Σημερινό μνημείο στην Baqoura/Naharayim. Φωτογραφία: Yoavd, δημόσια χρήση. Πηγή: Wikipedia.

Η απόφαση του Ιορδανού Βασιλιά Αμπντάλα Β’ να τερματίσει τμήματα της Συνθήκης Ειρήνης Γουάντι Αράμπα επιστρέφοντας πολλές περιοχές υπό ισραηλινή μίσθωση πίσω στην Ιορδανία, έγινε θετικά δεκτή από τους Ιορδανούς, οι οποίοι χαρακτήρισαν την κίνηση “ιστορική νίκη”.

Οι Ιορδανοί ανέφεραν εδώ και καιρό τα εδάφη Μπακούρα (Ναχαραγίμ στα εβραϊκά) και Γκουμάρ ως “ιορδανικά εδάφη μισθωμένα στους Ισραηλινούς” στο πλαίσιο της ειρηνευτικής συνθήκης Ισραήλ-Ιορδανίας του 1994. Σε τηλεοπτική συνέντευξη του Μαρτίου με τον πρωθυπουργό και τον επικεφαλής διαπραγματευτή ειρήνης Abdel Salam Majali, αποκάλυψε ότι αυτά ήταν “ιδιωτικά ισραηλινά εδάφη υπό την κυριαρχία της Ιορδανίας”, σοκάροντας τόσο τους Ισραηλινούς όσο και τους Ιορδανούς.

Οι Ιορδανοί πολίτες, τα πολιτικά κόμματα και κοινοβουλευτικά πρόσωπα επανεξέτασαν τους όρους της συνθήκης ειρήνης και επιβεβαίωσαν ότι τα παραρτήματα, που αφορούν τους δύο τομείς, στην πραγματικότητα δεν αναφέρουν τον όρο “μίσθωση” παρά την επικρατούσα αντίληψη του κοινού.

Η ειρηνευτική συνθήκη, στην πραγματικότητα, θέτει τα εδάφη Μπακούρα και Γκουμάρ υπό “ειδικό καθεστώς” μεταξύ των δύο χωρών για μια περίοδο 25 ετών, που λήγει τον Οκτώβριο του 2019. Η συμφωνία σήμαινε ότι οι περιοχές δεν υπόκειντο σε τελωνειακή ή μεταναστευτική νομοθεσία. Επίσης, χορηγούσε απεριόριστα ισραηλινά δικαιώματα ταξιδιού και ιδιοκτησίας.

Σε περίπτωση που καμία χώρα δεν επιθυμεί να ανανεώσει τους όρους της συμφωνίας, είναι υποχρεωμένη να ειδοποιήσει έναν χρόνο πριν την άλλη για την πρόθεσή της να το πράξει, ειδάλλως οι όροι ανανεώνονται αυτόματα.

Η αποκάλυψη, που έγινε τον Μάρτιο, εξόργισε το κοινό, το οποίο θεώρησε ότι η συνεχής χρήση του όρου “μίσθωση” για το ζήτημα τα προηγούμενα χρόνια ήταν “μια σκόπιμη απόπειρα να ξεγελαστεί το κοινό”, επανέλαβε σε συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος Ibraheem Tarawneh του Συμβουλίου Επαγγελματικών Ενώσεων.

Ο Tarawneh είπε:

Ξεγελαστήκαμε με το να σκεφτόμαστε ότι ήταν μια μίσθωση, που θα τερματιζόταν μετά από 25 χρόνια, αλλά τώρα ξέρουμε ότι δεν υπάρχει μίσθωση και ότι στην πραγματικότητα βρισκόμαστε υπό χαρακτηριζόμενη ισραηλινή κατοχή και εκμετάλλευση όλο αυτό το διάστημα.

Το ιορδανικό κοινό πέρασε τους επόμενους επτά μήνες απαιτώντας μια σαφή δήλωση από την κυβέρνηση σχετικά με την προθεσμία, που πλησίαζε, για την ανακοίνωση, που θα έπρεπε να κάνει η Ιορδανία, εάν επιθυμούσε να τερματίσει την ισχύ των παραρτημάτων.

Καθώς η κυβέρνηση αρνείται να σχολιάσει το ζήτημα και απομένουν μόνο τέσσερις ημέρες πριν από την προθεσμία για την ανανέωση των όρων, Ιορδανοί ακτιβιστές κατέβηκαν στους δρόμους στις 19 Οκτωβρίου 2018 για να εκφράσουν μια ισχυρή στάση κατά της ανανέωσης, την οποία ονόμασαν “μια ντροπιαστική κηλίδα, που στοιχειώνει εδώ και καιρό τον λαό της Ιορδανίας”.

Δύο ημέρες μετά τη διαμαρτυρία, η ανακοίνωση του Βασιλιά σχετικά με την επιθυμία της Ιορδανίας να τερματίσει τα παραρτήματα Μπακούρα και Γκουμάρ στη συνθήκη έγινε μέσω Twitter, σηματοδοτώντας θετικές αντιδράσεις από τους Ιορδανούς για το Βασίλειο, που ανησυχούσαν για τη σιωπή της κυβέρνησης για το θέμα.

لطالما كانت الباقورة والغمر على رأس أولوياتنا، وقرارنا هو إنهاء ملحقي الباقورة والغمر من اتفاقية السلام انطلاقا من حرصنا على اتخاذ كل ما يلزم من أجل الأردن والأردنيين

— عبدالله بن الحسين (@KingAbdullahII) October 21, 2018

Μπακούρα και Γκουμάρ ήταν στην κορυφή των προτεραιοτήτων μας. Η απόφασή μας είναι να καταγγείλουμε τα παραρτήματα Μπακούρα και Γκουμάρ από την ειρηνευτική συνθήκη (Ιορδανία-Ισραήλ 1994), με επιθυμία μας να λάβουμε όλες τις αποφάσεις, που θα εξυπηρετούσαν την Ιορδανία και τους Ιορδανούς.

Η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη αποκαλύψει τα επόμενα βήματα, όσον αφορά την αποκατάσταση της γης, αλλά πολιτικοί αναλυτές προβλέπουν ότι στην περίπτωση της Μπακούρα – ιδιοκτησίας Ισραηλινών – η κυβέρνηση θα πρέπει να την αγοράσει από τους νόμιμους ιδιοκτήτες της.

Όσον αφορά την περιοχή Γκουμάρ, το “ειδικό καθεστώς” θα ακυρωθεί μαζί με τη συνθήκη, απλώς αποκαθιστώντας τα εδάφη στην κυριαρχία της Ιορδανίας και επαναφέροντας κανονισμούς όπως η νομοθεσία για τη μετανάστευση και η τελωνειακή νομοθεσία, που απουσίαζαν από τη συνθήκη.

Μετά την ανακοίνωση του Βασιλιά, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου έκανε τουίτ την ίδια μέρα:

سندخل في مفاوضات مع الأردن حول امكانية الاستمرار في الإجراءات الحالية. ولكن بدون شك, من منظور عام, المعاهدة برمتها تشكل ذخرا مهما وغاليا للبلدين.

— بنيامين نتنياهو (@Israelipm_ar) October 21, 2018

Θα ξεκινήσουμε διαπραγματεύσεις με την Ιορδανία σχετικά με τη δυνατότητα παράτασης της υφιστάμενης συμφωνίας. Αναμφίβολα, όμως, η συνθήκη αποτελεί σημαντικό και πολύτιμο πλεονέκτημα και για τις δύο χώρες.

Δεν έγινε καμία περαιτέρω συζήτηση από καμία πλευρά μετά το τουίτ του Νετανιάχου, αν και άρχισαν να κυκλοφορούν φήμες ότι το Ισραήλ πρόκειται να διακόψει την παροχή νερού στην Ιορδανία. Αυτό το αρνήθηκε αμέσως η κυβέρνηση της Ιορδανίας.