Στιγμιότυπο από το βίντεο του YouTube «Αφρική το 2024: Αναμένοντας ένα έτος εκλογών» από το FRANCE 24 English. Δίκαιη χρήση.

Φέτος έχουν προγραμματιστεί να διεξαχθούν εκλογές σε αρκετές αφρικανικές χώρες. Οι αξιόπιστες εκλογές και η ενισχυμένη διακυβέρνηση διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη μείωση των συγκρούσεων ενισχύοντας θετικό αντίκτυπο στις οικονομίες των εθνών. Όταν οι κυβερνήσεις είναι υπεύθυνες και διαφανείς, δημιουργούν ένα περιβάλλον, που ευνοεί τις επενδύσεις και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων.

Elections will be held in Ghana, South Africa, Algeria, Mali, Senegal, Mauritania, Guinea-Bissau, Tunisia, Chad, Burkina Faso, South Sudan, Rwanda, Namibia, Comoros, Botswana, Mozambique and Mauritius this year.

— Africa Facts Zone (@AfricaFactsZone) January 1, 2024

Εκλογές θα διεξαχθούν φέτος σε Γκάνα, Νότια Αφρική, Αλγερία, Μάλι, Σενεγάλη, Μαυριτανία, Γουινέα-Μπισάου, Τυνησία, Τσαντ, Μπουρκίνα Φάσο, Νότιο Σουδάν, Ρουάντα, Ναμίμπια, Κομόρες, Μποτσουάνα, Μοζαμβίκη και Μαυρίκιο.

Ωστόσο, εδώ υπάρχει μια αξιοσημείωτη έλλειψη αισιοδοξίας μεταξύ πολλών Αφρικανών σχετικά με τις επερχόμενες εκλογές μετά τα αποτελέσματα των εκλογών του περασμένου έτους, μεταξύ άλλων στη Νιγηρία, τη Σιέρα Λεόνε και τη Ζιμπάμπουε. Χρήστ(ρι)ες στο X (πρώην Twitter) εξέφρασαν ανησυχίες ότι οι εκλογές μπορεί να νοθευτούν και να χαρακτηρίζονται από βία. Αντίθετα, άλλες πλευρές διατηρούν την αισιοδοξία ότι, αυτή τη φορά, οι αφρικανικές χώρες θα πορευτούν με επιτυχία στην εκλογική διαδικασία.

Το 2023 διεξήχθησαν εκλογές σε επτά αφρικανικές χώρες και στις επτά εκφράστηκαν ανησυχίες για το δημοκρατικό τοπίο της ηπείρου.

Οι εκλογές στη Νιγηρία τον Φεβρουάριο, που οδήγησαν στο να γίνει πρόεδρος ο Μπόλα Τινούμπου, αντιμετώπισαν πολλά ζητήματα, όπως αγορά ψήφων, εκφοβισμός ψηφοφόρων, επιθέσεις σε εκλογικά τμήματα και καθυστερήσεις από εκλογικούς αξιωματούχους. Επιπλέον, η Ανεξάρτητη Εθνική Εκλογική Επιτροπή απέτυχε να ανεβάσει τα αποτελέσματα της εκλογικής μονάδας στην πύλη προβολής αποτελεσμάτων INEC, όπως είχε υποσχεθεί την ημέρα των εκλογών.

Στην Γκαμπόν, τη νίκη του Αλί Μπόνγκο Οντίμπα στις εκλογές του Αυγούστου ακολούθησε πραξικόπημα, που οδήγησε στην ακύρωση των εκλογικών αποτελεσμάτων.

Η Σιέρα Λεόνε έγινε μάρτυρας της επανεκλογής του Τζούλιους Μαάντα Μπίο τον περασμένο Ιούνιο ως προέδρου, αλλά το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης αμφισβήτησε τα αποτελέσματα αναφέροντας «καταφανείς παρατυπίες». Οι διεθνείς παρατηρητές ανησυχούσαν για τις στατιστικές ασυνέπειες στα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών και ζήτησαν διαφάνεια.

Οι εκλογές της Ζιμπάμπουε τον Αύγουστο κατηγορήθηκαν για νοθεία, καθυστερήσεις στις κάλπες και συλλήψεις παρατηρητών. Οι συνέπειες οδήγησαν τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τους υποστηρικτές της αντιπολίτευσης να αντιμετωπίσουν προκλήσεις.

Η Μαδαγασκάρη βίωσε διαμαρτυρίες, που ζητούσαν αναβολή των εκλογών, αλλά ο Πρόεδρος Αντρέι Ραζοελίνα προχώρησε στη διεξαγωγή τους εν μέσω απαγόρευσης κυκλοφορίας, μποϊκοτάζ της αντιπολίτευσης και χαμηλής προσέλευσης ψηφοφόρων. Το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ του Προέδρου επιτρέποντάς του να διεκδικήσει τη θέση, παρά το γεγονός ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης υποστηρίζουν τον αποκλεισμό του λόγω της γαλλικής του υπηκοότητας.

Οι εκλογές στη Λιβερία πρόσφεραν μια αχτίδα ελπίδας, με τον Τζορτζ Γουεά να προηγείται οριακά στον πρώτο γύρο, αλλά να χάνει από τον Τζόζεφ Μποακάι στον δεύτερο γύρο. Ο Γουεά παραδέχτηκε ειρηνικά την ήττα και διεθνείς παρατηρητές, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), της Οικονομικής Κοινότητας των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) και των Ηνωμένων Πολιτειών, επαίνεσαν τη διαδικασία. Ωστόσο, μια απόπειρα πραξικοπήματος σημειώθηκε τον Νοέμβριο του 2023, με αποτέλεσμα να απαγγελθούν κατηγορίες εναντίον του πρώην προέδρου της Σιέρα Λεόνε, Ερνέστο Μπάι Κορόμα, του υπευθύνου ασφαλείας του, Αμάντου Κόιτα και 11 άλλων για προδοσία.

Στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, ο νυν Πρόεδρος Φέλιξ Τσισεκέντι επανεξελέγη στα τέλη Δεκεμβρίου 2023 για δεύτερη θητεία, αλλά η αντιπολίτευση κατήγγειλε τα εκλογικά αποτελέσματα. 

Με περισσότερες εκλογές στον ορίζοντα φέτος, το ερώτημα παραμένει αν θα βελτιωθεί η κατάσταση. Για να διασφαλιστεί η ελευθερία, η δικαιοσύνη και η ειρήνη των επερχόμενων εκλογών στις αφρικανικές χώρες φέτος, μπορούν να αντληθούν πολύτιμα διδάγματα από προηγούμενες εκλογές που έγιναν στην ήπειρο.

Οι εκλογές του 2023 υπογράμμισαν τη σημασία των ανεξάρτητων δικαστηρίων και των εκλογικών οργάνων διαχείρισης για τη διασφάλιση διαφανών μεταβάσεων εξουσίας. Όπως υπογραμμίζεται με ακρίβεια από τη Δημοκρατία στην Αφρική, η αξιοπιστία και η επιτυχία των εκλογών μπορεί να αποδοθεί εν μέρει στην ανθεκτικότητα του Ανώτατου Δικαστηρίου μιας χώρας έναντι του εκφοβισμού από την εκτελεστική εξουσία. Οι αφρικανικές δικαστικές Aρχές θα πρέπει να μιμηθούν το παράδειγμα της Κένυας το 2013, όπου το δικαστικό σώμα αντιστάθηκε στις απειλές από πολιτικούς υποστηρικτές.

Μια έκθεση του Ιδρύματος Westminster για τη Δημοκρατία (WFD) υπογράμμισε την καθοριστική συμβολή της Εκλογικής Επιτροπής (EΕ) στον εκδημοκρατισμό στην Γκάνα. Η ανεξαρτησία της ΕΕ εδραιώνεται τόσο de jure όσο και de facto, με το σύνταγμα να παρέχει προστασία έναντι του εξωτερικού ελέγχου και τον πρόεδρο και τους αντιπροέδρους να έχουν ασφάλεια θητείας. Η έκθεση τόνισε ότι ο υψηλός βαθμός ανεξαρτησίας της ΕΕ παίζει σημαντικό ρόλο στην επιτυχία της στην εφαρμογή των εκλογικών συστάσεων από διεθνείς παρατηρητές. Ανέφερε επίσης ότι, ενώ η ΕΕ αντιμετωπίζει προκλήσεις, όσον αφορά την οικονομική ανεξαρτησία, βασιζόμενη συχνά σε διεθνείς χορηγούς λόγω ελλείψεων και καθυστερήσεων στην κρατική χρηματοδότηση, το ιστορικό της αποκαλύπτει σκόπιμες προσπάθειες να απομονωθεί από την πολιτική επιρροή και να αντισταθεί στις παρεμβάσεις της εκτελεστικής εξουσίας.

Το Διεθνές Ινστιτούτο Ειρήνης υπογραμμίζει την αποτελεσματικότητα μιας ισχυρής διεθνούς παρουσίας στην πρόληψη της βίας κατά τις εκλογές του 2006 στη Λαϊκή Δημοκρατία τουΚονγκό. Οι αποστολές παρατηρητών, σύμφωνα με το Democracy in Africa, πρέπει να υπερβαίνουν την παροχή δεδομένων και δηλώσεων Τύπου. Θα πρέπει να υποστηρίζουν ενεργά τις τοπικές ομάδες της κοινωνίας των πολιτών που αντιτίθενται σε κυβερνήσεις που παραβιάζουν τα εκλογικά δικαιώματα των πολιτών. Περιφερειακές οργανώσεις όπως η Κοινότητα Ανάπτυξης Νότιας Αφρικής (SADC) ή η Οικονομική Κοινότητα των Δυτικοαφρικανικών Κρατών (EC OWAS), η Αφρικανική Ένωση (AU) σε ολόκληρη την ήπειρο και διεθνείς αποστολές όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), το Εθνικό Δημοκρατικό Ινστιτούτο (NDI) και το Διεθνές Ρεπουμπλικανικό Ινστιτούτο (IRI) στις ΗΠΑ θα πρέπει να προχωρήσουν πέρα ​​από την απλή καταδίκη της εκλογικής αθέμιτης πρακτικής. Παρόλο που οι αποστολές παρατηρητών δεν μπορούν να επέμβουν στις εσωτερικές υποθέσεις, μπορούν να ανταλλάσσουν δεδομένα που συλλέγουν με ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, κόμματα της αντιπολίτευσης και κυβερνώντα κόμματα, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να λάβουν τις απαραίτητες ενέργειες. Αντίθετα, οι ξένες κυβερνήσεις έχουν τη δυνατότητα να ασκούν διάφορες μορφές πίεσης σε αντιδημοκρατικές κυβερνήσεις, παρόμοιες με τις ενέργειές τους εναντίον στρατιωτικών δικτατόρων.

Επιπλέον, η έκθεση τόνισε την ανάγκη η κοινότητα των δωρητών να επενδύσει ουσιαστικά σε αφρικανικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και σε τεχνολογίες ηλεκτρονικών εκλογών. Αυτές οι ομάδες διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην υπεράσπιση της δημοκρατίας διακινδυνεύοντας την ασφάλειά τους για να αμφισβητήσουν τις αντιδημοκρατικές κυβερνήσεις παρά τις απειλές από τις δυνάμεις ασφαλείας. Η ισχυρή κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών και η διεθνής υποστήριξη χορηγών, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ίδρυμα για τη Δημοκρατία (WFD) , συνέβαλαν στην εφαρμογή της εκλογικής μεταρρύθμισης στην Γκάνα. Μια παραγωγική σχέση μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και της ΕΚ εξασφάλισε την τοπική ιδιοκτησία και την πίεση για μεταρρυθμίσεις.

Σε ολόκληρη την ήπειρο, η εφαρμογή της νομικής μεταρρύθμισης είναι ζωτικής σημασίας για ουσιαστικές αλλαγές στο πολιτικό status quo, ιδιαίτερα στη ρύθμιση των πολιτικών οικονομικών και στις προσπάθειες ενίσχυσης της εκπροσώπησης των γυναικών στην πολιτική.

Η επιτυχής πλοήγηση των επερχόμενων εκλογών στις αφρικανικές χώρες απαιτεί ανεξάρτητα δικαστήρια και εκλογικά όργανα διαχείρισης, νομικές μεταρρυθμίσεις, συλλογική δέσμευση για διαφάνεια, ανθεκτικότητα στις εξωτερικές πιέσεις και ουσιαστική υποστήριξη για την κοινωνία των πολιτών και τις ηλεκτρονικές εκλογικές τεχνολογίες. Η μάθηση από τις προηγούμενες εμπειρίες και η εφαρμογή αυτών των μαθημάτων είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της δημοκρατίας και τη διασφάλιση θετικών εκλογικών αποτελεσμάτων σε ολόκληρη την ήπειρο.