Δάσος στην Γκαμπόν. Στιγμιότυπο από το βίντεο “Επιβιώνοντας μια βδομάδα στο τροπικό δάσος της Γκαμπόν” στο κανάλι του National Geographic France στο YouTube. Ορθή χρήση.                                                                                       

Η Γκαμπόν ξεχωρίζει από τις άλλες χώρες της Αφρικής και του υπόλοιπου κόσμου όσον αφορά την προστασία και διατήρηση των φυσικών δασών. Θα μπορέσει όμως η οικονομία της χώρας να διατηρήσει αυτήν την τάση στο μέλλον;

Η Δημοκρατία της Γκαμπόν κατέχει μοναδική θέση στον κόσμο όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος και τον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Περίπου το 88% της επιφάνειάς της καλύπτεται από δάση, κάνοντας έτσι αυτήν τη χώρα της Κεντρικής Αφρικής τη δεύτερη μεγαλύτερη λεκάνη άνθρακα παγκοσμίως μετά τον Αμαζόνιο.

The country's current position, where most of its land is forested, comes from an initiative carefully conducted by Omar Bongo Ondimba (1935–2009 ), the country's former president and father of its current president, Ali Bongo Ondimba, who has been in power since October 2009. At that time, Omar Bongo Ondimba undertook to make Gabon a pioneer in environmental protection.

Η τρέχουσα θέση της χώρας, της οποίας το μεγαλύτερο μέρος είναι δασικό, οφείλεται σε μια πρωτοβουλία προσεκτικά σχεδιασμένη από τον Ομάρ Μπονγκό (1935–2009 ), πρώην Πρόεδρο της χώρας και πατέρα του τωρινού Προέδρου της, Αλί Μπονγκό Οντίμπα, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία από τον Οκτώβριο του 2009. Εκείνη την εποχή, ο Ομάρ Μπονγκό Οντίμπα ανέλαβε να κάνει την Γκαμπόν πρωτοπόρο στην προστασία του περιβάλλοντος.

Μια πρωτοπόρος πράσινη Γκαμπόν

Η δέσμευση της Γκαμπόν για καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και προστασία του περιβάλλοντος ανάγεται στη συμμετοχή της στην πρώτη Σύνοδο Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τη Γη στη Στοκχόλμη τον Ιούνιο του 1972.

Από τότε, διάφορα προγράμματα και έργα έχουν δρομολογηθεί, ώστε να διατηρηθεί αυτή η εθνική δέσμευση. Ο Νόμος αριθμ. 16 της 26ης Αυγούστου 1993 για την προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος κατοχυρώνει αυτή τη δέσμευση για προστασία του περιβάλλοντος και επιβάλλει κυρώσεις στους παραβάτες. Το 2007, ψηφίστηκε άλλος ένας νόμος σχετικά με τη δημιουργία εθνικών δρυμών, παραχωρώντας με αυτόν τον τρόπο το 11% της γης της χώρας σε αυτά τα πάρκα.

Μετά τον θάνατο του πρώην Προέδρου το 2009, αξιωματούχοι της Γκαμπόν κινήθηκαν προς την ίδια κατεύθυνση, γεγονός που τράβηξε την προσοχή μεγάλων διεθνών επενδυτών και ρυπογόνων εταιρειών. Ο Αλί Μπονγκό έχει αναλάβει να συνασπίσει τις άλλες χώρες της ηπείρου σε θέματα κλίματος. Από το 2010 έχει υπάρξει ιδιαίτερα ένθερμος στο να εξασφαλίσει τη συμμετοχή της χώρας του σε διάφορες διασκέψεις για την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον.

The country's excellent environmental policy also gave it the opportunity to co-host the first ‘One Forest Summit‘ with France in the Gabonese capital, Libreville, in March 2023.

Η εξαιρετική περιβαλλοντική πολιτική της χώρας επίσης της έδωσε την ευκαιρία να συνδιοργανώσει με τη Γαλλία την πρώτη σύνοδο κορυφής “Ένα δάσος” στην πρωτεύουσα Λιμπρεβίλ τον Μάρτιο του 2023.

Το ειδησεογραφικό πολυμεσικό περιοδικό της Γκαμπόν Reflets Gabon ανέφερε σχετικά με αυτή τη σύνοδο στο Χ (πρώην Twitter):

[Reportage]- Co-organisé du 01 au 02 mars dernier par le Gabon et la France, le One Forest Summit a été l’occasion pour le Gabon d'évaluer les conséquences de l’industrialisation du secteur bois.

Texte : Warren OKOLO
Voix : Annie-paule EYUI ELLA
Montage : Tanguy NZE#Gabon pic.twitter.com/ES71VxgDRe

— Reflets Gabon (@RefletsGabon) March 8, 2023

[ρεπορτάζ]- Η Σύνοδος Κορυφής “Ένα Δάσος”, η οποία συνδιοργανώθηκε από τη Γκαμπόν και τη Γαλλία στις 01 & 02 Μαρτίου 2023, έδωσε την ευκαιρία στην Γκαμπόν να αξιολογήσει τις επιπτώσεις της βιομηχανοποίησης στον τομέα της υλοτομίας.

Κείμενο: Warren OKOLO
Αφήγηση: Annie-paule EYUI ELLA
Μοντάζ: Tanguy NZE#Gabon pic.twitter.com/ES71VxgDRe

Παρόλ’ αυτά, αυτή η διεθνής διάσκεψη δεν ικανοποίησε όλους τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών. Ο περιβαλλοντολόγος και ιδρυτής της ΜΚΟ Brainforest, Marc Ona Essangui, άσκησε κριτική στο TV5Monde χαρακτηρίζοντάς την ως μια ακόμα σύνοδο κορυφής άνευ μεγάλης χρησιμότητας. Για εκείνον, οι συστάσεις που προέκυψαν πιθανότατα να μπουν στην άκρη με τη λήξη της διάσκεψης:

Alors qu'Emmanuel Macron entame sa visite en Afrique centrale, le président français va participer au #Gabon au “One Forest Summit”, consacré à la sauvegarde de la forêt tropicale. Que faut-il en attendre ? Réponse du fondateur de l'ONG “Brainforest”, Marc Ona Essangui. pic.twitter.com/8bjC9Ouro7

— TV5MONDE Info (@TV5MONDEINFO) March 1, 2023

Καθώς ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ξεκινάει την επίσκεψή του στην Κεντρική Αφρική, θα συμμετάσχει στη Σύνοδο Κορυφής “Ένα Δάσος” στην Γκαμπόν πάνω στη προστασία των τροπικών δασών. Τι μπορούμε να αναμένουμε; Απάντηση από τον Marc Ona Essangui, ιδρυτή της ΜΚΟ “Brainforest”. pic.twitter.com/8bjC9Ouro7

Θα πρέπει, επίσης, να αναφερθεί ότι η δασική ανάπτυξη της Γκαμπόν σέβεται τα περιουσιακά δικαιώματα και τις συνθήκες διαβίωσης των αυτόχθονων πληθυσμών που κατοικούν σε αυτά τα δάση. Τα δάση της Γκαμπόν πολύ συχνά αποτελούν κατοικία διαφόρων φυλών και λαών, συμπεριλαμβανομένου του έθνους Μπάκα, μεταξύ άλλων. Ωστόσο, τα περιβαλλοντικά ζητήματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν σοβαρή απειλή για αυτές τις ομάδες. Στην πραγματικότητα, οι αυξημένοι έλεγχοι και οι περιορισμοί που επιβάλλονται από τους φύλακες που υπάρχουν σε αυτά τα δάση θα μπορούσαν να αναστατώσουν τις ζωές των αυτόχθονων πληθυσμών, οι οποίοι διαβιούν εξολοκλήρου με φυσικούς πόρους και προϊόντα από τα δάση.

Η Γκαμπόν αντιμετωπίζει ένα μακροπρόθεσμο δίλημμα

Η Γκαμπόν βρίσκεται τώρα σε μία κρίσιμη καμπή όσον αφορά την πολιτική της για τη διατήρηση των δασών. Στην πραγματικότητα, η χώρα άρχισε να λαμβάνει χρήματα για να διατηρήσει τα δάση της. Το 2021, έλαβε 17 εκατομμύρια από την υποστηριζόμενη από τα Ηνωμένα Έθνη Πρωτοβουλία για τα Δάση της Κεντρικής Αφρικής (Central African Forest Initiative – CAFI ).

Αυτό το πρόγραμμα, το οποίο ξεκίνησε από το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP) και την Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα, αποτελεί ένα φόρουμ έξι χωρών της Κεντρικής Αφρικής: της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, της Γκαμπόν, της Ισημερινής Γουινέας, της Δημοκρατίας του Κονγκό, του Καμερούν και της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας. Η Πρωτοβουλία για τα Δάση της Κεντρικής Αφρικής στοχεύει στο να βοηθήσει αυτές τις χώρες να εφαρμόσουν τη Συμφωνία του Παρισιού παρέχοντάς τους χρηματοδότηση με βάση τις προσπάθειες που καταβάλλουν προς τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που εκλύονται από την αποψίλωση των δασών.

Ωστόσο, τα κεφάλαια που  έλαβε η Γκαμπόν από την Πρωτοβουλία δεν είναι επαρκή  για να ανοικοδομηθεί η οικονομία της χώρας ή να επιλυθεί το πρόβλημα της ανεργίας των νέων.

Εξάλλου, η οικονομία της Γκαμπόν σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από την εκμετάλλευση του πετρελαίου, γεγονός που την κάνει τον τέταρτο μεγαλύτερο παραγωγό πετρελαίου στην Αφρική, και από άλλους τομείς, που έχουν περιβαλλοντική επίπτωση, όπως η εξόρυξη και η υλοτομία. Ωστόσο, με την εξάντληση των πετρελαϊκών αποθεμάτων, οι αξιωματούχοι της Γκαμπόν σκέφτονται πλέον την εκτεταμένη εκμετάλλευση των δασών στο μέλλον, του “καφέ χρυσού”. Η αφρικανική εφημερίδα Jeune Afrique ανήρτησε στο Twitter:

Premier exportateur de #bois du continent, le #Gabon mise sur l’exploitation de sa forêt pour préparer l’après-pétrole. Tenus d’allier rentabilité et protection de l’#environnement, les acteurs économiques du secteur font face à de grandes difficultés.

https://t.co/wXwNO114Ue

— Jeune Afrique (@jeune_afrique) January 27, 2023

Ως ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ξυλείας της Αφρικής, η Γκαμπόν ποντάρει στην εκμετάλλευση των δασών της προετοιμάζοντας το έδαφος για τη μετα-πετρελαϊκή εποχή. Έχοντας να συνδυάσουν την κερδοφορία και την περιβαλλοντική προστασία, οι οικονομικοί παράγοντες του τομέα (της υλοτομίας) αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις.

Οι κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις, που αντιμετωπίζει η Γκαμπόν στην παρούσα φάση, θα μπορούσαν να αναγκάσουν τους κυβερνητικούς αξιωματούχους να επανεξετάσουν την πολιτική τους γύρω από την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση των δασών. Σε συνέντευξη με την οικονομική εφημερίδα La Tribune Afrique ο οικονομικός αναλυτής Mays Mouissi σκιαγράφησε αυτές τις κοινωνικές προκλήσεις:

(…) Le taux de croissance du PIB demeure faible, entre 2 et 3%. Le taux de chômage est passé de 28% à 32% au cours de ce septennat tandis que le taux de pauvreté est passé de 30% à 34%. En dépit des progrès réalisés dans le secteur bois dont la contribution au PIB est passée de 2,9% en 2016 à 3,9% en 2022, l'économie gabonaise qui demeure peu diversifiée est toujours fortement dépendante des revenus pétroliers. L'accès aux services de base comme l'eau et l'électricité s'est dégradé, y compris dans la capitale où il faut parfois attendre plus d'un an pour avoir un simple compteur d'électricité.

(…) Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ παραμένει χαμηλός στο 2-3%. Κατά τη διάρκεια αυτής της επταετούς περιόδου, το ποσοστό της ανεργίας αυξήθηκε από 28% σε 32%, ενώ το ποσοστό της φτώχειας αυξήθηκε από 30% σε 34%. Παρά την πρόοδο στον τομέα της υλοτομίας, όπου η συνεισφορά στο ΑΕΠ αυξήθηκε από 2,9% το 2016 σε 3,9% το 2022, η μη διαφοροποιημένη οικονομία της Γκαμπόν ακόμα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα έσοδα από το πετρέλαιο. Η πρόσβαση σε βασικά αγαθά, όπως το νερό και η ηλεκτρική ενέργεια, έχει επίσης επιδεινωθεί. Αυτό περιλαμβάνει την πρωτεύουσα, όπου μερικές φορές είναι αναγκαίο να περιμένει κανείς περισσότερο από έναν χρόνο για απλούς μετρητές ρεύματος.