Χόργκος, Σερβία. 16 Σεπτεμβρίου 2015 — Σκηνή από το πέρασμα των συνόρων “Horgos 2″ στην Ουγγαρία, αφότου η ουγγρική Αστυνομία έριξε νερό σε μετανάστες. Τα ουγγρικά ΜΑΤ χρησιμοποίησαν δακρυγόνα και κανόνια νερού ενάντια σε μετανάστες, οι οποίοι προσπάθησαν να περάσουν από το φράχτη με το συρματόπλεγμα και να εισέλθουν στην Ουγγαρία από τα σερβικά σύνορα στο Χόργκος. Φωτογραφία: Art Widak. © Demotix

Το άψυχο σώμα του τρίχρονου Αϊλάν Κουρντί από τη Συρία στις τουρκικές ακτές. Απελπισμένες οικογένειες να γλιστρούν κάτω από φράχτες με συρματόπλεγμα και να δέχονται δακρυγόνα, καθώς προσπαθούν να περάσουν από τη Σερβία στην Ουγγαρία. Οι δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί της Κω και της Λέσβου πλημμυρισμένοι με αντίσκηνα, εθελοντές και τεράστιες ουρές προσφύγων, που διέσχισαν τη Μεσόγειο πάνω σε φουσκωτά.

Εικόνες που στοιχειώνουν και σπαρακτικές ιστορίες σαν αυτές κατέκλυσαν τα παραδοσιακά ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το 2015. Περισσότεροι από 1 εκατομμύριο πρόσφυγες διέσχισαν τη Μεσόγειο προς την Ευρώπη το 2015, τέσσερις φορές περισσότεροι από τον προηγούμενο χρόνο, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη. Οι μισοί ήλθαν στη Συρία, όπου μαίνεται ο εμφύλιος πόλεμος από το 2011. Σύνολο 3.771 άνθρωποι πέθαναν ή αγνοούνται κατά τη διάρκεια αυτού του επικίνδυνου ταξιδιού.

• Διαβάστε περισσότερα: “Μάνα, μην κλαις που δεν μπόρεσαν να με βρουν”: Εις μνήμην των 4.000 Σύριων προσφύγων που πέθαναν στο δρόμο τους για την Ευρώπη

Σύνολο 361.709 άτομα έφτασαν μέσω θαλάσσης το 2016. Σχεδόν το ένα τέταρτο έφτασε από τη Συρία, το ένα πέμπτο από το Αφγανιστάν και το Ιράκ, και πολλοί άλλοι από αρκετές αφρικανικές χώρες, όπως η Ερυθραία και η Νιγηρία. Αν και συνέχιζε κόσμος να τρέχει να γλιτώσει στην Ευρώπη από τη βία, την καταπίεση και την καταστροφή από τις πατρίδες τους, η κάλυψη του προσφυγικού το 2016 δεν έφτασε σε τόσο τεράστια ύψη στην προσοχή των ΜΜΕ όπως το δεύτερο μισό του 2015.

• Διαβάστε περισσότερα: Ένας Τατζίκος τραγουδιστής ζητά από τον κόσμο να μην ξεχάσει τον Αϊλάν Κουρντί

Με το που έφτασαν στις ευρωπαϊκές ακτές, όσοι αναζητούσαν άσυλο καλωσορίστηκαν με ένα μείγμα αγάπης και μίσους. Τα τελευταία χρόνια, έχει κυριαρχήσει αντιμεταναστευτική πολιτική στην Ευρώπη και μετά τις επιθέσεις σε Παρίσι και Βρυξέλλες, ακροδεξιά κόμματα στήριξαν την ιδέα ότι το ρεύμα προσφύγων έθεσε σε κίνδυνο την Ευρώπη, αν και οι περισσότεροι εκ των δραστών αυτών ήταν Ευρωπαίοι πολίτες.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν την προσφυγική κρίση. Πολλοί πρόσφυγες αρχικά φτάνουν στην Ελλάδα, η οποία ήδη ταλανίζεται από μια καταρρακωμένη οικονομία. Πλημμυρίζουν οι προσφυγικοί καταυλισμοί στην Ελλάδα και συχνά ξεμένουν από προμήθειες. Πολλοί πρόσφυγες φεύγουν, διασχίζοντας τα Βαλκάνια με προορισμό “φιλικότερες” χώρες όπως η Γερμανία. Αντίσταση συναντά από αρκετές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ένα σχέδιο μετεγκατάστασης προσφύγων σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να μοιραστούν πιο δίκαια ευθύνες.

• Διαβάστε περισσότερα: Αυξάνονται οι αντιδράσεις ενάντια στην Ουγγαρία έπειτα από τραυματισμούς προσφύγων και δημοσιογράφων στα σερβικά σύνορα

Το Μάρτιο του 2016, οι Αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνήψαν μια συμφωνία με την Τουρκία, η οποία δέχτηκε πάμπολλες κριτικές, με την οποία η Ευρώπη θα επαναπροωθούσε αιτούντες άσυλο, εκτός από Σύριους, στην Τουρκία, και θα δεχόταν αντίστοιχα έναν Σύριο πρόσφυγα για τον καθένα. Η Τουρκία, η οποία συνορεύει με τη Συρία, φιλοξενεί 2,7 εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.

• Διαβάστε περισσότερα: Θέλετε να μάθετε τι εστί ανισότητα; Συγκρίνετε τα Έγγραφα του Παναμά με τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για τους μετανάστες

Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αμφισβήτησαν την νομιμότητα της συμφωνίας. Ένας Ισπανός δημοσιογράφος παρατήρησε:

Hay un tufo antidemocrático, y por qué no decirlo, fascistoide, en muchas de las cosas que se dicen y hacen, en las justificaciones para expulsar refugiados como si fueran ellos los que violan la ley cuando la ley la violamos nosotros al impedir el refugio a los perseguidos por la guerra.

Υπάρχει μια αντιδημοκρατική, γιατί όχι, μια φασιστική δυσωδία σε πολλά από όσα λέγονται και γίνονται, δικαιολογώντας την εκδίωξη προσφύγων, λες και αυτοί παραβιάζουν το νόμο, όταν εμείς οι ίδιοι παραβιάζουμε τη νομοθεσία, αρνούμενοι άσυλο σε όσους τρέχουν να γλιτώσουν από τον πόλεμο.

“Δεν είναι φιλανθρωπία, είναι αλληλεγγύη από όλους προς όλους”

Εν μέσω των υψηλών πολιτικών περιπλοκών, απλοί πολίτες και τοπικές κοινότητες σε όλη την Ευρώπη οργάνωσαν καλωσορίσματα για πρόσφυγες και άνοιξαν τα σπίτια τους.

• Διαβάστε περισσότερα: Οι εθελοντικές πρωτοβουλίες βασικό μέρος της υποδοχής των προσφύγων στη Γερμανία

• Διαβάστε περισσότερα: Πρόσφυγες γίνονται δεκτοί με γενναιοδωρία και καχυποψία στη Γαλλία

• Διαβάστε περισσότερα: Έκκληση στη συμπόνοια: Ο δήμαρχος της Βαρκελώνης θέλει να καλωσορίσουν τους πρόσφυγες οι ισπανικές πόλεις

Πρόσφυγες από την Ουγγαρία προς τη Γερμανία έγιναν δεκτοί με χειροκροτήματα και με νερό, φαγητό και προϊόντα υγιεινής στη Βιέννη το Σεπτέμβριο του 2015.

Βιέννη, Αυστρία. 1η Σεπτεμβρίου 2015 — Ένα πανό κρατάει μια ομάδα που καλωσορίζει πρόσφυγες που καταφτάνουν από τη Συρία και το Αφγανιστάν στο Σιδηροδρομικό Σταθμό της Βιέννης, όπου σκοπεύουν να διανυκτερεύσουν συνεχίζοντας για Γερμανία. Φωτογραφία: Martin Juen. © Demotix

Άνθρωποι στην Πορτογαλία oργάνωσαν μια διαδικτυακή εκστρατεία για τη συλλογή αγαθών για τους κρατούμενους πρόσφυγες στην Ουγγαρία. Μια μητέρα άφησε το ακόλουθο μήνυμα με τη δωρεά της:

Pode não parecer muito, mas achamos que este gesto faz com que os nossos filhos cresçam a perceber que fazer pelos outros vai muito para além do “post solidário” nas redes sociais.

Μπορεί να μην είναι πολλά, αλλά θέλουμε τα παιδιά μας να το δουν και να κατανοήσουν ότι το να βοηθάς τους άλλους δε σημαίνει απλά μια δημοσίευση αλληλεγγύης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Στην Ελλάδα, μια κοινωνική κουζίνα μαγείρεψε γεύματα για χιλιάδες πρόσφυγες στον καταυλισμό Καρά Τεπέ στη Λέσβο. Εξήγησαν στο ιστολόγιό τους:

Δεν είναι φιλανθρωπία, είναι αλληλεγγύη από όλους για όλους…Είναι αγάπη από ανθρώπους για ανθρώπους χωρίς διακρίσεις στο χρώμα, στην εθνικότητα, στη θρησκεία.

Και ακτιβιστές στην Αθήνα προχώρησαν σε κατάληψη σε ένα άδειο ξενοδοχείο για να προσφέρουν καταφύγιο σε λίγους πρόσφυγες.

Στη Γαλλία, ένας άνδρας από τη βορειοανατολική Αγγλία ετοίμασε ζεστά γεύματα για πρόσφυγες σε ένα παλιό λεωφορείο.

Αρκετές startup και ΜΚΟ στην Ευρώπη διασφάλισαν ότι οι πρόσφυγες, οι οποίοι βασίζονται πάρα πολύ στο Διαδίκτυο για να επικοινωνήσουν με φίλους και αγαπημένους, καθώς και για να κάνουν αίτηση για άσυλο, θα έχουν πρόσβαση σε WiFi.

• Διαβάστε περισσότερα: Βοηθώντας τους πρόσφυγες στην Ευρώπη να συνδεθούν στο Διαδίκτυο

Κάποιες φορές, το μόνο που χρειάζεται για να κάνει διαφορά είναι ένα χαμόγελο. Μετά από πολλές αναφορές για αστυνομική βία και αθέμιτη μεταχείριση προσφύγων σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, μια φωτογραφία ενός Σέρβου αξιωματικού της αστυνομίας που χαμογελούσε κρατώντας ένα μικρό Συριόπουλο έγινε viral. Οι χρήστες των κοινωνικών μέσων επαίνεσαν τη συμπόνια του αξιωματικού.

For everyone cheered by the #Serbian policeman playing with the #Syrian baby, here are some bonus pictures..#refugeespic.twitter.com/BEdzPNdUom

— Manveen Rana (@ManveenRana) 9 de septiembre de 2015

Για όσους χάρηκαν με το Σέρβο αστυνομικό που παίζει με το μωρό από τη Συρία, δείτε μερικές εικόνες μπόνους ..

Σε ένα επεισόδιο της σειράς Hangouts GV Face του Global Voices που κινηματογραφήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2015, τέσσερις από τους συνεργάτες μας συζήτησαν εθελοντικές προσπάθειες σε εξέλιξη στην Ελλάδα, την Ουγγαρία και τη Γερμανία για να βοηθήσουν τους πρόσφυγες. Έδωσαν επίσης τις συστάσεις τους για όσους επιθυμούν να δωρίσουν ή να συμμετάσχουν.

• Διαβάστε περισσότερα: GV Face: Πώς οι εθελοντές στην Ευρώπη ανοίγουν την καρδιά τους και τα σπίτια τους σε πρόσφυγες

“Η ημέρα που έγινα απλά ένας ηλίθιος αριθμός”

Από τις πολλές συζητήσεις στα παραδοσιακά ΜΜΕ σχετικά με την κρίση εκλείπουν οι φωνές των ίδιων των προσφύγων.

Περίπου το ήμισυ όλων των αφίξεων στην Ευρώπη το 2015 και περισσότερο από το ένα τρίτο το 2016 ήρθε από τη Συρία, όπου το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ στόχευσε αδίστακτα αμάχους με χημικά όπλα και θανατηφόρες βόμβες-βαρέλια. Το Iσλαμικό Κράτος και άλλες μαχητικές ομάδες έχουν επίσης αποκομίσει κέρδη από τη συριακή επικράτεια, σκοτώνοντας και βασανίζοντας ανελέητα απλούς πολίτες.

Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, στον εμφύλιο πόλεμο που ξεκίνησε το 2011 σκοτώθηκαν περίπου 470.000 άνθρωποι. Περίπου το ένα πέμπτο του πληθυσμού της Συρίας – 4,8 εκατομμύρια – έχουν εγκαταλείψει τη χώρα. Περίπου 6,5 εκατομμύρια έχουν εκτοπισθεί εσωτερικά εντός Συρίας.

• Διαβάστε περισσότερα: Για τους πρόσφυγες στον Καταυλισμό Κατσικά, η ζωή συνεχίζεται σαν σε θάλαμο αναμονής

Οι περισσότεροι Σύριοι πρόσφυγες βρίσκονται σε συνωστισμένους καταυλισμούς στη γειτονική Τουρκία, τον Λίβανο και την Ιορδανία. Κάποιοι αντ’ αυτού κάνουν το επικίνδυνο ταξίδι στην Ευρώπη, με την ελπίδα για μια νέα αρχή με τις οικογένειές τους. Δεν είναι εύκολη απόφαση, αλλά η απόλυτη καταστροφή της πατρίδας τους και οι κακές συνθήκες στους καταυλισμούς αφήνουν πολλούς Σύριους με λίγες επιλογές.

• Διαβάστε περισσότερα: Η δύσκολη απόφαση ενός Σύριου-Παλαιστίνιου να αφήσει πίσω την πατρίδα του

• Διαβάστε περισσότερα: Η δυσκολία και η αβεβαιότητα του να ζεις στην Τουρκία ως Σύριος πρόσφυγας

• Διαβάστε περισσότερα: Για μια Σύρια πρόσφυγα, η βάρκα που διέσχισε το Αιγαίο “ήταν ένα ατελείωτο ταξίδι”

• Διαβάστε περισσότερα: Ο μακρύς δρόμος για την τελευταία στάση: Φωνές από τα σύνορα Κροατίας-Σερβίας

Για την Zozan Khaled Musa, μια 25χρονη πρόσφυγα από τη Συρία, η εμπειρία ήταν απάνθρωπη. Σε μια έκθεση, θυμάται την άφιξή της στην Ελλάδα:

Hundreds of people were standing in a line waiting their turn to be registered so they could take another boat to the main island of Kos. In Nera, when my turn came to get inside the office, they wrote the number “17” on my hand. I will never forget the day that I became just a stupid number on a long inhuman list. How shameful for humanity that so many people became nonhuman in that single helpless moment.

Εκατοντάδες άνθρωποι στέκονταν στην ουρά για να καταγραφούν, ώστε να μπουν σε άλλη βάρκα μέχρι το κεντρικό νησί της Κω. Στα Νερά, όταν ήρθε η σειρά μου να μπω μες στο γραφείο, μου γράψανε τον αριθμό 17 στο χέρι μου. Ποτέ δε θα ξεχάσω τη μέρα που έγινα απλά ένας αριθμός σε έναν μακρύ απάνθρωπο κατάλογο. Πόση ντροπή για την ανθρωπότητα, που τόσοι πολλοί άνθρωποι γίνονταν απάνθρωποι για εκείνη ακριβώς τη στιγμή.

Marcell Shehwaro: “Εξέγερση”. Η φωτογραφία ελήφθη κατά τη Συνάντηση Αράβων Bloggers στην Ιορδανία από τον Amer Sweidan. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Οι δυσκολίες δεν τελειώνουν, όταν ένας Σύριος πρόσφυγας καταγραφεί και εγκατασταθεί. Η Σύρια ακτιβίστρια και συντάκτρια του Global Voices, Marcell Shahwaro, περιέγραψε την εμπειρία της αφότου βρήκε καταφύγιο εκτός της χώρας της, που είχε ρημαχτεί από τον πόλεμο, στο άρθρο “Ένας χρόνος μακριά από τη Συρία“:

I chase away all thoughts of death, to the extent that a Syrian possibly can. I'm reconnecting with friends and I'm embracing the victim that is me. I pity her, love her, pray for her to gain strength and patience, and most importantly to gain forgiveness.

Διώχνω κάθε σκέψη θανάτου, μέχρις εκεί που μπορεί, τέλος πάντων, να το κάνει κάποιος με πατρίδα τη Συρία. Επανασυνδέομαι με φίλους και συμφιλιώνομαι με το θύμα που είναι ο εαυτός μου. Νιώθω οίκτο γι’ αυτήν, την αγαπώ, προσεύχομαι γι’ αυτήν να έχει δύναμη και υπομονή. Και το πιο σημαντικό: να δώσει συγχώρεση.

Άνθρωποι από το Αφγανιστάν και το Ιράκ, δύο χώρες που μαστίζονται από ανασφάλεια μετά από πρόσφατους πολέμους, αποτελούν σημαντικό μέρος των προσφύγων που φθάνουν και στην Ευρώπη.

Κάποιοι συνεργάστηκαν ακόμη και με το στρατό των Ηνωμένων Πολιτειών ως μεταφραστές, αλλά έχουν εγκαταλειφθεί από τις αμερικανικές αρχές, τώρα που βρέθηκαν σε ανάγκη.

• Διαβάστε περισσότερα: Ιρακινός διερμηνέας του Αμερικανικού Στρατού βρίσκεται αποκλεισμένος στην Ελλάδα

• Διαβάστε περισσότερα: Αφγανοί Πρόσφυγες: “Κανείς δε ‘θέλει’ να φύγει. Είναι θέμα επιβίωσης.”

Με δυστυχία παντού και μη εγγυημένο άσυλο, μερικοί πρόσφυγες γυρίζουν τις πλάτες τους σε Τουρκία και Ευρώπη και επιστρέφουν στην πατρίδα τους, παρά τον κίνδυνο.

Σε ένα κείμενο για το Global Voices, ένας Σύριος Κούρδος ονόματι Sheriff εξήγησε ότι έφτασε στην Τουρκία, αλλά αισθάνθηκε αναγκασμένος να φύγει: «Δεν μπορώ να εγκαταλείψω την οικογένειά μου στο σπίτι».

Χιλιάδες πρόσφυγες έχουν πνιγεί στην προσπάθεια να περάσουν στην Ευρώπη δια θαλάσσης. Τον Σεπτέμβριο του 2015, ένα τρίχρονο νήπιο από τη Συρία ονόματι Αλάν Κουρντί προστέθηκε στον μακρύ κατάλογο των χαμένων ζωών, μαζί με τη μητέρα του και τον πεντάχρονο αδελφό του. Μια φωτογραφία του νεκρού σώματός του να ξεβράζεται σε μια παραλία σε ένα τουρκικό θέρετρο ανάγκασε τον κόσμο να αντιμετωπίσει τις τραγωδίες που συμβαίνουν ξανά και ξανά στη Μεσόγειο.

• Διαβάστε περισσότερα: Το προνόμιο του καναδικού μου διαβατηρίου με βαραίνει καθώς η προσφυγική κρίση κορυφώνεται

Αφότου τα ΜΜΕ ανέφεραν ότι η οικογένεια Κουρντί προσπαθούσε ανεπιτυχώς να φτάσει στον Καναδά, η αρχισυντάκτρια του Global Voices για το Ιράν Mahsa Alimardani αναρωτήθηκε με βαριά καρδιά εάν ένα έγγραφο θα έπρεπε να καθορίζει τη ζωή ή το θάνατο σε αυτόν τον κόσμο:

There are many stamps in there, because this passport is accepted without much trouble in much of the world. My Dutch residency card is next to my passport. Why do I, above anyone else, deserve these documents that give me the freedom to roam and live where I choose?

Υπάρχουν πολλές σφραγίδες εκεί μέσα, επειδή το συγκεκριμένο διαβατήριο το αποδέχονται σχεδόν χωρίς κανένα πρόβλημα σε όλο τον κόσμο. Η ολλανδική κάρτα υπηκοότητας είναι δίπλα στο διαβατήριο. Γιατί εγώ, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο, δικαιούμαι αυτά τα έγγραφα, που μου δίνουν την ελευθερία του να ταξιδεύω και να ζω οπουδήποτε επιλέξω;

Πηγές

Η προσφυγική κρίση στην Ευρώπη έχει οδηγήσει πολλούς να ρωτούν πώς μπορούν να δώσουν χρήματα και προσοχή στους Σύριους και άλλους πρόσφυγες. Ο εξαιρετικός οδηγός της Jillian C. York για βοήθεια προς τους πρόσφυγες “Πώς μπορείτε να βοηθήσετε Σύριους (ή άλλους) πρόσφυγες, είναι ένα καλό μέρος για να ξεκινήσετε.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πώς φτάσαμε στην κρίση αυτή, διαβάστε:

• BBC.com: Syria: The story of the conflict and EU migration: Crisis in graphics
• Vox.com: Europe's Refugee Crisis explained
• AJ+: Refugee Crisis in Europe video series
• UN Refugee Agency: Refugees/Migrants Emergency Response – Mediterranean in graphics