Η Eunice Ruto φθάνει από το σπίτι της στο χωριό Morop/Wesley Langat. Φωτογραφία από το The Colonist Report Africa, που χρησιμοποιείται με άδεια.

Αυτό το κείμενο γράφτηκε από τον Wesley Langat και δημοσιεύτηκε αρχικά από το The Colonist Report Africa. Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται στο Global Voices ως μέρος συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου.

Είναι ένα ζεστό και θυελλώδες απόγευμα στο Mogotio, στην κοιλάδα Rift της Κένυας, κοντά στον ισημερινό. Περπατώντας σε έναν στρωμένο δρόμο στο χωριό Morop, ο άνεμος σφυρίζει σηκώνοντας σκόνη από το γυμνό και ξερό έδαφος και δημιουργώντας ένα λευκό σύννεφο καπνού στον ουρανό.

Ο δρόμος οδηγεί στο σπίτι του Justine Kiogor, ενός 40χρονου πατέρα έξι παιδιών, που εργάζεται ως περιστασιακός εργάτης σε μια γειτονική φάρμα. Καθώς υπήρχαν κατά μήκος του δρόμου κολόνες ηλεκτρικού ρεύματος, θα υπέθετες ότι υπήρχε ρεύμα στην περιοχή.

Ο Kiogor μόλις επέστρεψε από το ποτάμι, όπου είχε πάει να ποτίσει τις αγελάδες του. Παρά την εγγύτητα των γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, το σπίτι του παραμένει ασύνδετο με την παροχή ρεύματος για περισσότερες από δύο δεκαετίες. Παρακολουθήσαμε, καθώς ο Kiogor έστελνε το παιδί του να πάρει το τηλέφωνό του από το σπίτι του γείτονα, όπου είχε τοποθετηθεί για ηλιακή φόρτιση.

«Δεν μπορώ να συνδέσω το σπίτι μου στο ρεύμα λόγω του υψηλού τέλους σύνδεσης και δεν έχω ηλιακή ενέργεια ως εναλλακτική», μας είπε. Ως αποτέλεσμα, μεταφέρει το τηλέφωνό του στο σπίτι του γείτονα για να το φορτίσει.

Χρησιμοποιεί το κινητό του τηλέφωνο για να συνδέεται με πελάτες και να σχεδιάζει δραστηριότητες σχετικά με την εργασία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, χρησιμοποιεί το τηλέφωνό του για να κάνει συναλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της αποστολής χρημάτων στη σύζυγό του στο σπίτι μέσω MPESA, μιας εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα για μεταφορά χρημάτων.

Ωστόσο, εάν ο γείτονας του Kiogor δεν είναι διαθέσιμος, πρέπει να ταξιδέψει στο εμπορικό κέντρο, το οποίο απέχει περίπου 2 χιλιόμετρα από το σπίτι τους, για να φορτίσει τα τηλέφωνά του.

Γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας κοντά στο σπίτι της Eunice Ruto στο Moop Village/Wesley Langat. Φωτογραφία από το The Colonist Report Africa, που χρησιμοποιείται με άδεια.

Η ιστορία του Kiogor είναι παρόμοια με αυτή των 840 εκατομμυρίων ανθρώπων, που δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια παγκοσμίως, απλώς και μόνο επειδή δεν έχουν τα οικονομικά μέσα να εγκαταστήσουν ένα σύστημα ηλιακής ενέργειας στο σπίτι εκτός από ηλεκτρική ενέργεια. Περίπου 570 εκατομμύρια από αυτούς τους εκπληκτικούς αριθμούς, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, βρίσκονται στην Υποσαχάρια Αφρική.

Περισσότερη ζήτηση για παροχή ρεύματος

Στην ίδια γειτονιά με το Kiogor βρίσκεται η Eunice Ruto, μητέρα πέντε παιδιών, που καλλιεργεί φασόλια, σόργο και καλαμπόκι. Το 2019, απέκτησε ένα σύστημα ηλιακής ενέργειας από την εταιρεία Sunking μέσω πίστωσης για το σπίτι της, για το οποίο πληρώνει ημερήσια χρέωση 15 σεντς. Πήρε αυτή τη δύσκολη απόφαση, επειδή αντιμετώπιζε πρόβλημα με τη φόρτιση του τηλεφώνου της και έχανε επιχειρηματικές ευκαιρίες για την αγροτική της εταιρεία.

«Πριν αγοράσω αυτό το ηλιακό, το τηλέφωνό μου έσβηνε και οι πελάτες μου, που ήθελαν να αγοράσουν αγροτικά προϊόντα, δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν μαζί μου», είπε στον γράφοντα.

Η συνεχής χαμηλή μπαταρία του τηλεφώνου της Ruto έγινε πρόβλημα, με αποτέλεσμα επιπλέον απώλειες από χαμένες ευκαιρίες. Με την ηλιακή ενέργεια, μπορεί να διατηρεί σταθερή σύνδεση με τους πελάτες της και να λαμβάνει παραγγελίες για τα εμπορεύματά της εγκαίρως.

Ενώ ένα μικρό ποσοστό των νοικοκυριών είναι συνδεδεμένο στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, τα περισσότερα δεν είναι σε θέση να πληρώσουν το κόστος συντήρησης μιας σύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας. Ως αποτέλεσμα, η αγορά φορητών ηλιακών λαμπτήρων είναι μια κοινή επιλογή μεταξύ των κατοίκων της υπαίθρου.

Η Ruto δεν ανησυχεί πλέον για τη σύνδεση του σπιτιού της στο δίκτυο ηλεκτροδότησης, επειδή το σύστημα ηλιακής ενέργειας όχι μόνο φωτίζει το σπίτι της, αλλά τροφοδοτεί και ηλεκτρονικά είδη όπως τηλέφωνα και τηλεοράσεις.

«Οι πολιτικοί έχουν δώσει πολλές υποσχέσεις να συνδέσουν τα σπίτια μας με ηλεκτρική ενέργεια με προσιτό κόστος, ωστόσο αυτές οι δεσμεύσεις δεν έχουν εκπληρωθεί. Εμένα δεν με ενοχλεί πια», είπε η Ruto.

Για τις αγροτικές κοινότητες σε περιοχές εκτός δικτύου της Κένυας, η ηλιακή ενέργεια έχει αποδειχθεί μια πολύ αξιόπιστη και πολλά υποσχόμενη πηγή ενέργειας. Για παράδειγμα, η ηλιακή ενέργεια επιτρέπει στη Ruto να χρησιμοποιεί τις περισσότερες απογευματινές της ώρες για να κάνει δουλειές του σπιτιού και να βοηθά τα παιδιά της με τις σχολικές εργασίες.

Ο Στόχος Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDG) 7 της Κένυας είναι να επιταχύνει τη μετατροπή της χώρας σε μια ταχέως εκβιομηχάνουσα χώρα μεσαίου εισοδήματος έως το 2030. Η Έκθεση Tracking SDG7 για το 2023 προέβλεπε ότι περίπου 660 εκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως στην Υποσαχάρια Αφρική, θα εξακολουθούσαν να μην έχουν πρόσβαση στην ενέργεια έως το 2030.

Η Josephine Tonon, μια μικρής κλίμακας επιχειρηματίας που ζει επίσης στο χωριό Morop, έχει ήδη συνδέσει το σπίτι και το κατάστημά της με την ηλεκτρική ενέργεια. Ωστόσο, το υψηλό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας – τουλάχιστον 114 δολάρια – την κάνει να επιλέξει έναν ηλιακό λαμπτήρα. Επίσης, βασίζεται σε μια φορητή λάμπα για φωτισμό κατά τη διάρκεια διακοπών ρεύματος.

Η Tonon μας είπε ότι από τότε που υιοθέτησε την ηλιακή ενέργεια, η οποία κοστίζει 15 σεντς την ημέρα, έχει εξοικονομήσει έως και 1,52 δολάρια την εβδομάδα.

Η Josephine Tonon δείχνει πώς λειτουργεί μια φορητή ηλιακή λάμπα στο κατάστημά της στο Morop Village. Φωτογραφία από το The Colonist Report Africa, που χρησιμοποιείται με άδεια.

Κυβερνητική πρωτοβουλία

Το Πρόγραμμα Συνδεσιμότητας Last Mile, μια πρωτοβουλία υπό την καθοδήγηση της κυβέρνησης που ξεκίνησε το 2015, επιδιώκει να παρέχει πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή ηλεκτρική ενέργεια σε αγροτικές και περιαστικές περιοχές. Σύμφωνα με την Kenya Power, οι τρεις αρχικές φάσεις είχαν ως αποτέλεσμα πάνω από το 75% του πληθυσμού να έχει πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια, από 29% το 2012.

Η Κένυα είναι μια από τις αφρικανικές χώρες, που έχει ήδη υιοθετήσει ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως η ηλιακή, η αιολική και η γεωθερμία.

Ο Stephen Nzioka, αναπληρωτής διευθυντής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο Υπουργείο Ενέργειας και Πετρελαίου της Κένυας, επιβεβαίωσε τη δυνατότητα της Κένυας να παράγει ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ο Nzioka αποκάλυψε ότι το υπουργείο του έχει χαρτογραφήσει 20 νέες τοποθεσίες, που προορίζονται για τη δημιουργία σταθμών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

«Οι δυνατότητες είναι πολύ μεγάλες. Το 93% αυτού που καταναλώνουμε ως ενέργεια στη χώρα μας προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», είπε.

Ο Nzioka δήλωσε ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μειώνονται, καθώς η κυβέρνηση σταδιακά παροπλίζει γεννήτριες ορυκτών καυσίμων και αντικαθιστά τους σταθμούς που κινούνται με ντίζελ με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Ο Nzioka ισχυρίζεται ότι το 78% της έκτασης της Κένυας δεν βρίσκεται κοντά σε ένα μεγάλο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. «Εάν έχουμε αυτά τα μίνι δίκτυα που εξυπηρετούν τις περιοχές που υποεξυπηρετούνται, τότε θα μπορέσουμε να καταλήξουμε σε βιομηχανίες/εκβιομηχάνιση σε περιθωριοποιημένες περιοχές. Χρησιμοποιούμε λοιπόν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ειδικά την ηλιακή, για να επιτύχουμε καθολική πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια έως το 2030. Αυτό είναι το σχέδιό μας ως υπουργείο».

«Μόλις αναπτύξουμε ένα μίνι πλέγμα, τότε έχουμε επιχειρήσεις που έρχονται γύρω, συγκολλήσεις, καταστήματα και άλλες γύρω από αυτό το μέρος», είπε στο The Colonist Report Africa.

Σύμφωνα με τον Nzioka, η κυβέρνηση της Κένυας έχει δώσει προτεραιότητα στην προώθηση και χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κυρίως για να επιτύχει καθολική πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια έως το 2030.

Η δεύτερη φάση του Προγράμματος Συνδεσιμότητας Last Mile, που πραγματοποιήθηκε στην Κένυα από το 2016 έως το 2022, έδωσε με επιτυχία σε 1,6 εκατομμύρια ανθρώπους στις αγροτικές περιοχές πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια, σύμφωνα με την Έκθεση Ολοκλήρωσης Έργου που κυκλοφόρησε από την Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης στις 11 Αυγούστου 2023. .

Η αξιολόγηση επιπτώσεων της Αφρικανικής Τράπεζας Ανάπτυξης δείχνει επίσης αύξηση 83% στην πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια. Η Παγκόσμια Τράπεζα, η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης (AfDB) και η κυβέρνηση της Κένυας παρείχαν οικονομική υποστήριξη για το Πρόγραμμα Συνδεσιμότητας Last Mile.

Αυξάνεται η χρήση ηλιακής ενέργειας στην Κένυα;

Ο Andrew Amadi, Διευθύνων Σύμβουλος της Ένωσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας της Κένυας (KEREA), πιστώνει την αύξηση της υιοθέτησης της ηλιακής ενέργειας στην Αφρική στην προσιτή τιμή της. «Σήμερα, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που κινεί τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι το κόστος. Μόλις πληρώσεις το προκαταβολικό κόστος, μπορείς να συνεχίσεις να τις χρησιμοποιείς, καθώς πληρώνεις το υπόλοιπο, για μια χρονική περίοδο».

Ο Amadi τονίζει τη μέγιστη σημασία της ανάπτυξης τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας προς όφελος των πιο ευάλωτων, καταπολεμώντας έτσι τη φτώχεια μέσω της παραγωγικής χρήσης ενέργειας σε περιοχές χωρίς ηλεκτρική ενέργεια.