Εικόνα από το Climate Reality Project. Δωρεάν χρήση υπό άδεια Unsplash.

Το γεωργιανό κοινοβούλιο πρόκειται να συζητήσει ένα προτεινόμενο νομοσχέδιο «για τη διαφάνεια της ξένης επιρροής», παρόμοιο με το νόμο του 2012 για τους «ξένους πράκτορες» της Ρωσίας, ο οποίος έχει χρησιμοποιηθεί για να συντρίψει τη διαφωνία και την αντιπολίτευση. Στη Ρωσία, σύμφωνα με το OVD Info, ένα ανεξάρτητο ρωσικό πρόγραμμα ΜΜΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, 637 άτομα έχουν ταξινομηθεί ως «πράκτορες», γεγονός που μπορεί να περιορίσει τις ευκαιρίες για εθνική και διεθνή χρηματοδότηση, διευκολύνοντας το κράτος να τιμωρεί τους επικριτές, παραχωρώντας ευρείες εξουσίες στο κράτος να καταδιώκει οποιονδήποτε εμπλέκεται σε ευρέως καθορισμένες δραστηριότητες «αντίθετες με τα εθνικά συμφέροντα της Ρωσικής Ομοσπονδίας».

Το νομοσχέδιο κατατέθηκε από μια ομάδα μελών του κοινοβουλίου, επίσημα από το κυβερνών Γεωργιανό Όνειρο, οι οποίοι παραιτήθηκαν από τις τάξεις του κόμματος πέρυσι και δημιούργησαν το δικό τους πολιτικό κόμμα με την ονομασία Λαϊκή Εξουσία τον Αύγουστο του 2022. Τότε ήταν που η ίδια ομάδα πρότεινε το νομοσχέδιο, που, αν εγκριθεί, «θα αναγκάσει τις μη-κυβερνητικές οργανώσεις, που χρηματοδοτούνται από το εξωτερικό, να εγγραφούν ως πράκτορες ξένης επιρροής», ανέφερε η Eurasianet.

Η υπόθεση της Λαϊκής Εξουσίας από την ίδρυσή της ήταν μια θεωρία συνωμοσίας: η Γεωργία σύρθηκε στον πόλεμο στην Ουκρανία ως μέρος ενός σχεδίου, που ενορχηστρώθηκε με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του αντιπολιτευόμενου Ενωμένου Εθνικού Κινήματος και της γεωργιανής κοινωνίας των πολιτών. Η θεωρία συνωμοσίας διατυπώθηκε την εποχή, που το κυβερνών Γεωργιανό Όνειρο αντιμετώπιζε «τη μεγαλύτερη πρόκληση για τη δεκαετή διακυβέρνησή του», επειδή απέτυχε «να εξασφαλίσει το καθεστώς υποψηφίου στην Ε.Ε.», ανέφερε to OC Media. Η Γεωργία υπέβαλε επίσημα αίτηση για ένταξη στην Ε.Ε. τον Μάρτιο του 2022, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μία ημέρα αφότου η Ουκρανία υπέβαλε την επίσημη αίτησή της. Εκείνη την εποχή, η κίνηση είχε περιγραφεί ως ανατροπή για το κυβερνών Κόμμα του Γεωργιανού Ονείρου, το οποίο είχε προηγουμένως επιμείνει ότι δεν θα επιταχύνει το αρχικό του χρονοδιάγραμμα υποβολής αιτήσεων για ένταξη το 2024. Οι αναλυτές υποστήριξαν ότι αυτή η αλλαγή οφείλεται κυρίως στη σειρά διαμαρτυριών, που έλαβε χώρα στη χώρα, καθώς και πιέσεις της αντιπολίτευσης

Η Γεωργία έχει βυθιστεί σε πολιτική κρίση από τον Οκτώβριο του 2020, όταν ομάδες της αντιπολίτευσης αμφισβήτησαν τα αποτελέσματα των κοινοβουλευτικών εκλογών, που κέρδισε το κυβερνών Κόμμα Γεωργιανό Όνειρο. Ως εκ τούτου, όταν πρωτοστατούσε στην ενσωμάτωση στην ΕΕ, οι εσωτερικές πολιτικές διαιρέσεις της χώρας επιβράδυναν τις προοπτικές της.

Από το 2020, η χώρα έχει υποστεί μείωση των ελευθεριών του Τύπου και πολυάριθμες επιθέσεις στην κοινωνία των πολιτών, συμπεριλαμβανομένου του ξυλοδαρμού δημοσιογράφων και της συνολικής επιδείνωσης της δημοκρατίας της.

«Όπου κι αν κοιτάξεις, η εικόνα είναι κακή: κακή διεξαγωγή εκλογών, πολιτικοποίηση του δικαστικού σώματος, ο τρόπος με τον οποίο οι Αρχές απέτυχαν να αποτρέψουν τη βία εναντίον δημοσιογράφων και διοργανωτών Gay Pride στην Τιφλίδα, αποκαλύψεις σχετικά με την παρακολούθηση διπλωματών της Ε.Ε.», έγραψε ο Tom de Waal, ανώτερο μέλος στο Carnegie Europe και επί μακρόν παρατηρητής της Ανατολικής Ευρώπης και του Καυκάσου.

Αλλά η κατάσταση χειροτέρεψε, όταν τον Ιούλιο του 2022, το Κόμμα του Γεωργιανού Ονείρου μπήκε σε μία «πυγμαχία άνευ προηγουμένου» μεταξύ της Γεωργίας και των δυτικών συμμάχων της, καθώς το Κόμμα του Γεωργιανού Ονείρου άρχισε να κατηγορεί διπλωμάτες των ΗΠΑ και της ΕΕ στη χώρα. Από ισχυρισμούς για παρέμβαση στο δικαστικό σύστημα της Γεωργίας έως κατηγορίες ότι οι εταίροι είχαν διαδραματίσει αρνητικό ρόλο στα σχέδια ένταξης της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι διαμάχες προκάλεσαν οργή και κατηγορίες τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στην Ουάσιγκτον.

Ο Dimitri Khundadze, πρώην μέλος του κυβερνώντος κόμματος, υπονόησε ότι οι ΗΠΑ εμπλέκονται στις σκιώδεις ξένες οικονομικές συναλλαγές του πρώην πρωθυπουργού Μπιτζίνα Ιβανισβίλι, ιδρυτή του κυβερνώντος κόμματος Γεωργιανού Ονείρου, με την πρόθεση «να αναγκάσουν τον Ιβανισβίλι να επιστρέψει ξανά στην πολιτική», καθώς και να «εμπλακεί η χώρα στον πόλεμο [στην Ουκρανία]», ανέφερε τότε το OC Media.

Ο Ιβανισβίλι είναι βασικό πρόσωπο στη γεωργιανή πολιτική. Έκανε την περιουσία του στην προ-Πούτιν εποχή στη Ρωσία και ίδρυσε το κόμμα του Γεωργιανού Ονείρου το 2012. Αν και ο Ιβανισβίλι ανακοίνωσε δημοσίως την απόφασή του να εγκαταλείψει την πολιτική το 2021, μερικοί πιστεύουν ότι εξακολουθεί να κάνει κουμάντο στα παρασκήνια.

Μετά τη βεβιασμένη απόφαση της Γεωργίας να υποβάλει αίτηση για ένταξη στην ΕΕ, η αίτηση της χώρας αναβλήθηκε με το πρόσχημα ότι η χώρα πρέπει να πληροί έναν κατάλογο κριτηρίων, προτού θεωρηθεί υποψήφια. Τον ίδιο μήνα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ένα ψήφισμα «για τις παραβιάσεις της ελευθερίας των ΜΜΕ και της ασφάλειας των δημοσιογράφων στη Γεωργία». Το έγγραφο καλούσε τους Γεωργιανούς αξιωματούχους να επιβάλουν προσωπικές κυρώσεις στον Ιβανισβίλι «για τον ρόλο του στην επιδείνωση της πολιτικής διαδικασίας στη Γεωργία». Οι κατηγορίες από αξιωματούχους της Γεωργίας ήταν άμεσες.

Ο πρωθυπουργός της Γεωργίας Ιράκλι Γκαριμπασβίλι, σε επιστολή που απηύθυνε στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επέκρινε το ψήφισμα και έγραψε ότι αποσκοπούσε «στην απαξίωση του τρέχοντος συστήματος διακυβέρνησης στη Γεωργία».

Το νέο νομοσχέδιο, που κατατέθηκε στο κοινοβούλιο, δείχνει ότι η Γεωργία δεν μιμείται μόνο το Κρεμλίνο μέσω των τακτικών παραπληροφόρησης, αλλά και της νομοθεσίας, καθώς οι ομοιότητες μεταξύ του προτεινόμενου νομοσχεδίου της Γεωργίας και του νόμου περί ξένων πρακτόρων της Ρωσίας είναι εντυπωσιακές. Το προσχέδιο νόμου απαιτεί από όλα τα ΜΜΕ στη Γεωργία, που λαμβάνουν περισσότερο από το 20% της ξένης χρηματοδότησης, να εγγραφούν ως «ξένοι πράκτορες» και να αναφέρουν το ετήσιο εισόδημά τους. Σύμφωνα με το OC Media, «ο νόμος πιθανότατα θα ισχύει και για την πλειοψηφία των μη κυβερνητικών οργανώσεων, που δραστηριοποιούνται στη Γεωργία». Το ρωσικό νομοσχέδιο, το οποίο έχει επαναληφθεί πολλές φορές από το 2012, υποχρεώνει επίσης τις ειδησεογραφικές πλατφόρμες, που λαμβάνουν ξένη χρηματοδότηση, να αποκαλύπτουν τους ετήσιους προϋπολογισμούς τους. Στην πιο πρόσφατη μορφή του, «ο νόμος επεκτείνει τον ορισμό του ξένου πράκτορα σε ένα σημείο, στο οποίο σχεδόν κάθε πρόσωπο ή οντότητα, ανεξαρτήτως εθνικότητας ή τοποθεσίας, που συμμετέχει σε ακτιβισμό πολιτών ή ακόμη και εκφράζει απόψεις για τις ρωσικές πολιτικές ή συμπεριφορά αξιωματούχων, θα μπορούσε να ορίζεται ως ξένος πράκτορας, εφόσον οι Αρχές ισχυρίζονται ότι βρίσκονται υπό «ξένη επιρροή». Επίσης, αποκλείει τους «ξένους πράκτορες» από βασικές πτυχές της πολιτικής ζωής», έγραψε το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μετά τις πιο πρόσφατες αλλαγές στον νόμο, που τέθηκαν σε ισχύ τον Δεκέμβριο του 2022.

Ακριβώς όπως ο νόμος στη Ρωσία, η οποία επιβάλλει υψηλά πρόστιμα για την αποτυχία εγγραφής ως «ξένος πράκτορας», το σχέδιο που υποβλήθηκε στο κοινοβούλιο στη Γεωργία προβλέπει επίσης υψηλά πρόστιμα.

Το κυβερνών κόμμα στη Γεωργία, ωστόσο, δεν βλέπει ομοιότητες. Σύμφωνα με τον Irakli Kobakhidze, τον επικεφαλής του κυβερνώντος κόμματος Γεωργιανού Ονείρου, το προσχέδιο του νομοσχεδίου είναι «πλήρως σύμφωνο» με τα πρότυπα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων «σε αντίθεση με τον αμερικανικό [νόμο καταχώρισης ξένων πρακτόρων των ΗΠΑ] και τα ρωσικά ανάλογα». Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ διαφώνησε. Σε μια ενημέρωση στις 15 Φεβρουαρίου, ο εκπρόσωπος Τύπου Ned Price, είπε: «Αυτές οι δηλώσεις ότι το σχέδιο νόμου της Γεωργίας βασίζεται στο FARA (Νόμος περί εγγραφής ξένων πρακτόρων) είναι προφανώς ψευδείς».

Το προτεινόμενο νομοσχέδιο έρχεται μόλις μήνες, αφότου η ΕΕ συνέστησε στη Γεωργία να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις της σύμφωνα με τον κατάλογο κριτηρίων που προτείνει. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του RFERL, «ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Josep Borrell είπε [τον Σεπτέμβριο] ότι η Γεωργία έπρεπε να επισπεύσει τις μεταρρυθμίσεις σε τομείς όπως το κράτος δικαίου, η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης προτού της χορηγηθεί το καθεστώς υποψηφιότητας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση».

Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, το Γεωργιανό Όνειρο προκάλεσε δημόσια κριτική για τη χλιαρή στάση του σχετικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η τωρινή κυβέρνηση αντιμετώπισε δημόσια κριτική μετά την εισβολή, επειδή δεν δημοσίευσε ισχυρές δηλώσεις ή κριτική. Η χώρα επέλεξε επίσης να μην επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, ενώ ο πρωθυπουργός της Γεωργίας Ιράκλι Γκαριμπασβίλι έφτασε στο σημείο να επικρίνει την προμήθεια όπλων στην Ουκρανία. Από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Γεωργία «έχει αναδειχθεί ως ένας βολικός αγωγός εφοδιαστικής μεταξύ της Ρωσίας και του έξω κόσμου». Ο δεσμός ενισχύθηκε τον Ιανουάριο του 2023, όταν ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, εξέφρασε την ελπίδα ότι οι πτήσεις μεταξύ των δύο χωρών θα ξαναρχίσουν σύντομα, μια επιθυμία που απηχήθηκε γρήγορα από το κυβερνών Κόμμα Γεωργιανό Όνειρο.