Φωτογραφία: Milivoj Kuhar. Δωρεάν χρήση υπό άδεια Unsplash .
Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο OC Media. Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται εδώ στο πλαίσιο συμφωνίας συνεργασίας περιεχομένου.
Ο αποκλεισμός του διαδρόμου του Λατσίν, που ξεκίνησε στις 12 Δεκεμβρίου 2022, συνεχίζεται, με τους κατοίκους να λένε ότι τα τρόφιμα και η ενέργεια εξαντλούνται γρήγορα, ενώ δεν υπάρχει λύση. Τον Δεκέμβριο του 2022, πολίτες του Αζερμπαϊτζάν, που ισχυρίζονταν ότι είναι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές, άρχισαν να αποκλείουν τον Διάδρομο Λατσίν, τη μοναδική χερσαία οδό που συνδέει την Αρμενία με την περιοχή του Καραμπάχ . Οι διαδηλωτές απαιτούsaν από την Αρμενία να σταματήσει την εξόρυξη κοιτασμάτων χρυσού και χαλκού-μολυβδαινίου στο Καραμπάχ, τα οποία το επίσημο Μπακού ισχυρίζεται ότι οι Αρμένιοι εξάγουν παράνομα.
Από τότε που ξεκίνησε ο αποκλεισμός, οι Αρμένιοι του Καραμπάχ αντιμετώπισαν περικοπές στις προμήθειες αγαθών, στις υπηρεσίες, στα καύσιμα, καθώς και στην πρόσβαση στο Διαδίκτυο και στις προμήθειες φυσικού αερίου. Η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν έχει αρνηθεί οποιαδήποτε ανάμειξη στον αποκλεισμό. Και παρόλο που φορτηγά από τον Ερυθρό Σταυρό και τη ρωσική ειρηνευτική αποστολή στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ άρχισαν να μεταφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια στην περιοχή, οι τοπικές Aρχές στο Στεπανακέρτ (Χανκέντι στο Αζερμπαϊτζάν) λένε ότι η βοήθεια είναι ανεπαρκής για την πόλη των 120.000 κατοίκων.
Τον Ιανουάριο, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ άρχισε να δεσμεύει το φαγόπυρο, το ρύζι, τη ζάχαρη και το μαγειρικό λάδι. Η λίστα επεκτάθηκε στα αυγά, τα φρούτα και τα λαχανικά τον Φεβρουάριο. Ο Marut Vanyan, δημοσιογράφος με έδρα το Στεπανακέρτ, είπε στο OC Media ότι υπάρχουν ουρές για φαγητό και ότι η περιοχή παλεύει με το σύστημα δελτίων τροφίμων.
«Η πόλη μοιάζει με χωριό»
Από τότε που ξεκίνησε ο αποκλεισμός, η παροχή φυσικού αερίου του Ναγκόρνο-Καραμπάχ από την Αρμενία έχει διακοπεί επτά φορές. Αξιωματούχοι από το Ερεβάν και το Στεπανακέρτ κατηγόρησαν το Αζερμπαϊτζάν, καθώς όλοι οι αγωγοί φυσικού αερίου περνούν από εδάφη ελεγχόμενα από το Αζερμπαϊτζάν. «Δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου κίνηση στην πόλη. Η πόλη μοιάζει με χωριό: σιωπή και καπνός από τις σόμπες», είπε ο Vanyan στο OC Media. «Τα βράδια, η πόλη καλύπτεται από απόλυτο σκοτάδι».
Οι άνθρωποι έχουν καταφύγει σε καύση ξύλων για θέρμανση και μαγείρεμα, βασιζόμενοι σε ξυλόσομπες, εξήγησε ο Vanyan. Οι ελλείψεις στον ενεργειακό εφοδιασμό έχουν επίσης διαταράξει την εκπαίδευση, καθώς ορισμένα εκπαιδευτικά ιδρύματα έκλεισαν εν μέρει, ενώ άλλα προσαρμόστηκαν στη χρήση ξυλόσομπων για θέρμανση. Η έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος έχει αναγκάσει τους κατοίκους σε προσωρινές διακοπές ρεύματος, με ωριαίες διακοπές ρεύματος έξι φορές την ημέρα. Οι τοπικές Αρχές λένε ότι οι περικοπές οφείλονται σε ζημιές στα καλώδια ηλεκτρισμού σε εδάφη ελεγχόμενα από το Αζερμπαϊτζάν. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του ειδησεογραφικού πρακτορείου EVN, στις 19 Φεβρουαρίου, οι Αρχές του Αρτσάχ δήλωσαν ότι «τα δημόσια μαθήματα θα ξαναρχίσουν στα δημόσια σχολεία, που θερμαίνονται με φυσικό αέριο στις 20 Φεβρουαρίου».
Τη Δευτέρα, η τοπική εταιρεία διανομής ηλεκτρικής ενέργειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η Artsakhenergo, ανέφερε βλάβες στην εφοδιαστική αλυσίδα σε πολλά μέρη του Στεπανακέρτ ως αποτέλεσμα υπερφόρτωσης στο σύστημα. Οι κάτοικοι της πόλης έλαβαν οδηγίες να εξοικονομήσουν ρεύμα για να αποφύγουν περαιτέρω ζημιές.
Τα νοσοκομεία της περιοχής ανέφεραν επίσης ελλείψεις σε ιατρικά εφόδια και εξοπλισμό, περιορίζοντας περίπου 600 μη βασικές χειρουργικές επεμβάσεις, ώστε να τείνουν να αντιμετωπίζουν πιο επείγοντα περιστατικά στα χειρουργεία.
Ο Ερυθρός Σταυρός έχει επίσης μεταφέρει αρκετούς ασθενείς χρήζοντες επείγουσα ιατρική βοήθεια σε νοσοκομεία στην Αρμενία.
Ο Διάδρομος Λατσίν υποτίθεται ότι βρίσκεται υπό την προστασία των ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων, που έχουν αναπτυχθεί στην επικράτεια από τον Νοέμβριο του 2020, μετά τη συμφωνία με τη μεσολάβηση της Ρωσίας, που υπεγράφη μεταξύ Ρωσίας, Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Είναι επίσης υπεύθυνες για την ασφάλεια των σημείων εισόδου και εξόδου του Διαδρόμου. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, ωστόσο, ο ρόλος περίπου 2.000 Ρώσων της ειρηνευτικής δύναμης παραμένει ασαφής. Η έλλειψη σαφώς καθορισμένων ρόλων, ευθυνών και δραστηριοτήτων στη συμφωνία του 2020 γίνεται πλέον ζήτημα. Ο αποκλεισμός είναι απόδειξη αυτού.
Στις 9 Φεβρουαρίου, η Διεθνής Αμνηστία εξέδωσε δήλωση προειδοποιώντας ότι ο συνεχιζόμενος αποκλεισμός έθετε σε κίνδυνο χιλιάδες ζωές καλώντας «τις Αρχές του Αζερμπαϊτζάν και τις ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις να ξεμπλοκάρουν αμέσως τον Διάδρομο και να θέσουν τέλος στην εκτυλισσόμενη ανθρωπιστική κρίση». Επιπλέον, η Marie Struthers, Διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, δήλωσε:
Οι Αρχές του Αζερμπαϊτζάν έχουν αναγνωρίσει διεθνώς την κυριαρχία σε αυτά τα εδάφη και ασκούν έλεγχο στο έδαφος, από το οποίο πραγματοποιείται ο αποκλεισμός. Είναι υποχρέωση του Αζερμπαϊτζάν να αναλάβει να διασφαλίσει ότι ο πληθυσμός στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ θα έχει πρόσβαση σε τρόφιμα και άλλα βασικά αγαθά και φάρμακα. Από την πλευρά της, η ρωσική ειρηνευτική αποστολή έχει εντολή να διασφαλίσει την ασφάλεια του Διαδρόμου του Λατσίν. Ωστόσο, και τα δύο μέρη αδυνατούν προφανώς να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.
Οι διεθνείς εκκλήσεις για επαναλειτουργία του Διαδρόμου συνεχίζονται
Τον Ιανουάριο, οι πρεσβευτές του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) προέτρεψαν την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν να «αποκαταστήσει την πρόσβαση» και «να επιτρέψει την απρόσκοπτη διακίνηση ανθρωπιστικών αγαθών και αμάχων». Στις 7 Φεβρουαρίου, η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Annalena Baerbock συμμετείχε στις εκκλήσεις λέγοντας ότι υπό το πρίσμα της κλιμακούμενης κατάστασης στο έδαφος, είναι «ουσιαστικό να τερματιστεί αμέσως ο αποκλεισμός».
Στις 10 Φεβρουαρίου, το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών ζήτησε επίσης «άμεση» επαναλειτουργία του διαδρόμου. Σε συνέντευξή του στο Armenpress, ο πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας Εντουάρ Φιλίπ δήλωσε: «Το Αζερμπαϊτζάν δημιουργούσε μια ανθρωπιστική κρίση χωρίς λόγο με τον «παράνομο και παράνομο» αποκλεισμό του διαδρόμου του Λατσίν». Στις 14 Φεβρουαρίου, ο Ζοζέπ Μπορέλ, Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για Εξωτερικές Υποθέσεις και Πολιτική Ασφάλειας, δήλωσε ότι «η ΕΕ εξακολουθούσε να ανησυχεί σοβαρά για την αγωνία, που προκαλούν οι συνεχιζόμενοι περιορισμοί στην ελεύθερη κυκλοφορία και στην προμήθεια ζωτικών αγαθών για τον τοπικό πληθυσμό».
Στις 18 Φεβρουαρίου, κατά τη Διάσκεψη Ασφάλειας του Μονάχου, οι ηγέτες της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν συναντήθηκαν για πρώτη φορά από τον Οκτώβριο του 2022. Η συνάντηση του Οκτωβρίου χαιρετίστηκε ως ορόσημο, καθώς οι ηγέτες από την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν δεσμεύτηκαν να αναγνωρίσουν αμοιβαία την εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία του άλλου στη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, που πραγματοποιήθηκε στην Πράγα στις 6 Οκτωβρίου. Στη συνάντηση της Πράγας μεσολάβησαν ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, και ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν. Οι τριμερείς συνομιλίες στο Μόναχο ήταν με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν.
Πριν από τη συνάντηση στο Μόναχο, ο Πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν ανακοίνωσε ότι προσφέρθηκε ένα ειρηνευτικό σχέδιο στο Αζερμπαϊτζάν στις 16 Φεβρουαρίου. Μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Μόναχο, ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ είπε ότι, αν και υπήρξε πρόοδος με βάση τη διατύπωση της ειρηνευτικής συνθήκης, «δεν έφτανε». Σύμφωνα με το OC Media, «τρία βασικά ζητήματα παραμένουν δίχως απόφαση στη διαδικασία ειρηνευτικής συμφωνίας του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας: η οριοθέτηση των συνόρων μεταξύ των δύο χωρών, το άνοιγμα των συγκοινωνιακών συνδέσεων και τα δικαιώματα και η ασφάλεια του αρμενικού πληθυσμού του Ναγκόρνο-Καραμπάχ». Πέρυσι, το επίσημο Μπακού πρότεινε το δικό του σχέδιο πέντε σημείων.
Εν τω μεταξύ, η Διεθνής Ομάδα Κρίσεων (ICG) δημοσίευσε μια νέα έκθεση τον Ιανουάριο του 2023 προειδοποιώντας για την πιθανότητα ενός νέου πολέμου στον Νότιο Καύκασο, εκτός εάν οι κίνδυνοι μετριάζονται με τη συμμετοχή μεσολαβητών όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), η οποία απέστειλε μη στρατιωτική αποστολή παρακολούθησης στα σύνορα μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν τον Ιανουάριο του 2023. Στην έκθεσή της η ICG έγραψε:
Ενώ απομένουν πολλά να διευρυνθούν στη νέα αποστολή, στοχεύει (με τα λόγια της ίδιας της ΕΕ) να «συμβάλει στη σταθερότητα στις παραμεθόριες περιοχές», να «οικοδομήσει εμπιστοσύνη» και να «διασφαλίσει ένα περιβάλλον, που ευνοεί τις ειρηνευτικές συνομιλίες». Αυτοί οι στόχοι είναι φιλόδοξοι, αλλά κατάλληλοι. Η παροχή στην ΕΕ βαθύτερης και πιο άμεσης γνώσης της επιτόπιας κατάστασης μπορεί να την προειδοποιήσει για την οικοδόμηση εντάσεων βοηθώντας την να τοποθετηθεί για έγκαιρη διπλωματική δέσμευση και θα ενίσχυε επίσης τις μεσολαβητικές της προσπάθειες.
Η Olesya Vartanyan, ανώτερη αναλύτρια του Νότιου Καυκάσου στο ICG, κοινοποίησε μια συζήτηση στο Twitter σχετικά με τη σημασία της αποστολής της ΕΕ και τα διακυβεύματα. «Θεωρητικά, αυτή η ανάπτυξη θα πρέπει να συντομεύσει σημαντικά τον χρόνο που χρειάζεται η ΕΕ ή τα κράτη μέλη για να αντιδράσουν, εάν αναζωπυρωθούν νέες μάχες στα σύνορα Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν», έγραψε η Vartanyan.
