[1]Ο Sahand Sahebdivani μαζί με τη μητέρα του, Parwin Akhbari, μοιράζονται τη σκηνή στην Αμβέρσα στο Βέλγιο. Φωτογραφία: Facebook (χρήση κατόπιν αδείας).
Αυτό είναι το πρώτο από τα δύο μέρη της συνέντευξης με τον Sahand Sahebdivani. Διαβάστε το δεύτερο μέρος: Sahand Sahebdivani: ‘Η αφήγηση ιστοριών σε κάνει Άνθρωπο’ [2]
Στο πνεύμα της πολιτισμικής ανταλλαγής και της εξύμνησης των εθνικών υβριδίων, το Mezrab [3] δημιουργήθηκε με στόχο τη συγκέντρωση ανθρώπων που μπορούν να απολαύσουν μουσική και αφήγηση ιστοριών. Το Mezrab βρίσκεται στο Άμστερνταμ και είναι ένας χώρος όπου μπορούν να συγκεντρώνονται οι άνθρωποι για να μοιράζονται ιστορίες, μουσική, ρυθμούς και ό,τι άλλο θέλουν. Πλέον, έχει γίνει γνωστό για τις συναυλίες, τους αυτοσχεδιασμούς και τις κωμωδίες του, και αποτελεί ένα αγαπημένο σημείο στο Άμστερνταμ για τους λάτρεις του πολιτισμού. Μετά από πολλά χρόνια και βράδια με αφηγήσεις ιστοριών, άνοιξε πρόσφατα μια σχολή για την εκμάθηση της συγκεκριμένης τέχνης σε αυτό το πολιτιστικό κέντρο. Επιπλέον, η ιδέα του Mezrab αναπτύχθηκε μαζί με τον ιδρυτή, Sahand Sahebdivani [4], και την οικογένειά του. Σθένος, ταυτότητα, τέχνη και μερικά τζίνι [5] (φανταστικά πλάσματα της αραβικής και μουσουλμανικής παράδοσης) — όλα αποτελούν μέρος της ιστορίας του Mezrab.
Για να καταφέρουμε να μάθουμε περισσότερα για το Mezrab, το Global Voices συνομίλησε πρόσφατα με το Sahand, ο οποίος μας μίλησε σχετικά με την καταγωγή του και το ξεκίνημά του. Συζητήσαμε για τα πολιτισμικά υβρίδια, την εκπροσώπηση των γυναικών στις παραδοσιακές ιστορίες του Ιράν, καθώς και την ιστορία του Mezrab, που ξεκίνησε ως μια μικρή οικογενειακή παράδοση και σήμερα αποτελεί έναν από τους πιο διάσημους πολιτισμικούς χώρους του Άμστερνταμ.
Βασικά, το Mezrab ξεκίνησε χάρη σε δύο κύρια στοιχεία: μεγάλωσα με δύο γονείς που είχαν πολλά ταλέντα, τα οποία δεν αξιοποιούσαν. Ήταν πολύ μορφωμένοι, αλλά όταν ήρθαν εδώ [στην Ολλανδία], το μόνο που μπορούσαν να κάνουν ήταν καθάρισμα και μαγείρεμα, πράγμα που έκαναν χωρίς να διαμαρτύρονται. Ήταν συμφιλιωμένοι με τη ζωή τους. Αλλά την ίδια στιγμή, στο σπίτι, ήταν δύο θαυμάσιοι, μορφωμένοι άνθρωποι. Πάντα ασχολούνταν με τη μαγειρική, την ποίηση και το τραγούδι.
Όταν ήμουν 20 ετών, άρχισα να καλώ ανθρώπους στο σπίτι για να φάμε μαζί […]. Αυτές οι συναντήσεις είχαν τόσο μεγάλη επιτυχία, που κλείσαμε άλλο χώρο για να μπορούμε να τις πραγματοποιούμε. Για την ακρίβεια, όταν ήμουν δέκα χρονών, ο μπαμπάς μου είχε ανοίξει έναν παρόμοιο χώρο, ένα πολιτιστικό κέντρο στο Άμστερνταμ. Λεγόταν Khaneye Aftab (“Ηλιόλουστο σπίτι”) και έμοιαζε πολύ με το Mezrab. Θυμάμαι ότι εκεί είχα δει τους πρώτους αφηγητές ιστοριών της περσικής παράδοσης. Έρχονταν από τη Γαλλία. Συνέβαιναν πολλά ωραία πράγματα εκεί. Ο μπαμπάς μου μαγείρευε, ακουγόταν μια κασέτα με τραγούδια και ποίηση, αλλά δεν είχε μεγάλη επιτυχία γιατί απευθυνόταν μόνο σε Ιρανούς. Ό,τι συνέβαινε ήταν στα περσικά. Επομένως, οι υπόλοιποι δεν θα μπορούσαν να αισθανθούν σαν στο σπίτι τους. […]
Έτσι, σκεφτήκαμε να δημιουργήσουμε έναν άλλο χώρο όπως εκείνος, αλλά να είναι ανοιχτός προς όλους τους πολιτισμούς. Όταν άνοιξε αυτός ο χώρος ήταν περίπου 30 τετραγωνικά μέτρα. Θυμάμαι ότι είχε πέραση σε άτομα από τη Νότια Ευρώπη, την Ισπανία, την Ιταλία και τη Λατινική Αμερική. Δεν υπήρχαν πολλά άτομα από τη Μέση Ανατολή όπως θα περίμενε κανείς, αλλά πολλοί Λατινοαμερικάνοι, Ισπανοί, Ιταλοί, Πορτογάλοι.. Μερικοί Κούρδοι… Μέσα σε 5 χρόνια, ήδη ασχολούμασταν με την αφήγηση ιστοριών, αλλά κατά βάση χρησιμοποιούσαμε τη μουσική για να επικοινωνούμε ο ένας με τον άλλον. Κάναμε πολλές μουσικές εκδηλώσεις. Για μένα, αυτό το μέρος ήταν σαν ένα ωδείο. Δεν σπούδασα ποτέ μουσική, επομένως το να παίζουμε εκεί κάθε εβδομάδα ήταν πολύ σημαντικό για μένα. Έμαθα πώς να συνθέτω μουσική επί τόπου. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε το Mezrab.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της εξέλιξης του project, ο Sahand εκπαιδεύτηκε στην αφήγηση ιστοριών και συνειδητοποίησε ότι το συγκεκριμένο είδος τέχνης απαιτεί μεγαλύτερη σκηνή. Έτσι, το Mezrab άρχισε να γίνεται γνωστό ως ένα μέρος όπου κάθε αφηγητής μπορεί να αφηγηθεί ιστορίες κάθε είδους. Πραγματικές, μυθολογίας, φανταστικές, και από διάφορες παραδόσεις— τόσο στα αγγλικά όσο και στα ολλανδικά. Έχει επίσης ξεκινήσει η προώθηση του Mezrab στο διαδίκτυο, την οποία μπορεί κανείς να δει και στο YouTube [6].
Τόσο το Mezrab Cafe [7] όσο και οι fans [8] κοινοποιούν βίντεο με διάφορες ερμηνείες και παραστάσεις. Αυτό το υλικό δίνει μια ιδέα του τι αφορά το συγκεκριμένο φαινόμενο. Για παράδειγμα, υπάρχει ένα βίντεο από 8 χρόνια πριν, που δείχνει ένα jam session (μουσικό event αυτοσχεδιασμού) σε ένα δωμάτιο 20 τετραγωνικών μέτρων, στο οποίο συμμετέχει η Parvin, η μητέρα του Sahand συνοδεύοντας τους μουσικούς.
Μπορείτε να δείτε μερικά βίντεο εκείνης της περιόδου στο κανάλι του MezrabCafe [9] στο Youtube:
Η αφήγηση ιστοριών αφορά περισσότερο την μετάδοση παλιών παραμυθιών από τη μία γενιά στην άλλη. Επίσης, αφορά την ανάκτηση χαμένων διηγήσεων, όπως ιστοριών που δίνουν έμφαση π.χ. στους ρόλους των γυναικών σε παλαιά έπη. Με αυτόν τον τρόπο, το Mezrab ενστερνίζεται ιδέες και κινήματα που δεν ασχολούνται απλώς με τη διαπολιτισμική επαφή, αλλά και με την ισότητα. Αυτές οι ιστορίες προέρχονται από μακρινά, αρχαία μέρη, αλλά έχουν απήχηση και στις ιδεολογίες της σημερινής εποχής. Το Mezrab έχει εξελιχθεί σε έναν χώρο όπου εκτυλίσσεται ένας ζωντανός διάλογος μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος.
Γίνομαι λίγο ιδεαλιστής όταν λέω μια ιστορία. Εννοείται πως είναι αλήθεια, αλλά πιστεύω πως θα ήταν λάθος να βρίσκω πρώτα ιστορίες και μετά να προσθέτω σε αυτές τον ιδεαλισμό μου. Αυτό που μου αρέσει είναι ότι πολλές από αυτές τις ιστορίες διαθέτουν ήδη αυτές τις ιδέες. Σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι περιμέναμε. Προερχόμαστε από χώρες— έχω στο μυαλό μου τη Μέση Ανατολή, η ακόμα και την Ινδία—στις οποίες οι γυναίκες έχουν κατώτερο ρόλο σε σχέση με τους άνδρες.
Θα μπορούσα να βρίσκω ιστορίες καταπίεσης και να τις τροποποιώ έτσι ώστε να προσαρμόζονται στα ιδανικά μου, αλλά δεν νομίζω ότι αυτός θα ήταν ο σωστός τρόπος προσέγγισης, ιδιαίτερα όταν οι ιστορίες που αφορούν γυναίκες αποπνέουν τόση δύναμη από μόνες τους. Ας πάρουμε για παράδειγμα την ιστορία των Rostam και Tahmineh [10]. Πρόκειται για μια ιστορία που μου έλεγε ο πατέρας μου όταν ήμουν παιδί, για να μου διδάξει τη δύναμη που μπορεί να έχει μια γυναίκα […] Τελικά, υπάρχουν τόσο πολλά παραδείγματα δυνατών και θαρραλέων γυναικών. Ο ιδεαλισμός μου έχει σκοπό κυρίως να δώσει έμφαση σε αυτό, παρά στον εμπλουτισμό της ιστορίας με λεπτομέρειες.
Είναι υπέροχο να βλέπει κανείς ότι υπάρχουν δυνατές γυναίκες σε αυτές τις ιστορίες. Επίσης, κατά κάποιο τρόπο, είναι πολύ ευχάριστο να γνωρίζει κανείς ότι τα τωρινά καθεστώτα που θέλουν τις γυναίκες υποβαθμισμένες είναι αυτά που πρέπει να αλλάξουν τις ιστορίες και να προσαρμοστούν στις δικές τους αφηγήσεις.
Τέλος, το ίδιο ισχύει για τον εθνικισμό, καθώς οι Ιρανοί μπορούν να γίνουν απίστευτα εθνικιστές, φριχτά εθνικιστές, και αν κάποιος είναι ακραία εθνικιστής, ένας από τους λόγους της υπερηφάνειας του είναι το Shahnameh [11] [Σαχναμέ, ποίημα-έπος γραμμένο από τον Πέρση ποιητή Ferdowsi]. Οι πιο σημαντικοί ήρωες του Σαχναμέ δεν είχαν μόνο ιρανικό αίμα αλλά και το αίμα του εχθρού. Σχεδόν κανείς δεν ήταν “καθαρόαιμος” Ιρανός. Όλοι είχαν έναν παππού, μια γιαγιά ή μητέρα που καταγόταν από την αποκαλούμενη “πλευρά του εχθρού”. Αυτό το βιβλίο, αυτή η παλιά συλλογή ιστοριών μπορεί να χρησιμεύσει ως αντίδοτο, κατά κάποιο τρόπο. Αυτό είναι κάτι που με εμπνέει.
Στο δεύτερο μέρος της συνέντευξης [2], ο Sahand μιλά πιο αναλυτικά για τις πολιτισμικές συναντήσεις των ανθρώπων, τα πολιτισμικά υβρίδια και τη δύναμη των ιστοριών, τόσο στο διαδίκτυο όσο και δια ζώσης.