Αυτό το άρθρο αποτελεί τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος Γλώσσες και Διαδίκτυο.

Το Πακιστάν σήμερα φαίνεται έτοιμο για ταχεία ανάπτυξη στη χρήση του Διαδικτύου. Η χώρα είχε εκρηκτική ανάπτυξη του ραδιοφώνου FM, της δορυφορικής και της καλωδιακής τηλεόρασης σε κίνηση με ρυθμιστικές αλλαγές, που επιτρέπουν τη μη κρατική ιδιοκτησία των ΜΜΕ. Η χρήση κινητών τηλεφώνων έχει επίσης εκτοξευθεί, με πάνω από 90 εκατομμύρια συνδρομητές. Με μια αυξανόμενη μεσαία τάξη, που αριθμεί περίπου 30-40 εκατομμύρια σε μια χώρα περίπου 180 εκατομμυρίων κατοίκων, η χρήση του Διαδικτύου θα πρέπει επίσης να έχει παρόμοια ανάπτυξη.

Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί περιορισμοί, που μετριάζουν αυτή την επέκταση: τόσο διαρθρωτικοί, όπως στις χρόνιες ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας, όσο και κοινωνικοί, ιδιαίτερα εστιασμένοι στη γλώσσα. Ο αλφαβητισμός κυμαίνεται γύρω στο 50% στο Πακιστάν, αλλά, ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι κατανοούν την ουρντού, την εθνική γλώσσα του Πακιστάν, λιγότερο από το 10% του πληθυσμού τη μιλά και τη γράφει ως γηγενή. Επαρχιακές γλώσσες όπως τα σίντι, τα παντζάμπι, τα πάστο και τα μπαλούχ, καθώς και περιφερειακές γλώσσες όπως τα σεραϊκί και τα κασμίρια είναι μητρικές γλώσσες για την πλειοψηφία του πληθυσμού και τα αγγλικά είναι η επίσημη γλώσσα διακυβέρνησης.

Αυτός ο κατακερματισμός της γλώσσας έχει συνέπειες για τη χρήση του Διαδικτύου. Καμία πακιστανική γλώσσα δεν εξυπηρετεί αποτελεσματικά τις ανάγκες ανάγνωσης και δημιουργίας περιεχομένου των χρηστών του Πακιστάν. Κατά συνέπεια, τα αγγλικά παραμένουν η δημοφιλής επιλογή στο διαδίκτυο. Σε μια συνέντευξη, ο Adnan Rehmat της Intermedia Πακιστάν λέει ότι τα αγγλικά είναι μια γλώσσα «φιλοδοξίας», δείκτης για την εκπαίδευση και την πρόσβαση σε πόρους και επειδή τα αγγλικά παρέχουν πρόσβαση σε μια παγκόσμια γλωσσική κοινότητα. Επιπλέον, αρκετές τοπικές πακιστανικές γλώσσες, όπως τα παντζάμπι, είναι κυρίως προφορικές γλώσσες, χωρίς ισχυρούς λογοτεχνικούς πολιτισμούς.

Ο Fouad Bajwa, γράφοντας στο Internet's Governance, περιγράφει το πρόβλημα περαιτέρω:

Ένα βασικό πιεστικό ζήτημα, που σχετίζεται τόσο με το τοπικό σενάριο της τεχνολογίας Διαδικτύου όσο και της κινητής τηλεφωνίας στο Πακιστάν, ήταν η διαθεσιμότητα τοπικού περιεχομένου και η ευρέως προσιτή στο τοπικό περιεχόμενο στην ευρύτερη κοινότητα σε όλο το Πακιστάν και σε ολόκληρο τον κόσμο, χρησιμοποιώντας μια ποικιλία διαθέσιμων επί του παρόντος τεχνολογικών πλατφορμών.

Υπήρξαν λίγες συντονισμένες προσπάθειες για τη δημιουργία γραμματοσειρών Unicode για σενάρια πακιστανικής γλώσσας. Η Nastaliq, η δημοφιλής γραμματοσειρά για τα ουρντού, δεν έχει ακόμη προσαρμοστεί ευρέως σε Unicode. Η ηλεκτρονική γραφή κυρίως χρησιμοποιεί αραβική γραμματοσειρά, όπως συμβαίνει με τις σχετικά δημοφιλείς γραμματοσειρές του BBC και της Google , ή χρησιμοποιεί αρχεία εικόνας επικολλημένα σε κείμενο.

Δεν υπάρχει ακόμη μια ευρέως αποδεκτή γραμματοσειρά σε χρήση για κανένα από τα ΜΜΕ της παραγωγής των μέσων ενημέρωσης των πολιτών. Πολλά κυρίαρχα μέσα εξακολουθούν να χρησιμοποιούν αρχεία εικόνας, κάτι που απαιτεί τη σύνταξη του κειμένου σε άλλη πλατφόρμα και αποθαρρύνει την υπερσύνδεση, όπως με ένα πρόσφατο τεύχος του Daily Jang στο διαδίκτυο.

Στιγμιότυπο οθόνης του Daily Jang ePaper, Μάιος 2010

Η πακιστανική κυβέρνηση έχει παράσχει ελάχιστες πολιτικές κατευθύνσεις για τη χρήση της γλώσσας. Σε συνέντευξή του, ο Ahmad Shahzad του Bytes for All σημειώνει ότι η Εθνική Αρχή Γλωσσών του Πακιστάν δεν διαθέτει πόρους, γνώση ψηφιακών θεμάτων και μια αίσθηση επείγουσας ανάγκης ή προτεραιότητες πολιτικής για την επέκταση της πακιστανικής γλώσσας στο διαδίκτυο.

Υπάρχει μια σειρά από έργα, που εργάζονται για την επίλυση αυτού του προβλήματος την τελευταία δεκαετία. Ίσως η πιο ολοκληρωμένη προέρχεται από το Κέντρο Έρευνας στην Επεξεργασία Γλωσσών Ουρντού στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Υπολογιστών & Αναδυόμενων Επιστημών της Λαχώρης (CRULP). Ο διευθυντής του Κέντρου, ο καθηγητής Sarmad Hussain, εργάζεται για την υποστήριξη νασταλίκ σε Unicode από το 2002. Περιγράφουν τον στόχο τους να «διεξάγουν έρευνα για την εξέλιξη υπολογιστικών μοντέλων των άλλων τοπικών γλωσσών της ουρντού και του Πακιστάν». Τα έργα τους αναπτύσσουν τυπικά σύνολα χαρακτήρων, εντοπίζουν δημοφιλές λογισμικό και διαδικτυακές εφαρμογές, όπως το Microsoft Word, το Firefox και το Open Office, και επεξεργασία σεναρίων για γραμματοσειρές, που μπορούν να υποστηρίξουν όλες τις πακιστανικές γλώσσες.

Εργάζονται επίσης σε εργαλεία οπτικής αναγνώρισης χαρακτήρων και επεξεργασίας ομιλίας, όπως προγράμματα ανάγνωσης οθόνης για αναλφάβητους και τυφλούς χρήστες, και εργαλεία επεξεργασίας γλώσσας, όπως ορθογραφικός έλεγχος και αυτόματη μετάφραση, πλατφόρμες CMS σε νασταλίκ, καθώς και σενάρια για κινητά.

Επιπλέον, το έργο PAN Localization της CRULP εργάζεται για να αναπτύξει την ικανότητα υπολογισμού τοπικής γλώσσας σε δώδεκα ασιατικές γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των ουρντού, πάστο και βεγγαλέζικων. Το έργο επιδιώκει να αναπτύξει εργαλεία για τη διευκόλυνση του εντοπισμού χρήσης προηγμένων εφαρμογών.

Αυτά τα σενάρια και η ευρύτερη προώθησή τους, καθώς και η διαθεσιμότητα συστημάτων διαχείρισης περιεχομένου στα ουρντού και εργαλείων επεξεργασίας γλώσσας, έχουν κάνει τα ουρντού μια λειτουργική γλώσσα δημιουργίας περιεχομένου.

Άλλα διαθέσιμα εργαλεία διευκολύνουν τη μετάβαση από τα αγγλικά στα ουρντού, συμπεριλαμβανομένου του εργαλείου μεταγραφής ουρντού της Google και του Σελιδοδείκτη Εργαλείων Δυναμικής Γλώσσας, που υποστηρίζει τη μεταγραφή της ουρντού τόσο στα αγγλικά όσο και στα χίντι. Ο Syed Ghulam Akbar, ο δημιουργός του σελιδοδείκτη, περιγράφει τα κίνητρά του σε μια ανάρτηση στο πακιστανικό επιστημονικό ιστολόγιο STEP :

Η κύρια έμπνευση πίσω από αυτή την ανάπτυξη του εργαλείου δεν ήταν στην πραγματικότητα η γραφή ουρντού. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλά υπάρχοντα εργαλεία και εφαρμογές, που επιτρέπουν στους χρήστες να πληκτρολογούν ουρντού είτε χρησιμοποιώντας μια ειδική διάταξη πληκτρολογίου είτε χρησιμοποιώντας μεταγραφή λατινικού αλφαβήτου. Αυτό που πραγματικά με ενέπνευσε να αναπτύξω αυτό το εργαλείο ήταν να παράσχω έναν τρόπο να μετατρέπω εύκολα το λατινικού αλφαβήτου περιεχόμενο σε όλες τις υπάρχουσες ιστοσελίδες σε γραφή ουρντού, ώστε να είναι πιο ευανάγνωστο.

Μαζί, η εξέλιξη των σεναρίων, των εφαρμογών και των πλατφορμών στα ουρντού θα συμβάλει σε κάποιο βαθμό στην προώθηση μιας κουλτούρας διαδικτυακής παραγωγής στα ουρντού. Η σχετική καθυστέρηση στη διαθεσιμότητά τους, ωστόσο, υπογραμμίζει τη γενική αίσθηση ότι τα αγγλικά θα συνεχίσουν να είναι η γλώσσα επιλογής για πολλούς στον διαδικτυακό κόσμο του Πακιστάν.

Αυτή η καθυστέρηση μπορεί να αντιμετωπιστεί με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της ευρείας προώθησης των διαθέσιμων εργαλείων και της εφαρμογής τους, της υποστήριξης τόσο των μέσων μαζικής ενημέρωσης όσο και των κοινοτήτων των μέσων ενημέρωσης πολιτών για να ανακαλύψουν, να μάθουν και να εφαρμόσουν δημιουργική χρήση αυτών των εργαλείων, και υποστήριξη για τη δημιουργία γεφυρών και δικτύων μεταξύ κοινότητες. Για αυτόν τον λόγο, ο Fouad Bajwa επιδιώκει να δημιουργήσει μια Online Εγκυκλοπαίδεια ουρντού:

Θα δημιουργήσει ένα συγκλίνον περιβάλλον υπερωριών για την παρουσίαση ενημερωμένης γνώσης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί μέσω ανάγνωσης, ακρόασης και οπτικών για κοινωνική και οικονομική ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση, εφαρμογή γνώσης σε διάφορους τομείς, τριτοβάθμια εκπαίδευση, ανταγωνιστικές εξετάσεις, πόρους ειδικών και ατελείωτες επιλογές γλώσσας ουρντού.

Προς το παρόν δεν υπάρχει κοινότητα της ουρντού Wikipedia και ελάχιστοι συγκεντρωτές ιστολογίων στην ουρντού, όπως http://urdublogs.co.cc/ , ικανότητα μεταξύ των βασικών μέσων να παράγουν κείμενο με δυνατότητα αναζήτησης, διαδικτυακά μέσα που βασίζονται σε Unicode και έλλειψη σε πλατφόρμες και εφαρμογές κινητής τηλεφωνίας για ουρντού.

Αυτό το άρθρο αποτελεί τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος Γλώσσες και Διαδίκτυο.