[1]Nariman Dzhelyal, Κίεβο, Σεπτέμβριος 2020. Φωτογραφία: president.gov.ua [2], άδεια CC BY 4.0 [3].
Αυτό το άρθρο [4] του David Axelrod εμφανίστηκε στο Open Democracy στις 8 Σεπτεμβρίου 2021. Αναδημοσιεύεται ως μέρος μιας συνεργασίας κοινής χρήσης περιεχομένου και έχει τροποποιηθεί ώστε να ταιριάζει στο στυλ του Global Voices.
Όταν ο Nariman Dzhelyal συνελήφθη από τις ρωσικές δυνάμεις ασφαλείας στις 4 Σεπτεμβρίου, ο ηγέτης των Τατάρων της Κριμαίας πέρασε την επόμενη μέρα “σε ένα υπόγειο, με χειροπέδες και έναν σάκο στο κεφάλι”, σύμφωνα με τον δικηγόρο του.
Αυτή η μεταχείριση είναι, δυστυχώς, αναμενόμενη, από τότε που η Ρωσία προσάρτησε την ουκρανική χερσόνησο το 2014. Έκτοτε, η κοινότητα των Τατάρων της Κριμαίας έχει αντιμετωπίσει κύμα συλλήψεων [5] – συχνά με κατηγορίες για τρομοκρατία και δολιοφθορά. Ο Dzhelyal, αναπληρωτής αρχηγός του ταταρικού Μεϊλίς της Κριμαίας [6], ενός αντιπροσωπευτικού σώματος που απαγορεύτηκε από τη Ρωσία, είχε μόλις πρόσφατα επιστρέψει από μια διεθνή σύνοδο κορυφής αφιερωμένη στην Κριμαία, όταν συνελήφθη στο σπίτι του την Κυριακή.
Το υποκατάστημα της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφάλειας της Ρωσίας (FSB) της Κριμαίας ισχυρίζεται ότι μια ομάδα, συμπεριλαμβανομένου του Dzhelyal, είναι υπεύθυνη για την καταστροφή ενός αγωγού φυσικού αερίου κοντά σε μια ρωσική στρατιωτική βάση έξω από την πόλη της Συμφερούπολης.
Σε απάντηση στη σύλληψη του Dzhelyal και άλλων, δεκάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν έξω από τα κεντρικά γραφεία της FSB στη Συμφερούπολη για να ζητήσουν πληροφορίες για τον Dzhelyal και τους άλλους ανθρώπους που κρατούνται, φίλους και συγγενείς τους. Μέσα σε λίγα λεπτά, οι ρωσικές δυνάμεις ασφαλείας είχαν συλλάβει πάνω από 40 άτομα, με μερικούς να μεταφέρονται με συνοδεία στις κοντινές αστυνομικές κλούβες και άλλους να ξυλοκοπούνται, σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες.
Δεν είναι η πρώτη υπόθεση, που συνδέεται με υποτιθέμενη δολιοφθορά και κατασκοπεία στην Κριμαία. Μέλη φερόμενων ομάδων δολιοφθοράς έχουν τεθεί υπό κράτηση από την FSB τα τελευταία χρόνια και αυτές οι συλλήψεις συνοδεύτηκαν από καταγγελίες για βασανιστήρια. Νωρίτερα φέτος, ένας δημοσιογράφος του Radio Liberty, ο Vladislav Esipenko, συνελήφθη [7] με κατηγορίες κατασκοπείας στην Κριμαία και ισχυρίστηκε ότι βασανίστηκε από την FSB.
Μια ζωή στην πολιτική της Κριμαίας
Μετά την αποφοίτησή του από το πανεπιστήμιο, ο Dzhelyal εργάστηκε σε τοπικές εφημερίδες και τηλεόραση, και στη συνέχεια, σύμφωνα με φίλους, αποφάσισε να θέσει υποψηφιότητα ως εκπρόσωπος στο Κουρουλτάι [8], το εθνικό κοινοβούλιο των Τατάρων της Κριμαίας.
Ο Dzhelyal έγινε δημοφιλής στο κοινό μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Στη συνέχεια, οι τοπικές Αρχές απαγόρευσαν [9] στους ηγέτες των Τατάρων της Κριμαίας Mustafa Dzhemilev και Refat Chubarov να εισέλθουν στη χερσόνησο και άνοιξαν μια σειρά ποινικών ερευνών εναντίον τους.
Ως αποτέλεσμα, ο Dzhelyal, ο οποίος μιλούσε τακτικά για την κατάσταση των Τατάρων της Κριμαίας σε δημοσιογράφους και διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έγινε ένας από τους πιο εξέχοντες ακτιβιστές στη χερσόνησο. Διαδικτυακά, ο Dzhelyal δημοσίευε τακτικά πληροφορίες σχετικά με τις ενέργειες των ρωσικών δυνάμεων ασφαλείας κατά των Τατάρων της Κριμαίας, όπως είχε κάνει την ημέρα της σύλληψής του.
“Ποτέ δεν έκρυψε το γεγονός ότι δεν αναγνώρισε την προσάρτηση της Κριμαίας”, είπε ο Nikolai Polozov, δικηγόρος του Dzhelyal, “αλλά ταυτόχρονα μιλούσε πάντα πολύ ήρεμα, διπλωματικά και με ισορροπημένο τρόπο. Ποτέ δεν εξέφρασε αιχμηρές εκκλήσεις για ριζοσπαστική δράση. Ο Nariman επέμενε πάντα σε αποκλειστικά ειρηνικές μεθόδους για τον αγώνα του”.
Σε μια επιστολή που δημοσίευσε ο δικηγόρος του στις 8 Σεπτεμβρίου, ο Dzhelyal έγραψε:
Όλες οι έρευνες, οι ανακρίσεις και τα κελιά της φυλακής δεν με ανησυχούν ιδιαίτερα. Περίμενα να συμβεί αυτό πολύ καιρό. Με εξέπληξε το ότι επέλεξαν το “σαμποτάζ”. Δεν σκέφτηκα ποτέ να κάνω κάτι τέτοιο. Δεν είναι αυτή η μέθοδός μου. Αλλά έτσι κατέληξε.
Σύλληψη και καταγγελίες
Ο δικηγόρος της Κριμαίας Emil Kurbedinov, ο οποίος ειδικεύεται σε πολιτικές υποθέσεις, είπε ότι ήταν ίσως το τελευταίο άτομο, που μίλησε στον Dzhelyal, προτού η FSB ερευνήσει το σπίτι του.
Το βράδυ της 3ης Σεπτεμβρίου, ο ακτιβιστής είχε τηλεφωνήσει στον Kurbedinov για να πει ότι οι δυνάμεις ασφαλείας είχαν ξεκινήσει έρευνα στα σπίτια των γειτόνων του, Aziz και Asan Akhtemov. Λίγες ώρες αργότερα, η FSB άρχισε να ψάχνει και στο σπίτι του Dzhelyal.
Εκείνη την εποχή, ο Dzhelyal ήταν επίσημα μόνο μάρτυρας στην έρευνα της FSB για το περιστατικό του αγωγού φυσικού αερίου. Ωστόσο, απομακρύνθηκε από το σπίτι του με έναν σάκο στο κεφάλι του, είπε ο Polozov, και μπόρεσε να μιλήσει με τον δικηγόρο του, μόνο αφού κηρύχθηκε ύποπτος για την υπόθεση.
Η FSB ισχυρίζεται ότι ο Dzhelyal είναι συνεργός στη διεξαγωγή δολιοφθοράς σε αγωγό φυσικού αερίου στο χωριό Περεβαλνόγιε, που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Συμφερούπολης. Σύμφωνα με τις υπηρεσίες ασφαλείας, η ομάδα, που οργάνωσε την έκρηξη, περιελάμβανε τουλάχιστον δύο ακόμη άτομα: τον Aziz και τον Asan Akhtemov, γείτονες του Dzhelyal, που εργάζονταν ως μηχανικός και οδηγός.
Σε βίντεο που δημοσίευσε η FSB, οι αδερφοί Akhtemov λένε στην κάμερα ότι τους δόθηκε εντολή να ανατινάξουν τον αγωγό φυσικού αερίου από έναν Ουκρανό στρατιωτικό αξιωματικό πληροφοριών, τον οποίο συνάντησαν στην Χερσώνα στη νότια Ουκρανία τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους. Παρόμοια βίντεο εξομολογήσεων ακολούθησαν έρευνα της FSB για μια άλλη φερόμενη συνωμοσία δολιοφθοράς [10] στην Κριμαία το 2016.
Ο Dzhelyal, σύμφωνα με την FSB, ήταν ο σύνδεσμος μεταξύ των Akhtemov και των ουκρανικών στρατιωτικών πληροφοριών. Αυτός, ισχυρίζεται η FSB, έδωσε τον αριθμό τηλεφώνου του Ουκρανού αξιωματικού των μυστικών υπηρεσιών στους Akhtetov και, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς, το έκανε εν γνώσει του.
Russian authorities in Crimea arrested Nariman Dzhelyal, Crimean Tatar leader, on bogus criminal charges. Dzhelyal and others held on politically motivated charges should be immediately released.
Lawlessness in Crimea needs to stop. @hrw [11] https://t.co/zTqeN5gpyF [12] pic.twitter.com/QumtgL3i7M [13]— Yulia Gorbunova (@yuliagorbunova_) September 7, 2021 [14]
Οι ρωσικές Αρχές στην Κριμαία συνέλαβαν τον Nariman Dzhelyal, Τάταρο ηγέτη της Κριμαίας, με ψευδείς ποινικές κατηγορίες. Ο Dzhelyal και άλλοι, που κρατούνται για πολιτικά κίνητρα, θα πρέπει να αφεθούν αμέσως ελεύθεροι.
Η ανομία στην Κριμαία πρέπει να σταματήσει.
Η υπεράσπιση του Dzhelyal αποφάσισε να μην καταθέσει και αρνήθηκε να σχολιάσει πληροφορίες σχετικά με το εάν ο ακτιβιστής είχε διαβιβάσει τον αριθμό τηλεφώνου Ουκρανού αξιωματικού πληροφοριών στους γείτονές του.
Οι Αρχές της Κριμαίας έχουν ήδη εκφράσει την υποστήριξή τους για την έρευνα για το συμβάν με τον αγωγό φυσικού αερίου.
“Όλα αυτά αποδεικνύουν για άλλη μια φορά ότι οι δραστηριότητες των προβοκατόρων πρακτόρων του ταταρικού Μεϊλίς της Κριμαίας και των υποστηρικτών τους αποτελούν μέρος ενός υβριδικού πολέμου, που ξεκίνησε κατά της Ρωσίας”, δήλωσε ο ηγέτης της Δημοκρατίας της Κριμαίας, Σεργκέι Ακσένοφ.
Φόβος και χαμηλωμένα μάτια
Όπως ο Nariman Dzhelyal, ο Aziz και ο Asan Akhtemov συνελήφθησαν αμέσως μετά την έρευνα στα σπίτια τους το πρωί της 4ης Σεπτεμβρίου. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, δικηγόροι, που είχαν υπογράψει συμφωνία με τους συγγενείς τους, προσπαθούσαν να εντοπίσουν τους πελάτες τους σε φυλακές σε όλη την Κριμαία, αλλά χωρίς επιτυχία.
Ο Kurbedinov είναι σίγουρος ότι οι αδερφοί Akhtemov βασανίστηκαν όλη ημέρα και ότι το αποτέλεσμα αυτών των βασανιστηρίων είναι το βίντεο της ομολογίας τους, που δημοσιεύτηκε τώρα από την FSB. Πριν από την ακρόαση, τα αδέρφια αρνήθηκαν ανεξάρτητο νομικό σύμβουλο.
Η Safie Shabanova, δικηγόρος που κατάφερε να δει τους αδερφούς Akhtemov, ισχυρίζεται ότι ήταν τρομαγμένοι, όταν τους επισκέφθηκε, αν και μπόρεσε να επικοινωνήσει μαζί τους μόνο παρουσία ενός ερευνητή της FSB, του Vitaly Vlasov, κατά σύμπτωση, του ίδιου ερευνητή, που ήταν υπεύθυνος για την υπόθεση εναντίον του δημοσιογράφου Vladislav Esipenko [15]. Η Shabanova και οι Akhmetov δεν είχαν χρόνο και χώρο για εμπιστευτική επικοινωνία.
Η FSB δεν έχει σχολιάσει την υποψία ότι οι αδελφοί Akhtemov βασανίστηκαν.
Επιπλέον, η FSB συνέλαβε επίσης δύο άλλους άνδρες: τον Shevket Useinov, κάτοικο Ευπατορίας, και τον Eldar Odamanov από τη Συμφερούπολη. Ο τελευταίος συνελήφθη στις 3 Σεπτεμβρίου και για πάνω από μία ημέρα δεν ελήφθησαν πληροφορίες για αυτόν.
Δικηγόροι, επικαλούμενοι συγγενείς των δύο ανδρών, δήλωσαν ότι οι έρευνες στα σπίτια τους έγιναν επίσης στο πλαίσιο έρευνας για την δολιοφθορά του αγωγού αερίου. Ως αποτέλεσμα, οι Odamanov και Useinov καταδικάστηκαν σε 14 και 15 ημέρες σύλληψης, αντίστοιχα, για αντίσταση στους αστυνομικούς.
“Ειλικρινά, δεν είμαι σίγουρος ότι [Odamanov και Useinov] θα αφεθούν ελεύθεροι”, είπε ο Kurbedinov. “Οι αξιωματούχοι ασφαλείας έχουν δύο εβδομάδες ανεξέλεγκτη πρόσβαση σε αυτούς, οπότε δεν θα εκπλαγώ αν τελικά εμπλακούν και αυτοί σε αυτήν την υπόθεση”.
Η έκρηξη του αγωγού
Ο αγωγός φυσικού αερίου κοντά στο χωριό της στρατιωτικής βάσης Περεβαλνόγιε υπέστη ζημιές [16] στα τέλη Αυγούστου, σύμφωνα με δημοσιεύματα ΜΜΕ. Σύμφωνα με τις Αρχές της Κριμαίας, αυτός ο αγωγός δεν χρησιμοποιήθηκε για την τροφοδοσία του ίδιου του Περεβαλνόγιε.
Το Υπουργείο Εσωτερικών της Κριμαίας ανέφερε στις 23 Αυγούστου ότι οι εμπειρογνώμονες, που επιθεωρούσαν τον αγωγό, είχαν καταλήξει σε συμπεράσματα ότι η ζημιά “μπορεί να προκλήθηκε ως αποτέλεσμα παράνομων ενεργειών αγνώστων προσώπων”. Αρχικά, η αστυνομία άνοιξε ποινική υπόθεση για “σκόπιμη καταστροφή ή φθορά περιουσίας” χωρίς καμία αναφορά σε δολιοφθορά.
Οι τοπικές Αρχές στο Περεβαλνόγιε απέφυγαν από κατηγορηματικές δηλώσεις. “Δεν είμαι ειδικός στο τι θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιά στον αγωγό”, είπε τότε ο αρχηγός του χωριού Oleg Litvinenko στα τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Σύμφωνα με τον Nikolai Polozov, δικηγόρο του Dzhelyal, μια ανάλυση ειδήσεων, που δημοσιεύθηκαν γύρω στις 23 Αυγούστου, δείχνει έμμεσα ότι μπορεί να μην είχε γίνει καθόλου έκρηξη στον αγωγό φυσικού αερίου. “Η ζημιά, θεωρητικά, θα μπορούσε να προκληθεί από διάφορους λόγους, συμπεριλαμβανομένης μεγάλης φυσιολογικής φθοράς λόγω χρόνου”, είπε.
Η ανάλυση του openDemocracy αναρτήσεων και σχολίων σε 11 τοπικές ομάδες μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο Περεβαλνόγιε και τα γύρω χωριά για τις 22-24 Αυγούστου δεν βρήκε καμία αναφορά στην έκρηξη του αγωγού αερίου, η οποία, υποθετικά, θα μπορούσε να είχε ακουστεί από τους ντόπιους.
Μπούμερανγκ
Οι συνεργάτες του Dzhelyal πιστεύουν ότι η υπόθεση εναντίον του θα μπορούσε να συνδεθεί με την πρόσφατη συμμετοχή του στη σύνοδο κορυφής της Πλατφόρμας της Κριμαίας, μιας επίσημης ουκρανικής διπλωματικής πρωτοβουλίας που πραγματοποιήθηκε στο Κίεβο στα τέλη Αυγούστου. Σύμφωνα με τα λόγια των διοργανωτών, έχει σχεδιαστεί “για να επαναφέρει το ζήτημα της Κριμαίας στη διεθνή ατζέντα και να διευκολύνει την επιστροφή του ουκρανικού ελέγχου στην Κριμαία”.
Συγκεκριμένα, οι φίλοι του Dzhelyal αναφέρονται στην αντίδραση του Georgy Muradov, αναπληρωτή πρωθυπουργού της Κριμαίας, την παραμονή της συνόδου κορυφής. Η σύνοδος κορυφής, είπε ο Muradov τότε, “θα επιστρέψει, σαν μπούμερανγκ, για να πλήξει όσους την σκέφτηκαν και που θα προσπαθήσουν να την εφαρμόσουν”. Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε τη σύνοδο κορυφής “ρωσοφοβική, τεχνητά δημιουργημένη ενέργεια”, καθώς και “ένα κενό εγχείρημα προπαγάνδας χωρίς προοπτική”.
Σύμφωνα με ακτιβιστές, ο Dzhelyal δεν ήταν ο μόνος Τάταρος πολιτικός της Κριμαίας, που επισκέφτηκε τη σύνοδο κορυφής της Πλατφόρμας της Κριμαίας: ταξίδεψε στο Κίεβο ως μέλος μιας ομάδας πολλών ατόμων. Ο Zair Smedlya, φίλος του Dzhelyal, είπε ότι πιστεύει πως ένας από τους στόχους των ρωσικών δυνάμεων ασφαλείας είναι να “αποκεφαλίσουν” το κίνημα των Τατάρων της Κριμαίας και πως όλοι όσοι ήταν παρόντες στη σύνοδο κορυφής “αναμένουν επίσης να συλληφθούν”.
“Ο Nariman είναι τόσο ο εγκέφαλος όσο και ο εκφραστής του εθνικού κινήματος [των Τατάρων της Κριμαίας] και το άτομο που μπορεί να συσπειρώσει ανθρώπους γύρω του”, είπε ο Smedlya.