[1]Σχέδιο του Utagawa Kuniyoshi (1798-1861) για τον Li Kui, επαναστάτη στο βιβλίο “Water Margin”. Εικόνα χωρίς πνευματικά δικαιώματα, Creative Commons.
Καθώς η Κίνα προετοιμάζεται να καταργήσει [2] από το σύνταγμά της το όριο των δυο θητειών για την προεδρία, υπάρχουν εικασίες σχετικά με το αν η χώρα πρόκειται να επιστρέψει στην εποχή των δυναστειών [3], όπου η αυτοκρατορία κυβερνούνταν από ισχυρές οικογένειες.
Ο αυταρχικός χαρακτήρας των δυναστειών έχει οδηγήσει σε ένα κοινό στερεότυπο για τον κινεζικό λαό: ότι είναι υπάκουοι και υποτακτικοί. Αυτό το στερεότυπο δεν λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι, ενώ ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας της Κίνας κυριαρχείται από δυναστικό κύκλο, αυτός ο κύκλος στιγματίστηκε στην πραγματικότητα από την ανατροπή ισχυρών αυτοκρατόρων από λαϊκές επαναστάσεις ή στρατιωτικά πραξικοπήματα, που κατέληγαν με τη χώρα σε χάος, προτού καθιερωθεί η επόμενη δυναστεία.
Η πρώτη πολιτική επανάσταση που καταγράφηκε στην ιστορία της Κίνας έλαβε χώρα το 221 π.Χ. Ο Liu Bang, ο οποίος υπηρετούσε ως χαμηλόβαθμος αξιωματικός περιπολίας και οδήγησε την επανάσταση, ίδρυσε στη συνέχεια τη δυναστεία των Χαν. Ο Liu δεν ήταν ο μόνος απλός πολίτης αυτοκράτορας. Ο ιδρυτής της δυναστείας των Μινγκ, Zhu Yuanzhang, προερχόταν επίσης από μια φτωχή αγροτική οικογένεια. Η Wu Zetian, η πιο διάσημη αυτοκράτειρα στην κινεζική ιστορία, ήταν η κόρη ενός επιχειρηματία και ανήλθε με το γάμος της από παλλακίδα στην βασιλική οικογένεια.
Tο επαναστατικό πνεύμα των περιπλανώμενων ιπποτών
Με άλλα λόγια, η ιστορία των δυναστειών στην Κίνα είναι επίσης μια ιστορία εξεγέρσεων. Αυτό το επαναστατικό πνεύμα ενσωματώνεται στην κλασική κινεζική λογοτεχνία στο πνεύμα του περιπλανώνενου ιππότη. Μεταξύ των λογοτεχνικών μορφών που αγκάλιασαν το επαναστατικό πνεύμα είναι οι Σίμα Τσιεν [4] και Λι Πάι [5].
Ο Σίμα ήταν ιστορικός της πρώιμης δυναστείας των Χαν [6] (206 π.Χ.-220 μ.Χ.). Αφιέρωσε ένα κεφάλαιο των διάσημων “Αρχείων του Μεγάλου Ιστορικού” [7] στους περιπλανώμενους ιππότες, τους οποίους χαρακτήρισε ως απλούς ανθρώπους, πιστούς στις υποσχέσεις τους, που ενεργούσαν άμεσα ανταποκρινόμενοι στις ανάγκες των ανθρώπων και διέθεταν το δικό τους σύστημα δικαιοσύνης. Εξέφρασε τον θαυμασμό του για τους ιππότες, ακόμη και όταν ενεργούσαν ενάντια στο νόμο, επειδή τηρούσαν μια μορφή δικαιοσύνης που επιδοκίμαζε ο απλός λαός.
[8]Σχέδιο του Liang Kai (1140-1210) για τον μεγαλοφυή ποιητή Λι Πάι. Εικόνα χωρίς πνευματικά δικαιώματα, Creative Commons.
Ο Λι Πάι [5] ήταν ένας ποιητής ευρέως διαδεδομένος ως μεγαλοφυΐα, αλλά και αυτοχαρακτηριζόμενος περιπλανώμενος ιππότης. Υπηρέτησε τον αυτοκράτορα για μια σύντομη περίοδο, αλλά πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του περιπλανώμενος και κάνοντας φίλους. Στο διάσημο ποίημα του “Φέρτε κρασί [9]“, εξέφραζε την αγάπη του για ελευθερία και φιλία και περιφρονούσε τα χρήματα και την κοινωνική θέση.
When we are happy,
Shan't we fully enjoy ourselves?
Drink up the golden chalices, my friends
[Bring in the wine]
Never let them empty to the moon
Life has its own meaning
[So never worry about money]
No matter how much I spend [on the wine]
It will eventually come back to me[…]
A luxury life is not my dream
My dream is to drink and drink and never wake up
All men of virtue are lonely
Only the drinkers are remembered
Σαν είμαστε ευτυχείς,
Δεν πρέπει να το απολαμβάνουμε στο έπακρο;
Πιείτε από τα χρυσά δισκοπότηρα, φίλοι μου
[Φέρτε κρασί]
Ποτέ μην τα αφήνετε να αδειάσουν
Η ζωή έχει το δικό της νόημα
[Οπότε μη σας απασχολούν ποτέ τα χρήματα]
Όσο και να ξοδέψω [για κρασί]
πάντοτε τα βρίσκω πάλι μπροστά μου[…]
Δεν ονειρεύομαι ζωή πολυτελή
Όνειρό μου να πίνω, να πίνω και να μην σηκώνομαι ποτέ
Όλοι οι πανάρετοι άνθρωποι είναι μονάχοι
Τους πότες μονάχα θυμάσαι
Η βραβευμένη ταινία του σκηνοθέτη Ανγκ Λι [10] «Τίγρης και Δράκος» κατηγοριοποιείται στη Δύση ως ανήκουσα στο είδος πολεμικών τεχνών. Στον σινόφωνο κόσμο, ωστόσο, θεωρείται ταινία «Wu-Xia [11]». Wu σημαίνει πολεμικές τέχνες ή κουνγκ φου. Το “xia” αναφέρεται στο πνεύμα των περιπλανώμενων ιπποτών. Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, μπορεί κανείς να απολαύσει την ταινία από πολιτιστική προοπτική, καθώς και για τις φανταστικές επιδείξεις πολεμικών τεχνών της.
Πιστεύεται ότι οι Κινέζοι αυτοκράτορες των δυναστειών είχαν απόλυτη εξουσία, αλλά αυτό δεν συνέβαινε στην πραγματικότητα. Οι Κινέζοι αυτοκράτορες κυβερνούσαν με βάση τη θέληση του Θεού, αλλά ο «Θεός» είναι μια αόριστη ιδέα στην Κίνα, η οποία δεν είχε ποτέ μια μοναδική εθνική θρησκεία.
Αυτή η ιδέα περιέχεται επίσης στην κινεζική παροιμία “το νερό κρατά όρθιο το καράβι, το νερό και το βυθίζει”, η οποία προέρχεται από ένα σημαντικό ιστορικό έγγραφο. Το “καράβι” στην παροιμία αναφέρεται στον αυτοκράτορα και το “νερό” αναφέρεται στους υπηκόους του/της. Όταν ο αυτοκράτορας έχανε τη συμπάθεια των ανθρώπων, λέει η παροιμία, αυτοί και οι περιπλανώμενοι ππότες ήταν η ίδια δύναμη που μπορούσε να ανέλθει σε εξέγερση.
Επαναστάτες από την κλασική κινεζική λογοτεχνία
Το πιο διάσημο μυθιστόρημα εξέγερσης της Κίνας είναι το “Water Margin” [12] ή “Παράνομοι του Βάλτου”, που αποδίδεται στον Shi Nai'an. Αφηγείται την ιστορία 108 επαναστατών, συμπεριλαμβανομένων 3 γυναικών, από διαφορετικά υπόβαθρα, που συγκεντρώνονται στο όρος Liang για να αντιμετωπίσουν τη διεφθαρμένη κυβέρνηση. Οι αντάρτες είναι περιπλανώμενοι ιππότες, όλοι πολύ ταλαντούχοι και γενναίοι. Η αποστολή τους είναι να αντιμετωπίσουν τη δυναστεία, γεγονός που τους κάνει πιο ρομαντικούς και ηρωικούς από τον Ρομπέν των Δασών. Αυτή η ιστορία λατρεύεται από την κινεζική εργατική τάξη λόγω του επαναστατικού της πνεύματος, οπότε δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι το μυθιστόρημα απαγορεύτηκε [13] τόσο από τις δυναστείες των Μινγκ και Τσινγκ, την τελευταία αυτοκρατορική δυναστεία της Κίνας.
Ο Μάο Τσε Τουνγκ, ο οποίος οδήγησε το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα στη νίκη του Κινεζικού Εμφυλίου Πολέμου και έγινε ο πατέρας της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, ήταν γνωστό [14] ότι αγαπούσε το “Water Margin”. Έλεγε ότι αυτός και οι σύντροφοί του αναγκάστηκαν από τη διεφθαρμένη Κουομιντάνγκ [15] να πάνε στο Όρος Liang, όπως και οι 108 επαναστάτες στο μυθιστόρημα.
[16]Σχέδιο του Yashima Gakutei (1786-1868) για τον Sun Wukong, κύριο χαρακτήρα του βιβλίου “Ταξίδι στη Δύση”. Εικόνα με δημόσια χρήση, Creative Commons.
Μια άλλη γνωστή επαναστατική φυσιογνωμία στην κινεζική λογοτεχνία είναι ο Βασιλιάς των Μαϊμούδων, Sun Wukong [17], ο κύριος χαρακτήρας του μυθιστορήματος «Ταξίδι στη Δύση [18]» του He-Zhai Jin. Ο Wukong είναι μαϊμού, αλλά γεννήθηκε από μια πέτρα. Δεν περιορίζεται από τους κοινωνικούς κανόνες, με μια σωματική δύναμη που συγκρίνεται με εκείνη του Thing [19] της Marvel Comics, παρά την μαϊμουδίσια όψη του. Ο Wukong συμβολίζει [20] συνήθως το ελεύθερο μυαλό και τη δύναμη και τη θέληση να αντιμετωπίσεις τους Θεούς.
Αυτό το μυθιστόρημα προσαρμόστηκε αργότερα σε ταινία σκηνοθεσίας Derek Kwok από το Χονγκ Κονγκ [21]. Οι κριτικοί [22] θεωρούν αυτή την ταινία ένα παραμύθι για το Χονγκ Κονγκ μετά την Εξέγερση της Ομπρέλας [23], όπου κάποιοι άνθρωποι δεν υποτάσσονται ποτέ στο πεπρωμένο και πάντοτε αγωνίζονται για την ελευθερία τους.
Η Fa Mulan είναι μια άλλη γενναία και ανεξάρτητη κινεζική μυθική μορφή, που είναι επίσης γνωστή από πολλούς δυτικούς μέσω της ταινίας κινουμένων σχεδίων της Ντίσνεϊ “Μουλάν [24]“. Η Μουλάν μεταμφιέζεται ως άνδρας για να πάει στον πόλεμο. Λόγω των επιδόσεών της στο πεδίο της μάχης, ο αυτοκράτορας την προσκαλεί να εργαστεί για την κυβέρνηση, αλλά απορρίπτει την προσφορά και επιστρέφει στην οικογένειά της.
Αν και ο χαρακτήρας της Μουλάν αποτελεί πρόκληση για τον ρόλο των γυναικών στην πατριαρχική κοινωνία της Κίνας, εξακολουθεί να αποτελεί αγαπητή φυσιογνωμία στην Κίνα, ίσως γιατί επιλέγει να υπακούσει στον αυτοκράτορα και να γίνει πολεμίστρια και το πιο σημαντικό, επειδή δεν επιθυμούσε εξουσία.
Λίγα από τα λογοτεχνικά έργα της Κίνας και θρύλοι εξέγερσης τελειώνουν ειρηνικά όπως η Μουλάν. Ο πιο ξεχωριστός και σεβαστός περιπλανώμενος ιππότης στα “Αρχεία του Μεγάλου Ιστορικού” εκτελείται από τη δυναστεία. Οι αντάρτες στο “Water Margin” καταλήγουν να παραδοθούν στη δυναστεία και να πεθάνουν στον πόλεμο. Στο “Ταξίδι στη Δύση”, ο Wukong αιχμαλωτίζεται από τους Θεούς και αργότερα ελέγχεται από ένα χρυσό δαχτυλίδι στο κεφάλι του παρόμοιο με τη σειρά The Tripods. Ακόμα και η αυτοκράτειρα Wu Zetian αποκαλούνταν πόρνη και το επίτευγμά της αγνοήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα, επειδή τόλμησε να ασκήσει εξουσία στους άντρες.
Αυτές, όμως, οι ιστορίες συνέχιζαν να μεταδίδονται από γενιά σε γενεά, παρά τις τραγικές τους καταλήξεις, επειδή ενσωματώνουν ένα πνεύμα ανυπακοής και εξέγερσης, μια αιώνια πηγή έμπνευσης για τον κινεζικό λαό.