Φωτογραφία της Gular Abbasova, χρήση κατόπιν άδειας στο πλαίσιο συμφωνίας για διαμοιρασμό περιεχομένου.

Αυτό το άρθρο αρχικά δημοσιεύτηκε στην πλατφόρμα Chaikhana Media. Μια αναθεωρημένη έκδοση αναδημοσιεύεται εδώ στο πλαίσιο συμφωνίας για διαμοιρασμό περιεχομένου.

Όπως συμβαίνει σε πολλές κουλτούρες της Ανατολής, έτσι και στο Αζερμπαϊτζάν, οι γονείς προικίζουν τις κόρες τους με οικιακά είδη, έπιπλα και ρούχα για να υποστηρίξουν τη μελλοντική ζωή τους.

Το έθιμο της προίκας στο Αζερμπαϊτζάν φτάνει πολλούς αιώνες πίσω. Τον 19ο αιώνα, οι οικογένειες έδιναν στα νιόπαντρα ζευγάρια κουβέρτες, στρώματα, μαξιλάρια, χειροποίητα υφαντά τραπεζομάντιλα  και άλλα μικρά αντικείμενα, χρήσιμα σε κάθε νοικοκυριό. Σύμφωνα με την Mahabbat Pasayeva, συγγραφέα του βιβλίου «Έθιμα και Αντιλήψεις των Αζέρων (19ος & 20ος αιώνας)»:

Αρχικά, ήταν πολύ σημαντικό στο Αζερμπαϊτζάν να ετοιμαστεί (συγκεντρώνοντας αντικείμενα) ένα μπαούλο με προίκα για τη νύφη. Τα πιο πολύτιμα στοιχεία της προίκας, το νυφικό, τα ασημένια κοσμήματα, τα καπέλα και άλλα αντικείμενα αξίας, συγκεντρώνονταν σε αυτό το στολισμένο γαμήλιο μπαούλο, μια εναλλακτική ως προς την προσφορά επίπλων. Παλιότερα, οι πιο πλούσιες οικογένειες έδιναν κάποιες φορές γη για προίκα, εκτός από οικιακά αντικείμενα, κουβέρτες και ζώα.

Κατά την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης (ιδιαίτερα τις δεκαετίες '70-'80), οι οικογένειες έδειχναν ενδιαφέρον για την αγορά εισαγόμενων αντικειμένων για την προίκα, τα οποία δεν ήταν διαθέσιμα προς πώληση στα απλά μαγαζιά, αλλά ήταν προσβάσιμα σε εκείνους που είχαν χρήματα να ξοδέψουν, σύμφωνα με την κοινωνιολόγο Lala Mehrali:

Τα μεγάλα καταστήματα είχαν εμπορεύματα, τα οποία δεν μπορούσε να βρει κανείς σε αποθήκη. Αυτές είχαν επίσης αγοραστεί από τις πλούσιες οικογένειες ως προίκα για τις κόρες τους. Στη δεκαετία του '90, μετά τα [πρώτα] χρόνια της ανεξαρτησίας και τον πρώτο πόλεμο του Καραμπάχ, το εισόδημα των οικογενειών γνώρισε πτώση και, αν και προσπαθούσαν να μαζέψουν προίκα για τις κόρες τους, αυτό προκάλεσε σε έναν κάποιο βαθμό οικονομικές δυσκολίες για τα νοικοκυριά.

Η παράδοση παραμένει και στις μέρες μας, αν και το ποσό της προίκας εξαρτάται από την οικονομική άνεση της οικογένειας. Κάποιες οικογένειες ξεκινούν τη συλλογή της προίκας, όταν τα κορίτσια τους είναι ακόμα πολύ μικρά και προσθέτουν πράγματα σιγά-σιγά με το πέρασμα των χρόνων. Για κάποιες κοινότητες, το μέγεθος και η αξία της προίκας έχουν πρωταρχική σημασία, καθώς τα κορίτσια, των οποίων η προίκα κρίνεται πολύ μικρή, μπορεί να μην γίνουν δεκτά από τα πεθερικά τους. Κάποιες οικογένειες φτάνουν ακόμα και στο σημείο να δανειστούν χρήματα για να δώσουν στα κορίτσια τους προίκα, η οποία θα τύχει εκτίμησης από την οικογένεια του συζύγου.

Πριν την πανδημία του COVID-19, ήταν σπάνιο φαινόμενο να παντρευτεί κανείς χωρίς να εορταστεί ο γάμος με μία δεξίωση. Αλλά εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων, που απαγόρευαν τις μεγάλες συγκεντρώσεις, και της αύξησης των οικονομικών δυσκολιών, καινούρια έθιμα έχουν πλέον καθιερωθεί. Αντι για μεγάλες γαμήλιες τελετές, οι οικογένειες στρέφονται τώρα σε μικρές γιορτές και οι νιόπαντροι, ιδιαίτερα οι ήδη οικονομικά ανεξάρτητοι, έχουν αρχίσει να στρέφονται από την παραδοσιακή προίκα προς τα πιο πρακτικά γαμήλια δώρα.

Αυτή η νέα τάση έδωσε ώθηση σε νέες παραδόσεις: αυτή η τελετουργία της προίκας φαίνεται να φθίνει εξαιτίας των αυξανόμενων οικονομικών προκλήσεων μέσα σε ένα διεθνές πλαίσιο καλπάζοντα πληθωρισμού, κυρώσεων ενάντια στη Ρωσία και πιθανής ύφεσης. Αυτό το φωτογραφικό εγχείρημα διερευνά την εξέλιξη των στάσεων απέναντι στην παραδοσιακή προίκα.

Sara, 17 χρονών. Από το χωριό Kurdakhani. Φωτογραφία της Gular Abbasova, χρήση κατόπιν άδειας στο πλαίσιο συμφωνίας για διαμοιρασμό περιεχομένου.

Sara: Η μητέρα μου κάνει αγορές για την προίκα μου από τότε που ήμουν μικρή. Πιάτα, κουτάλια, κατσαρόλες, τραπεζομάντιλα, φωτιστικά…προς το παρόν, δεν έχω πρόθεση να παντρευτώ, σκέφτομαι τη μόρφωσή μου. Προετοιμάζομαι για τις εξετάσεις μου. Αλλά τι να κάνω; Όλες οι μητέρες είναι συνηθισμένες σε αυτό. Είναι ένα έθιμο, το οποίο το σέβονται όλοι οι οικείοι μας και οι γείτονές μας στο χωριό. Είναι σύνηθες οι γονείς να αρχίζουν να αγοράζουν αντικείμενα για την προίκα των κοριτσιών τους από τη στιγμή που εκείνα είναι ακόμα πολύ μικρά. Η μητέρα μου πιστεύει ότι, αν φτιάχνει την προίκα μου σταδιακά, θα της κοστίσει λιγότερο ακριβά. Αλλά όλα αλλαζουν με τον καιρό, ακόμα και οι παραδόσεις.

Aliya, 24 χρονών. Από το χωριό Fatmayi. Φωτογραφία της Gular Abbasova, χρήση κατόπιν άδειας στο παλίσιο συμφωνίας για διαμοιρασμό περιεχομένου.

Aliya: Όταν μια νεαρή κοπέλα παντρεύεται, η οικογένειά της πρέπει να της δώσει προίκα και έπιπλα. Διαφορετικά, οι γνωστοί και οι συγχωριανοί θα τους σχολιάσουν. Παντρεύτηκα το 2021. Πριν τον γάμο, η πεθερά μου είπε στους γονείς μου ότι δεν ήταν αναγκαίο να αγοράσουν πολλά πράγματα. Κάποιο μικρό έπιπλο και λίγα πράγματα θα αρκούσαν. Η οικογένεια του συζύγου μου είναι πλούσια. Θα πήγαινα να ζήσω στο ίδιο σπίτι με τα πεθερικά μου, ένα μεγάλο σπίτι με όλα εκείνα που χρειάζεται κανείς για να ζήσει.

Μετά από κάποιες σκέψεις, οι γονείς μου αποφάσισαν τελικά να αγοράσουν ένα σετ επίπλων και κάποια οικιακά είδη, χωρίς να ξοδέψουν πολλά χρήματα.

Turkan, 26 χρονών, κοινότητα Bina, Baku. Φωτογραφία της Gular Abbasova, χρήση κατόπιν άδειας στο πλαίσιο συμφωνίας για διαμοιρασμό περιεχομένου.

Turkan : Όταν ήμουν έφηβη, η μητέρα μού αγόρασε κάποιες πετσέτες, ένα τραπεζομάντιλο. Μια μέρα, της είπα ότι θα αγόραζα μόνη μου όσα χρειαζόμουν. Όταν παντρεύτηκα, ήδη εργαζόμουν και έβγαζα τα δικά μου χρήματα. Δεν ήθελα να είμαι οικονομική επιβάρυνση για τους γονείς μου. Γιορτάσαμε τον γάμο μας σε κλειστό κύκλο το 2021. Αγόρασα τα οικιακά είδη με τα χρήματα, που είχα αποταμιεύσει από τον μισθό μου. Οι γονείς του συζύγου μου μας έδωσαν και εκείνοι χρήματα, που είχαν βάλει στην άκρη, για τον χρυσό. Αγοράσαμε και άλλα οικιακά είδη αντί για χρυσό. Για να είμαι ειλικρινής, δεν είχαμε ανάγκη να αγοράσουμε τόσα πράγματα. Ήμασταν ικανοποιημένοι με πολύ λίγα.

 

Ulkar, 26 χρονών, Baku. Φωτογραφία της Gular Abbasova, χρήση κατόπιν άδειας στο πλαίσιο συμφωνίας για διαμοιρασμό περιεχομένου.

Ulkar: Η προίκα μου περιλαμβάνει πολύ λίγα πράγματα. Αντίκες που έμειναν από την προίκα της μητέρας μου και της γιαγιάς μου και το φουλάρι που φοράω. Η μητέρα μου αγόρασε ένα τραπεζομάντιλο και κάποιες πετσέτες. Με τον σύζυγό μου είπαμε στους γονείς μας ότι δεν ήταν αναγκαίο να ξοδέψουν επιπλέον χρήματα για την προίκα και τον γάμο. Με αυτά τα χρήματα μπορούμε να στήσουμε μια πιο κερδοφόρα επιχείρηση, η οποία θα είναι ωφέλιμη για το μέλλον μας. Αλλά μετά από απαίτηση του πεθερού μου, αγοράσαμε χρυσά κοσμήματα. Είναι μια σημαντική παράδοση στην κοινωνία μας. Ήταν μια πάγια προϋπόθεση, προκειμένου να μπορέσουμε να κάνουμε εκείνο που επιθυμούσαμε.

Gulsara, 30 χρονών, Baku. Φωτογραφία της Gular Abbasova, χρήση κατόπιν άδειας στο πλαίσιο συμφωνίας για διαμοιρασμό περιεχομένου.

Gulsara :Όταν ήμουν έφηβη, είπα στη μητέρα μου ότι δεν είναι αναγκαίο να μου αγοράσει προίκα. Δεν ήθελα οι γονείς μου να ξοδέψουν τα χρήματά τους σε αντικείμενα. Η μητέρα μου μού έδωσε ένα χαλί Guba (ένα πολύτιμο, χειροποίητο χαλί). Επιπλέον, πήρα επίσης αντίκες, που ανήκαν στη μητέρα και στη γιαγιά μου, και χάλκινα σκεύη. Έχω μια ανάμνηση οικογενειακών κειμηλίων, τα οποία αντανακλούσαν τη λαϊκή κουλτούρα και τις παραδόσεις την οικογένειας μου. Αυτό ήταν κάτι πολύτιμο για εμένα. Θα αγοράσουμε ό,τι χρειαζόμαστε, όταν τα χρειαστούμε, όσο ο σύζυγός μου και εγώ ζούμε μαζί.

Afsana, 26 χρονών, Baku. Φωτογραφία της Gular Abbasova, χρήση κατόπιν άδειας στο πλαίσιο συμφωνίας για διαμοιρασμό περιεχομένου.

Afsana: Σχεδιάζω να δημιουργήσω οικογένεια στο κοντινό μέλλον, γι’ αυτό η μητέρα μου έχει ήδη αγοράσει οικιακά μικροαντικείμενα για την προίκα μου. Έχει κάνει μια λίστα με τα απαραίτητα και σχεδόν όλα όσα είναι αναγκαία για την καθημαρινότητα έχουν αγοραστεί. Αυτού του είδους οι προετοιμασίες δεν είναι το δυνατό μου σημείο. Έχω αφήσει αυτό το θέμα στη μητέρα και την αδερφή μου. Τα βασικά κουζινικά, τα αξεσουάρ, τα πιατικά, οι πετσέτες και τα τραπεζομάντιλα έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί.

Θα αγοράσουμε πιθανόν έπιπλα και ηλεκτρικές συσκευές πριν τον γάμο. Ίσως αυτό να μην είναι απαραίτητο, αν εγκατασταθούμε σε χώρο πλήρως επιπλωμένο και εξοπλισμένο. Σκέφτομαι ότι η πανδημία έχει επηρεάσει την παράδοση της προίκας σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό. Πριν πέντε, δέκα χρόνια οι οικογένειες ξόδευαν πολλά για την προίκα, αλλά μετά την πανδημία, όλοι προσπαθούν να είναι πιο προσεκτικοί. Όταν έκανα την ερώτηση σε νιόπαντρα ζευγάρια, μου απάντησαν ότι θα κατάφερναν να ζήσουν με λιγότερα χρήματα και με οικονομίες. Κάποιοι δεν οργάνωσαν καν κάποια δεξίωση για να γιορτάσουν τον γάμο. Κι εγώ προσπαθώ να είμαι προνοητική και να κρατώ έναν προϋπολογισμό. Πιστεύω ότι οι μη αναγκαίες αγορές είναι ένα περιττό έξοδο.