρισμού και του λόγου μίσους που βλέπουμε στα μέσα ενημέρωσης, είναι μια αντίδραση σε αυτήν την προπαγάνδα της Αρμενικής Επαναστατικής Ομοσπονδίας. Δεν είναι μια λογική αντίδραση. 

Ως εκ τούτου, γνωρίζω προσωπικά πολλούς Αρμένιους, όπως ο Filip Ekozyants, γενναίος Αρμένιος διανοούμενος, που πρέπει να υποστηριχθούν ως εναλλακτικές φωνές. Οι λαοί του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας χρειάζονται ένα κοινό σχέδιο για να βρουν τρόπους για να φέρουν τις θέσεις τους πιο κοντά. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι πριν από έναν αιώνα, οι Οθωμανοί αξιωματούχοι αποφάσισαν να απελάσουν τους Αρμένιους από τα σπίτια τους και αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια καταστροφή, ακόμη κι αν ορισμένοι δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη γενοκτονία. Αλλά πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι οι Αζέροι δεν συμμετείχαν σε αυτό. Πριν από έναν αιώνα, δύο αυτοκρατορίες διαλύθηκαν: στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οι Αρμένιοι υπέφεραν, ενώ στη Ρωσική Τσαρική Αυτοκρατορία, υπέφεραν οι Αζέροι. Επομένως, εάν ορισμένοι Αρμένιοι πιστεύουν ότι πρέπει να πάρουν εκδίκηση για τα οθωμανικά εγκλήματα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και σε άλλα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν, αυτή η έννοια είναι άσχετη, απαράδεκτη και γελοία. Από την άλλη πλευρά, οι Αζέροι πρέπει να επαγρυπνούν για να μην υποστηρίξουν τη νεο-οθωμανική ρητορική που διαδίδεται από τους υποστηρικτές του Ερντογάν.

Διαβάστε μια συνέντευξη με τον Αρμένιο πολιτικό και αναλυτή Mikayel Zolyan εδώ

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.