[1]Εξώφυλλο του Politikin Zabavnik, τεύχος της 18ης Ιανουαρίου 2019, και σκαναρισμένο το αμφιλεγόμενο άρθρο με τίτλο “Ποιοι ήταν οι άνδρες του Ljotić;”. το οποίο δημοσίευσε ο χρήστης του Twitter @lukazb [2] με την απάντηση “Φασίστες!”
Ορισμένη μερίδα της σερβικής κοινής γνώμης εξέφρασαν έκπληξη, όταν το δημοφιλές εβδομαδιαίο περιοδικό του Βελιγραδίου Politikin Zabavnik [3] δημοσίευσε ένα άρθρο, το οποίο πολλοί αναγνώστες αισθάνθηκαν ότι ωραιοποιούσε τα εγκλήματα πολέμου των ντόπιων συνεργατών των Ναζί.
Με τίτλο “Ποιοι ήταν οι Ljotićevci;” (“Ποιοι ήταν οι άνθρωποι του Ljotić;”) και δημοσιευμένο στις 18 Ιανουαρίου, το άρθρο παρουσιάζει με μάλλον θετικό τόνο το Σερβικό Σώμα Εθελοντών [4], τοπικό συνεργάτη του ναζιστικού καθεστώτος κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το όνομα του περιοδικού μεταφράζεται περίπου ως “Ψυχαγωγικό Περιοδικό Politika” ή “Ψυχαγωγία Politika”. Απευθύνεται σε “όλες τις ηλικίες από 7 έως 107″ και θεωρείται ευρέως ως οικογενειακή έκδοση. Ιδρύθηκε το 1939 και γενικά θεωρούνταν καλτ σε όλη τη Γιουγκοσλαβία ως επιτομή υψηλής ποιότητας, δίνοντας ένα εγκυκλοπαιδικό μείγμα γενικών γνώσεων, διηγημάτων, ιστορίας, επιστήμης, ταξιδιών και μουσικής, με περίπου το 50% των σελίδων αφιερωμένο σε ποιοτικά κόμικς.
Τόσο επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης όσο και αναγνώστες [5] καταδίκασαν τη χαρακτηριζόμενη ως “προδοσία” του περιοδικού απέναντι στις κοσμοπολίτικες και προοδευτικές αξίες του. Θεώρησαν το άρθρο ως πράξη τελικής υποταγής στην δεξιά λαϊκίστικη κυβέρνηση της Σερβίας, η οποία αποκαθιστά την ιστορία και κληρονομιά [6] των συνεργατών των Ναζί του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι Ναζί κατακτητές και οι συνεργάτες τους σκότωσαν περίπου 140.000 άτομα στη Σερβία [7], διαπράττοντας γενοκτονία εναντίον περισσότερων από 20.000 Εβραίων [8] και περίπου 12-20.000 Ρομά. [9]
Στις 20 Ιανουαρίου 2019, η Ανεξάρτητη Ένωση Δημοσιογράφων της Σερβίας (MUNNS) και η Ανεξάρτητη Ένωση Δημοσιογράφων της Βοΐβοντίνα (NDNV) χαρακτήρισαν [10] το άρθρο “το πιο θλιβερό κάθε είδους χειραγώγησης ΜΜΕ: χειραγώγηση παιδιών”. Σημείωσαν ότι το περιοδικό εξαπλώνει «φρικιαστικούς επαίνους» για τον Dimitrije Ljotić [11], αυτουργό του Ολοκαυτώματος, παραπληροφορώντας ότι «καταδίκασε το πογκρόμ των Εβραίων».
Istorijski revizionizam odavno je postao deo naše svakodnevice, a fašističke, nacističke i druge kvislinške i kolaboracionističke snage se na sve načine trude da falsifikuju istoriju.
Ο ιστορικός ρεβιζιονισμός έχει γίνει μέρος της καθημερινής ύπαρξής μας και οι φασιστικές, ναζιστικές και άλλες συνεργατικές δυνάμεις επενδύουν σε τεράστιες προσπάθειες για την προώθηση ιστορικών πλαστογραφιών.
Ορισμένοι χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης αντέδρασαν με την παροχή αποδεικτικών στοιχείων από εκείνη την περίοδο:
Evo, na ovoj fotografiji se vidi pomoć Romima. Ljotićevci ih vode na streljanje pic.twitter.com/lP8M9rUOcD [12]
— Stefan Marković (@SMarkovic018) January 20, 2019 [13]
Αυτή η φωτογραφία δείχνει τη βοήθειά τους προς τους Ρομά. Οι άνδρες του Ljotić τους πάνε για εκτέλεση διά τουφεκισμού.
Εν τω μεταξύ, η εβραϊκή κοινότητα του Βελιγραδίου δημοσίευσε μια ανοικτή επιστολή [14] στον αρχισυντάκτη του Politikin Zabavnik στις 21 Ιανουαρίου, εκφράζοντας την απογοήτευσή τους και επισημαίνοντας γεγονότα σχετικά με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Dimitrije Ljotić JE BIO lokalni nacista i organizovao je vojsku, Srpski dobrovoljački korpus (nem: Serbischer SS-Freiwilligen Korps) koja je bila u službi Vermahta.
Ideologija ovog korpusa je bila identična nacističkoj: istrebljenje Jevreja, komunista i zapadnjačkog kapitalizma. Korpus je bio zloglasan po zločinima nad stanovništvom, posebno Jevrejima i Romima, partizanskim ustanicima i pripadnicima pokreta otpora. Ljotićeve jedinice su učestvovale u streljanju đaka u Kragujevcu u oktobru 1941. Dan nakon ovog masakra u organizaciji ZBOR otvorena je najveća antisemitska izložba u Beogradu tzv. “Antimasonska izložba” koja je bila usmerena ka “razotkrivanju judeokomunističke zavere” a u proljotićevskim novinama su se pojavile reči “Srbi ne bi trebalo da čekaju Nemce da počnu istrebljenje Jevreja”.
Ο Dimitrije Ljotić ΗΤΑΝ ντόπιος Ναζί και οργάνωσε στρατό, το Σερβικό Σώμα Εθελοντών [4] (Serbischer SS-Freiwilligen Korps στα γερμανικά), που υπηρετούσε τη Βέρμαχτ [15].
Η ιδεολογία αυτού του σώματος ήταν πανομοιότυπη με των Ναζί: εξόντωση των Εβραίων, κομμουνιστών και του δυτικού καπιταλισμού. Το σώμα έμεινε διαβόητο για εγκλήματα εναντίον αμάχων, ειδικά εναντίον Εβραίων και Ρομά, εναντίον παρτιζάνων και άλλων μελών του κινήματος αντίστασης. Οι μονάδες του Ljotić συμμετείχαν στη δολοφονία μαθητών τον Οκτώβριο του 1941 στη σφαγή του Κραγκούγεβατς [16]. Μια μέρα μετά τη σφαγή αυτή, η οργάνωσή του, η ZBOR, άνοιξε τη μεγαλύτερη αντισημιτική έκθεση στο Βελιγράδι, την αποκαλούμενη «Αντιμασονική Έκθεση», που αποσκοπούσε στην «αποκάλυψη της ιουδαϊκο-κομουνιστικής συνωμοσίας», ενώ οι εφημερίδες υπέρ του Ljotić υποστήριζαν ότι «οι Σέρβοι δε χρειαζόταν να περιμένουν τους Γερμανούς για να ξεκινήσουν την εξόντωση των Εβραίων».
Γιατί είναι για τόσους πολλούς σημαντικό το Politikin Zabavnik;
Σε αντίθεση με τις χώρες του Σοβιετικού Μπλοκ, ο εκδοτικός κλάδος της ανεξάρτητης σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας είχε υψηλότερο βαθμό ελευθερίας και εισήγαγε μεγάλο μέρος του περιεχομένου του από τη Δύση. Τη δεκαετία του '70, οι εκδότες περιοδικών σε ευρύ φάσμα θεμάτων γενικού ενδιαφέροντος, κόμικς, μυθιστοριογραφία, μουσική ή ακόμα και πορνό, έγιναν αυτοσυντηρούμενοι με την εξυπηρέτηση της μεγάλης μεσαίας τάξης.
Η κυκλοφορία του Politikin Zabavnik ξεπέρασε τις 300.000 στις «χρυσές μέρες» της δεκαετίας του '70 και στις αρχές της δεκαετίας του '80. Η αποστολή του ήταν να οικοδομήσει μια «πολιτιστική υποδομή», «να αναπτύξει ηθικές αξίες» και να καλλιεργήσει έναν ολοκληρωτικό γιουγκοσλαβικό πατριωτισμό. [17]
Το περιοδικό δημοσιευόταν σε κυριλλικό (σερβικά) και λατινικό (κροατικά) αλφάβητο, καθώς και στη σλοβενική γλώσσα. Τα ιστορικά του αφιερώματα προωθούσαν τις αντιφασιστικές αξίες του Λαϊκού Απελευθερωτικού Πολέμου [18], καθώς και την κληρονομιά όλων των λαών, που αποτελούσαν την ομοσπονδία.
Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του '90, τα περισσότερα από τα σερβικά ΜΜΕ συμμορφώθηκαν με τις εθνικιστικές ιδεολογίες του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς [19]. Με την πάροδο του χρόνου, το Politikin Zabavnik προσαρμόστηκε σε αυτή τη νέα πραγματικότητα της αγοράς συμπεριλαμβάνοντας περισσότερα θέματα σχετικά με συγκεκριμένη ιστορία και παράδοση της Σερβίας.
Οι ξένοι παρατηρητές προειδοποιούν ότι το περιοδικό προωθεί όλο και περισσότερο τον εθνικισμό και εξτρεμιστικές δεξιές αξίες, αλλά αυτό δεν είχε καμιά ανταπόκριση με το σερβικό κοινό μέχρι το παρόν σκάνδαλο:
This is how politikin zabavnik illustrates story about family in Israel! Der Stürmer? pic.twitter.com/YsQx4Jedld [20]
— Florian Bieber (@fbieber) August 14, 2016 [21]
Έτσι απεικονίζει την ιστορία το politikin zabavnik για την οικογένεια στο Ισραήλ! Μήπως είναι κι η γερμανική Der Stürmer;
Αυτή τη φορά, μεγάλος αριθμός χρηστών των μέσων κοινής δικτύωσης εξέφρασαν την οργή τους, όπως ο τηλεοπτικός σεναριογράφος Bane Raičević:
Nedeljom ujutru odem u prodavnicu, kupim Carnex jetrenu paštetu i Coca Colu. U povratku kupim Politikin Zabavnik. Dodjem kući, sednem u kuhinju, jedem ‘leba, paštete i CC i čitam Politikin zabavnik. Tako mi se svidjalo. To su moje '80-te. E to ste ukaljali, smrdljiva stoko.
— Bane Raičević (@baneraicevic) January 21, 2019 [22]
Την Κυριακή το πρωί πήγαινα στο τοπικό μαγαζί, αγόραζα πατέ συκώτι Carnex και Coca Cola. Επιστρέφοντας, αγόραζα Politikne Zabavnik. Ερχόμουν σπίτι, καθόμουν στην κουζίνα, έτρωγα το πατέ με ψωμί και κόκα-κόλα και διάβαζα το Politikn Zabavnik. Ήταν η χαρά μου σαν παιδί. Έτσι ήταν για μένα η δεκαετία του '80. Αυτές τις αναμνήσεις καταφέρατε να μολύνετε, ζώα.
Ένας άλλος χρήστης τουίταρε μια εικόνα του γνωστού λογότυπου του περιοδικού (ο Ντόναλντ Ντακ ως εφημεριδοπώλης), που είχε αντικατασταθεί με την παρουσίαση του χαρακτήρα του Ντίσνεϊ στη βραβευμένη με Όσκαρ ταινία κινουμένων σχεδίων Der Fuehrer's Face: [23]
I tako se sjebao Politikin Zabavnik… pic.twitter.com/3PoGQaWxNn [24]
— D.M (@DaGrimBo) January 19, 2019 [25]
Κι έτσι τα διέλυσε όλα το Ρolitikin Zabavnik…
Μια συγγνώμη — κι ένα νέο άρθρο
Στο επόμενο τεύχος του περιοδικού της 26ης Ιανουαρίου, κυκλοφόρησε ένα νέο άρθρο με τίτλο “Ποιοι πραγματικά ήταν οι Ljotićevci [οι άνδρες του Ljotić]”, μαζί με μια εισαγωγή, που δημοσιεύτηκε επίσης στη σελίδα Facebook του περιοδικού: [26]
„Политикин Забавник” није желео да релативизује улогу злочиначких јединица организације „Збор”, као ни Димитрија Љотића, и њихових недела током Другог светског рата!
Извињавамо се свима који су наш текст тако схватили, а посебно јеврејској и ромској заједници!
Το Politikin Zabavnik δεν σκόπευε να αλλοιώσει την ιστορία για το ρόλο των εγκληματικών μονάδων της οργάνωσης ZBOR ούτε το ρόλο του Dimitrije Ljotić και τα εγκλήματά τους κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου!
Ζητούμε συγγνώμη σε όλους όσοι αντιλήφθηκαν με αυτόν τον τρόπο το κείμενό μας και ειδικότερα τις κοινότητες Εβραίων και Ρομά!
Αυτή η καινούργια εκδοχή αποτελούσε έναν πιο πραγματικό απολογισμό σχετικά με τη φασιστική φύση του κινήματος του Ljotić και περιλάμβανε ακόμη και τη φωτογραφία που οδηγούσαν τους Ρομά στη σφαγή, που είχε κοινοποιηθεί ευρέως στο Twitter.
Οι NUNS και NDNV αντέδρασαν ξανά [27], λέγοντας ότι, ενώ το νέο άρθρο καταδίκαζε τους άνδρες του Ljotić, αποκαθιστούσε άλλους ντόπιους προδότες, που συνεργάστηκαν με τους Ναζί κατακτητές (αυτή τη φορά οι Τσέτνικ [28]) και διέσυρε τη φήμη κομμουνιστών, χρησιμοποιώντας υποτίθεται τη δικαιολογία “του αντι-αντιφασισμού”.
Το σκάνδαλο Politikin Zabavnik αποκαλύπτει τη βαθιά πόλωση της σερβικής κοινωνίας, το αποτέλεσμα της χρήσης του εθνικισμού ως εργαλείου για την εκμετάλλευση των διαιρέσεων μεταξύ φιλελεύθερων πολιτών και των συμπατριωτών τους, που είναι πεπεισμένοι πως πρέπει να θεωρούν την εθνοτική ταυτότητα ως βασικό παράγοντα στον καθορισμό του εάν κάποιος πρέπει να επαινεθεί ή να καταδικαστεί.