Ο Δεκέμβριος του 2021 σηματοδοτεί την 30ή επέτειο από το τέλος της ΕΣΣΔ, της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών, μιας χώρας που διήρκεσε 79 χρόνια και κάλυψε περίπου το ένα έκτο της γης. Από αυτήν προέκυψαν δεκαπέντε ανεξάρτητα κράτη, καθώς και ένας αυξανόμενος κατάλογος μη αναγνωρισμένων περιοχών, που υπογραμμίζουν τη δυσκολία επανασχεδίασης χαρτών, της επαναδιεκδίκησης ανεξαρτησίας και οικοδόμησης βιώσιμων και κυρίαρχων κοινωνιών.

Για ορισμένα, όπως η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία, πλέον μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, η διαδικασία ήταν πιο ομαλή. Για άλλα, όπως η Ουκρανία, η Μολδαβία, η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και η Γεωργία, οι εδαφικές διαφορές εξακολουθούν να είναι σε εξέλιξη και, ενώ πολλά από αυτά τα έθνη, που προέκυψαν από το τέλος της ΕΣΣΔ, συχνά προσβλέπουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση για μια στενότερη σχέση, η οικονομική μετάβαση παραμένει δύσκολη. Η Λευκορωσία, η οποία απολάμβανε μια σχετικά ειρηνική μετάβαση, βρίσκεται σε αναταραχή για περισσότερο από ένα χρόνο τώρα με μια απότομη αύξηση της κρατικής βίας. Στην Κεντρική Ασία, τα κράτη του Καζακστάν, του Κιργιστάν, του Τατζικιστάν (το μόνο στην περιοχή, που βίωσε εμφύλιο πόλεμο), του Τουρκμενιστάν και του Ουζμπεκιστάν εξακολουθούν να παλεύουν οικονομικά, ενώ βρίσκονται υπό μεγαλύτερη κινεζική επιρροή και ανακαλύπτουν εκ νέου την ισλαμική κληρονομιά τους.

Τρεις δεκαετίες μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, πώς μοιάζει η ανεξαρτησία; Και για ποιον; Ποιο μέρος της σοβιετικής κληρονομιάς, αν υπάρχει, εξακολουθεί να αφορά τον κόσμο και τις νεότερες γενιές; Γιατί η νοσταλγία για τη σοβιετική περίοδο είναι ένα ισχυρό πολιτικό όργανο σε ορισμένες χώρες και για ορισμένες ομάδες; Τι αντιπροσωπεύει η πτώση της ΕΣΣΔ για ανθρώπους, που δεν την έζησαν ποτέ; Ποιο μέρος της σοβιετικής κληρονομιάς εξακολουθεί να ζει ή να μνημονεύεται σήμερα; Ποια είναι η διαρκής κληρονομιά της ΕΣΣΔ σε χώρες, που δεν αποτέλεσαν ποτέ μέρος της;

Αυτό το ειδικό αφιέρωμα επιδιώκει να διερευνήσει αυτά τα ζητήματα μέσα από τους φακούς της πολιτικής, των ανεπίλυτων συγκρούσεων, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ιστορικής μνήμης, της εικαστικής τέχνης, της μουσικής και της αρχιτεκτονικής. Ρίξτε μια ματιά σε μερικές από τις δημοσιεύσεις μας για την περιοχή: