- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

“Έχουμε παράξενο πεπρωμένο”: Συζήτηση με τον ποιητή Valts Ernštreits, μέρος Β’

Κατηγορίες: Ανατολική - Κεντρική Ευρώπη, Λετονία, Γλώσσα, Εθνότητα & φυλή, Ιστορία, Μέσα των πολιτών, Τέχνες - Πολιτισμός, Τοπικά, Ψηφιακός ακτιβισμός, Rising Voices

Ο Λιβόνιος ποιητής και γλωσσικός ακτιβιστής Valts Ernštreits. Η φωτογραφία χρησιμοποιείται με άδεια.

Αυτό είναι το δεύτερο μέρος μιας συνέντευξης, που πήρα από τον Λιβόνιο ποιητή και μεταφραστή Valts Ernštreits [1], ο οποίος είναι σήμερα διευθυντής του Λιβονικού Ινστιτούτου, που ιδρύθηκε το 2018, στο Πανεπιστήμιο της Λετονίας στην πρωτεύουσα Ρίγα. Διαβάστε το πρώτο μέρος εδώ. [2]

Μίλησα με τον Ernštreits σχετικά με το ρόλο των ψηφιακών τεχνολογιών στη διατήρηση της γλώσσας και τις ελπίδες του για την επιβίωση αυτής της απειλούμενης φιννικής γλώσσας. Η συνέντευξη έχει υποστεί επεξεργασία για λόγους μορφοποίησης και συντομίας.

WM: Πείτε μας λίγα λόγια για τους πόρους, που είναι διαθέσιμοι στο Διαδίκτυο για να μάθεις τη λιβονική γλώσσα. Υπάρχει ο ιστότοπος livones.net, και υπάρχουν σελίδες Facebook και σελίδες YouTube για την εκμάθηση της λιβονικής. Σε αρκετά αρχάριο επίπεδο, νομίζω, κυρίως;

VE: Λίγο, ναι. Τα επόμενα χρόνια αυτό θα πρέπει να αλλάξει αρκετά γρήγορα. Αφενός, αναπτύσσουμε στο ινστιτούτο ερευνητικά εργαλεία για καλύτερη έρευνα των λιβονικών και καλύτερη συλλογή δεδομένων. Αλλά από την άλλη πλευρά, έχουμε κατά νου ότι ένα μέρος του κοινού είναι η λιβονική κοινότητα και έτσι προσπαθούμε να εργαστούμε και προς τις δύο κατευθύνσεις. Αλλά είναι στενά συνδεδεμένες, καθώς δεν μπορείς να διδάξεις λιβονικά χωρίς έρευνα και δεν μπορείς να κάνεις έρευνα για τα λιβονικά χωρίς πόρους. Αλλά η ιδέα είναι πραγματικά ότι ως υποπροϊόν αυτού που δημιουργούμε είναι κάτι για ολόκληρη την κοινωνία, με την έννοια ότι όλα αυτά τα εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν επαρκώς για την εκμάθηση και τη διατήρηση της γλώσσας και του πολιτισμού των Λιβόνιων. Ξεκινώντας από χάρτες στα λιβονικά.

Αυτό είναι ένα εγχείρημα που προήλθε από αυτό το λεξικό τοπωνυμίων. Ένα μέρος αυτού που αναπτύσσεται αυτή τη στιγμή είναι επίσης μια συλλογή κειμένων. Αυτό είναι επίσης ένα πρόβλημα, επειδή οι συλλογές είναι συνήθως απλώς μια μάζα κειμένων, αλλά αν θέλεις να τα διαβάσεις ξεχωριστά, δεν μπορείς να έχεις πρόσβαση σε αυτά, οπότε για εμάς είναι πολύ σημαντικό να έχουμε όλα τα κείμενα στη λιβονική γλώσσα σε ένα μέρος, έτσι ώστε οι χρήστες να μπορούν να τα χρησιμοποιούν για οποιονδήποτε σκοπό χρειάζονται – για μια απλή ανάγνωση το Σάββατο ή για τη δημιουργία δικού τους ψηφιακού ή γλωσσικού υλικού.

WM: Πιστεύω ότι το πρόγραμμα Tava Klase (Η Τάξη σου) ήταν η πρώτη φορά, που τα λιβονικά διατέθηκαν για σπουδές σε εθνικό επίπεδο, ακόμα κι αν ήταν μόνο ένα εισαγωγικό μάθημα. Είναι ενδιαφέρον ότι αυτό συνέβη σχεδόν τυχαία, ως αποτέλεσμα της πανδημίας COVID-19 και του κλεισίματος των σχολείων. Διάβασα ότι σας δόθηκαν δύο εβδομάδες για να δημιουργήσετε βίντεο [για διαδικτυακή μάθηση], σωστά;

VE: Θα έλεγα ακόμη λιγότερα. Ήταν ένα πολύ καλό παράδειγμα για το πώς να εκμεταλλευτείς πραγματικά αυτήν την πανδημία για το γενικότερο καλό. Έλαβα μια κλήση από το Υπουργείο Παιδείας και το άτομο μου είπε: “Έχουμε αυτό το εγχείρημα, το Tava Klase – διδασκαλία εξ αποστάσεως μέσω τηλεόρασης – και έχουμε βάλει τη λιβονική γλώσσα στον κατάλογο”. Αλλά κανείς δεν ρώτησε ποιος θα το έκανε. Φυσικά δεν θα μπορούσαμε να το αφήσουμε αναπάντητο. Πρώτα απ’ όλα, για να αποφύγουμε μια κατάσταση, όπου το υπουργείο θα έλεγε: “Το προσφέραμε και δεν αρπάξατε την ευκαιρία”. Επομένως, δεν θέλαμε να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα [στο μέλλον].

Μετρήσαμε λοιπόν επτά μαθήματα, που έπρεπε να κάνουμε, και έγινε πολύ σαφές ότι δεν μπορείς πραγματικά να διδάξεις τη γλώσσα σε επτά μαθήματα 20 λεπτών. Είναι αδύνατο. Αυτές είναι δύο ώρες συνολικά – καμία γλώσσα δεν μπορεί να διδαχθεί σε δύο ώρες. Τότε καταλάβαμε ότι έπρεπε να ακολουθήσουμε μια διαφορετική προσέγγιση: να προσφέρουμε βασικές γνώσεις σχετικά με τους Λιβόνιους και τη γλώσσα γενικά. Και αυτό ήταν. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί σε αυτήν τη μορφή, μόνο υπολογίζοντας απλά τον χρόνο.

Τότε κάναμε το πρώτο μάθημα. Συνειδητοποιήσαμε ότι ήταν κάτι, που θα διαρκούσε […] Έτσι ήταν πολύ σημαντικό να το κάνουμε σωστά, παρόλο που είχαμε χρονικό όριο και δεν είχαμε χρήματα. Ήταν δύσκολο, αλλά έπρεπε να το καταφέρουμε.

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα λιβονικά. Εάν μιλάμε για μαθηματικά ή λετονική γλώσσα ή αγγλικά, υπάρχουν επαγγελματίες καθηγητές πλήρους απασχόλησης, που διδάσκουν. Υπάρχουν μακροχρόνιες παραδόσεις διδασκαλίας αυτών των μαθημάτων στα σχολεία, οπότε είναι πολύ πιο εύκολο, αν και η διαδικτυακή μορφή είναι διαφορετική. Δεν είναι το ίδιο με τη σχολική μορφή, την οποία πολλοί από τους εκπαιδευτικούς, που συμμετείχαν στο εγχείρημα Tava Klase, δεν συνειδητοποίησαν πραγματικά. Το πήραν ως “Θα κάνω το ίδιο μάθημα, απλά μπροστά από μια κάμερα”, κάτι που δεν λειτουργεί ακριβώς έτσι στην πραγματικότητα.

Το προσεγγίσαμε με την αρχή ότι πρέπει να το κάνουμε, έτσι ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί χρόνια μετά. Επομένως, πρώτα απ ‘όλα, μην μιλάς για την πανδημία, μην μιλάς για την τρέχουσα κατάσταση, παρόλο που πρέπει να ληφθούν υπόψη μικρά πράγματα, καθώς δεν το κάνεις για σήμερα. Κάτι άλλο είναι ότι δεν το κάνουμε μόνο [για] μαθητές, αλλά και για το ευρύτερο κοινό. Όχι μόνο για άτομα στο εκπαιδευτικό σύστημα – και πάλι, για εξοικονόμηση πόρων.

WM: Πιστεύετε ότι μπορείτε να αξιοποιήσετε αυτήν τη σειρά, που έχετε δημιουργήσει, στο μέλλον;

VE: Ναι. Αυτή η σειρά κάλυψε ένα ιδιαίτερο κενό. Διότι, όπως είπα, όταν το κάναμε, υπήρχε ένα συγκεκριμένο ζήτημα: να μην δοθούν στοιχεία για τη χρονική περίοδο, που έγινε. Για να μην πούμε: “Καλά, είναι μια υπέροχη στιγμή, που όλοι οι Λιβόνιοι βρίσκονται στις ακτές της Λιβονίας”. Σε τρία χρόνια κανείς δεν θα ξέρει πραγματικά τι σημαίνει αυτό. Από τότε αρχίσαμε να σκεφτόμαστε να κάνουμε πραγματικά σοβαρή τηλεόραση και να μπούμε στην κρατική τηλεόραση της Λετονίας με μια σειρά για την ιστορία της Λιβονίας για να αναπτύξουμε κάτι πολύ πιο σε βάθος.

Υπάρχουν ήδη ντοκιμαντέρ για τη Λιβονία, αλλά είναι κάπως συναισθηματικά. Αυτό θα ήταν εκπαιδευτικό. Η ιδέα είναι να επιλέξουμε σημαντικά γεγονότα στην ιστορία της Λιβονίας και να προσπαθήσουμε να δείξουμε πώς συσχετίζονται με την ιστορία της Λετονίας: για παράδειγμα, πώς η οικοδόμηση της Ρίγας είναι πραγματικά ένα γεγονός για την ιστορία της Λιβονίας. Να δώσουμε την λιβονική οπτική γωνία ακόμη και γνωστών γεγονότων.

Δεν θέλαμε μόνο να δείξουμε καλά και ωραία πράγματα, αλλά θέλαμε επίσης να μιλήσουμε για προβλήματα, για το τι δεν ήταν καλό: για την απαγόρευση χρήσης λιβονικών τοπωνυμίων σε λιβονικές εφημερίδες ή το θάνατο ενός Λιβόνιου πατριώτη στη φυλακή Ventspils [Uļi Kīnkamäg, το 1932], ο οποίος συνελήφθη λόγω των πεποιθήσεών του. Για να προβάλλουμε ολόκληρο το θέμα, να δείξουμε ότι οι Λιβόνιοι έχουν τη δική τους άποψη για ορισμένα πράγματα και ότι υπάρχουν γεγονότα, που μπορεί να μην φαίνονται σημαντικά για τη Λετονία, αλλά που είναι πολύ σημαντικά για τους Λιβόνιους, για αυτούς τους αυτόχθονες πληθυσμούς της Λετονίας. Αυτή είναι η ιδέα της σειράς: να αφηγηθούμε την ιστορία της Λιβονίας στο λετονικό κοινό, ώστε να καταλάβουν καλύτερα γιατί είναι σημαντική. Επειδή πριν από 15 χρόνια, δεν γνώριζαν καν τη διαφορά μεταξύ των Λιβόνιων και, ξέρω ‘γω, των κατοίκων από την Bauska [μια πόλη στη νότια Λετονία]

WM: Μόνο ένα σχόλιο για το υλικό. Αναφέρατε ότι δεν το χρησιμοποιήσατε για να διδάξετε τη γλώσσα καθεαυτή. Διδάξατε χρώματα, τα ονόματα των μελών της οικογένειας, τους αριθμούς και ούτω καθεξής, αλλά υπάρχουν πολλά περισσότερα: λέτε ιστορίες, μιλάτε για τοπωνύμια…Ένιωσα ότι ένα πολύ μεγάλο θέμα όλων των επεισοδίων ήταν η σύνδεση με τη Λετονία και τη λετονική γλώσσα. Φαινόταν πως ήταν κάτι, που τονίζατε πραγματικά. Μιλήσατε για τις λέξεις στα λετονικά, που προέρχονταν από τα λιβονικά, και ούτω καθεξής.

VE: Η ιδέα ήταν να δώσουμε σε αυτά τα μαθήματα μερικά βασικά στοιχεία της γλώσσας, κάποια κατανόηση για τους ανθρώπους στη Λετονία για το τι έχουμε κοινό και τι είναι διαφορετικό, καθώς και να δείξουμε διάφορες πτυχές του λιβονικού πολιτισμού, που δεν έχει δει ο κόσμος, και βασικά σε αυτά τα επτά μαθήματα να δώσουμε μια ιδέα για όλους τους διάφορους τομείς. Αλλά επίσης πώς συνδέονται οι Λιβόνιοι με όλους [στη Λετονία] – γιατί είναι προσωπικό; Η ιδέα δεν ήταν να δείξουμε κάτι σαν ζωολογικό κήπο: εκεί βλέπεις διάφορα παράξενα ζώα. Αυτό ήταν, σαν να έλεγε: “Γιατί είναι τόσο σημαντικό για μένα, ως Λετονός; Τι δεν ξέρω;”

Για παράδειγμα, στο τελευταίο επεισόδιο δεν βρισκόμαστε στις Λιβονικές Ακτές. Ήταν στην πραγματικότητα το μεγαλύτερο σε διάρκεια επεισόδιο, τα γυρίσματα κράτησαν όλη μέρα και υπήρχε ήδη κάποιο έτοιμο υλικό. Αφιερώθηκε στους τόπους της Λετονίας, στη λιβονική κληρονομιά στη Ρίγα, γύρω από τον ποταμό Νταουγκάβα [στην κεντρική/νότια Λετονία], στη λιβονική κληρονομιά σε λαϊκά τραγούδια, που θεωρούνται λετονικά. Και ήταν ειδικότερα σαν να λέμε: έχετε ακούσει για τους Λιβόνιους, αλλά γι’ αυτούς τους λόγους είναι σημαντικό για κάθε Λετονό και κάθε μαθητή στη Λετονία να γνωρίζει για τους Λιβόνιους.