Μια τοιχογραφία της Burulai, μιας 20χρονης φοιτήτριας ιατρικής που δολοφονήθηκε από τον απαγωγέα της μέσα σε ένα αστυνομικό τμήμα. Φωτογραφία από τον Mirbek Kadraliev / UN WOMEN μέσω Flickr ( CC BY-NC-ND 2.0 )

Τις τελευταίες εβδομάδες, η κακοποίηση κοριτσιών και γυναικών έγινε πρωτοσέλιδο στα ΜΜΕ του Κιργιστάν, από περιπτώσεις «ala kachuu» (απαγωγή νεαρών γυναικών και κοριτσιών με σκοπό τον γάμο) έως τη σεξουαλική βία κατά ανήλικων κοριτσιών.

Στις 11 Ιουλίου 2022, τρεις άνδρες ηλικίας 26-27 ετών απήγαγαν μια νεαρή γυναίκα για γάμο σε μια από τις συνοικίες της Μπισκέκ, πρωτεύουσας του Κιργιστάν. Το θύμα απευθύνθηκε στην αστυνομία και οι ύποπτοι απαγωγείς κρατήθηκαν για 2 μήνες. Περίπου την ίδια περίοδο, ένα 17χρονο κορίτσι απήχθη στην περιοχή Στάρι Τολτσόκ, την αγορά δομικών υλικών στην Μπισκέκ. Στο δρόμο για το φαρμακείο, παρατήρησε ένα αυτοκίνητο που ακολουθούσε. Μέσα ήταν δύο άντρες, ο ένας φίλος του γείτονά της, που της πρόσφεραν μια βόλτα. Όταν εκείνη αρνήθηκε, ο άνδρας της έκλεισε το στόμα και την έβαλε με το ζόρι στο όχημα. Οι δύο άνδρες οδήγησαν την κοπέλα στο σπίτι της γειτόνισσάς της, από όπου κατάφερε να καλέσει την αστυνομία. Ωστόσο, οι συγγενείς της την απέρριψαν λέγοντας ότι είχε φέρει ντροπή στην οικογένεια. Απευθύνθηκε στη δημόσια δομή Otkrytaya Liniya (Ανοιχτή Γραμμή), που βοηθά θύματα απαγωγών νυφών στο Κιργιστάν.

Το Κιργιστάν, μια μικρή χώρα της Κεντρικής Ασίας που συνορεύει με το Καζακστάν, το Τατζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν, έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά απαγωγής κοριτσιών για γάμο. Σύμφωνα με τους ερευνητές της δημογραφίας και της πληθυσμιακής δυναμικής Lesia Nedoluzhko και Victor Agadjanian, ένας στους τρεις γάμους στη χώρα, ειδικά σε απομακρυσμένες περιοχές, ξεκινά με απαγωγή. Σχεδόν κάθε εβδομάδα μπορεί κανείς να ακούσει περιπτώσεις ala kachuu, παρά την μακροχρόνια ποινικοποίηση του αδικήματος.

Ένα από τα πιο αποκρουστικά παραδείγματα που πυροδότησε κατακραυγή της κοινωνίας των πολιτών ήταν η απαγωγή της 19χρονης Burulai το 2018, όταν ο απαγωγέας σκότωσε τη νεαρή γυναίκα ακριβώς στο αστυνομικό τμήμα στην Μπισκέκ. Μια άλλη διαβόητη περίπτωση ήταν αυτή της Aizada Kanatbekova. Τον Απρίλιο του 2021, στην Μπισκέκ, μια ομάδα πέντε ανδρών απήγαγε την 26χρονη Aizada. Δύο ημέρες αργότερα, ένας τοπικός βοσκός βρήκε τα πτώματα της απαχθείσας και ενός από τους απαγωγείς της μέσα σε ένα αυτοκίνητο μεταξύ των χωριών Αρασάν και Τσοκμόροβα στην περιοχή Τσούι. Αυτές οι υποθέσεις προκάλεσαν εξοργισμένες διαμαρτυρίες, με εκκλήσεις για απολύσεις αξιωματούχων και άλλες νομικές ενέργειες και ώθηση για αλλαγή των νομικών διατάξεων σχετικά με τις απαγωγές νύφης. Επί του παρόντος, ένας νέος ποινικός κώδικας, που εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 2021, προβλέπει ευθύνη με τη μορφή φυλάκισης έως και επτά ετών για απαγωγή.

Σκηνή από την πορεία αλληλεγγύης των γυναικών. Μπισκέκ, Κιργιστάν. Φωτογραφία από την Meriza Emilbekova / UN Women Kyrgyzstan μέσω Flickr ( CC BY-NC-ND 2.0 )

Η σεξουαλική κακοποίηση ανήλικων κοριτσιών έχει γεμίσει επίσης τις ειδήσεις τις τελευταίες εβδομάδες. Σε μια πρόσφατη κραυγαλέα υπόθεση, αρκετοί άνδρες, μεταξύ των οποίων και αστυνομικοί, κακοποιούσαν σεξουαλικά ένα 13χρονο κορίτσι για περίπου πέντε μήνες. Τον Αύγουστο του 2021, στο παζάρι Ντορντόι στην Μπισκέκ, ένας πωλητής κατηγόρησε μια 13χρονη ότι προσπάθησε να κλέψει ακουστικά και την παρέδωσε στην αστυνομία, η οποία απειλώντας την με δεκαετή φυλάκιση και τεράστια πρόστιμα την βίασε. Σύμφωνα με τον πατέρα του θύματος, δύο αστυνομικοί και ένας ακόμη άνδρας μοιράστηκαν την κόρη του, την εκφόβιζαν και τη βίαζαν από τον Αύγουστο του 2021 έως τον Φεβρουάριο του 2022. Στο μεταξύ, οι βιαστές μιας άλλης 13χρονης με αναπηρία στο Σοκουλούκ, ένα χωριό στην περιοχή Τσούι, καταδικάστηκαν, αλλά αφέθηκαν ελεύθεροι, γιατί είχε γίνει παραγραφή του εγκλήματος. Οι επαναλαμβανόμενες προσφυγές χρειάστηκαν περισσότερα από εννέα χρόνια για να διεκπεραιωθούν τα δικαστήρια, περίοδος που αποτέλεσε παραγραφή, αφού οι κατηγορούμενοι ήταν ανήλικοι τη στιγμή που διέπραξαν το έγκλημα.

Τις τελευταίες εβδομάδες, γυναικείες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και φεμινίστριες ακτιβίστριες κάλεσαν την κυβέρνηση να αναλάβει δράση για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, η οποία αυξάνεται μέρα με τη μέρα, θέτοντας σε κίνδυνο τις ζωές γυναικών και κοριτσιών στο Κιργιστάν.

Митинг против насилия над детьми в Бишкеке pic.twitter.com/ehsnlsSRxC

— Aizirek Imanalieva (@aizirekstan) July 8, 2022

Συλλαλητήριο κατά της βίας εναντίον των παιδιών στην Μπισκέκ

Τέτοια παραδείγματα δείχνουν πόσο αυξάνεται η δυσπιστία του πληθυσμού προς την αστυνομία στο Κιργιστάν, δεδομένου ότι, αντί να είναι φύλακες, οι αστυνομικοί γίνονται θύτες και θέτουν σε κίνδυνο τις γυναίκες, που ζητούν βοήθεια. Δεδομένης της αδράνειας της αστυνομίας και των ρωγμών στο δικαστικό σύστημα, ορισμένες υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης ίσως οδηγήσουν σε αυθαιρεσίες ή σε ενέργειες όχλου. Έτσι, στα τέλη του 2021, μετά τον βιασμό μιας 16χρονης κοπέλας , το λεγόμενο «δικαστήριο aksakals» (δικαστήριο γερόντων) αποφάσισε να εκδιώξει την οικογένεια του υπόπτου για βιασμό από το χωριό.

Αν και ορισμένοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι εξέφρασαν ανησυχίες για την αύξηση της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, καθώς και για την ετοιμότητα για μεταρρύθμιση των μηχανισμών επιβολής του νόμου, άλλοι αξιωματούχοι και άτομα που συνδέονται με το κράτος συχνά διατυπώνουν διφορούμενες απόψεις. Έτσι, για παράδειγμα, ο πρωθυπουργός Ακιλμπέκ Τσαπάροφ επέλεξε να θρηνήσει ότι τέτοια «κακά νέα» στα ΜΜΕ βλάπτουν τον τουρισμό στο Κιργιστάν:

Если посмотрим на изнасилование маленькой девочки, об этом все написали, теперь [туристы] говорят, что не будут приезжать с детьми. Помните в прошлом году [была новость], которая висела на всех сайтах три недели, об изнасиловании 72-летней бабушки. Нажимают на любой русскоязычный сайт, казахи и русские, которые хотят приехать, читают новости и выбирают другие страны.

If we look at the rape of a little girl, everyone wrote about it, now [tourists] say they will not come with children. Remember last year [there was news], which hung on all the websites for three weeks, about the rape of a 72-year-old grandmother. Clicking on any Russian-language website, Kazakhs and Russians who want to come, read the news and choose other countries.

Αν δούμε τον βιασμό ενός μικρού κοριτσιού, όλοι έγραψαν γι ‘αυτό, τώρα [τουρίστες] λένε ότι δεν θα έρθουν με παιδιά. Θυμηθείτε πέρυσι [που υπήρχαν ειδήσεις επίσης], κρέμονταν σε όλες τις ιστοσελίδες για τρεις εβδομάδες, σχετικά με τον βιασμό μιας 72χρονης γιαγιάς. Κάνοντας κλικ σε οποιονδήποτε ρωσόφωνο ιστότοπο, Καζάκοι και Ρώσοι, που θέλουν να έρθουν, διαβάζουν ειδήσεις και επιλέγουν άλλες χώρες.

Η βία με βάση το φύλο έχει γίνει κανόνας στο Κιργιστάν. Σύμφωνα με τον Δείκτη Γυναικών, Ειρήνης και Ασφάλειας 2021/2022 , η χώρα είναι η πιο ανασφαλής για τις γυναίκες στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας. Το 2021, το Υπουργείο Εσωτερικών του Κιργιστάν κατέγραψε 10.151 περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, υψηλότερα από το προηγούμενο έτος. Η βία κατά των παιδιών, συμπεριλαμβανομένων των κοριτσιών, διπλασιάστηκε φέτος. Το 2021, καταγράφηκαν 254 περιπτώσεις απαγωγής νύφης, αλλά το 84% εξ αυτών απορρίφθηκαν αργότερα ή τερματίστηκαν. Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι αυτή η αύξηση των αριθμών είναι απίθανο να οφείλεται μόνο στην ταχεία αύξηση των κρουσμάτων, καθώς η αναφορά και η καταγραφή της βίας λόγω φύλου έχει αυξηθεί, επειδή η κοινωνία έχει αρχίσει να δίνει μεγαλύτερη προσοχή στα ζητήματα φύλου.

Άποψη του παζαριού Ουζγκέν, περιοχή Ος, Κιργιστάν. Φωτογραφία από τον Ninara μέσω Flickr ( CC BY 2.0 ).

Δυστυχώς, η κοινωνία του Κιργιστάν εξακολουθεί να είναι πατριαρχική και νεο-παραδοσιακή από πολλές απόψεις, αποδίδοντας ακόμα δευτερεύοντα ρόλο στις γυναίκες και μην αφήνοντάς τες να ελέγχουν τη μοίρα τους. Αυτή η πτυχή είναι πρωταρχικής σημασίας επηρεάζοντας τις κοινωνικές συμπεριφορές, την πολιτική για το φύλο και τη ρύθμιση της βίας με βάση το φύλο στο Κιργιστάν. Παρά τη δέσμευση της χώρας να ακολουθήσει το δρόμο της δημοκρατίας μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η ενδοοικογενειακή βία και η εμπορία γυναικών, οι απαγωγές νυφών, οι γάμοι παιδιών και ο κελινισμός (αναγκαστική υποταγή των νέων νυφών στις πεθερές τους και στους συγγενείς των συζύγων τους) εξακολουθούν να ασκούνται στο Κιργιστάν, αν και επίσημα ποινικοποιούνται.

Με τη σειρά της, η αναβίωση των ισλαμικών συναισθημάτων προσθέτει επίσης λάδι στη φωτιά υπονομεύοντας μερικές φορές τη θέση των γυναικών και οι θρησκευτικοί αξιωματούχοι συχνά μιλούν για θέματα φύλου με ρητορική διάκρισης κατά των γυναικών. Έτσι, ένα βίντεο κηρύγματος από τις 6 Ιουλίου 2022 του Sadybakas Doolov, ιμάμη μιας από τις συνοικίες της Μπισκέκ, προκάλεσε οργή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς ισχυρίστηκε ότι η αύξηση των τιμών του κρέατος στις αγορές οφείλεται στη μείωση της αξίας του «γυναικείου κρέατος», που αντικατοπτρίζεται στα κοντά φορέματά τους. Το πιο εκπληκτικό είναι ότι η Πνευματική Διοίκηση των Μουσουλμάνων του Κιργιστάν δεν βρήκε κανένα σημάδι προσβολής σε καμία ομάδα ή άτομα στην ομιλία του ιμάμη.

Αυτές είναι μόνο μερικές από τις χιλιάδες κατεστραμμένες ζωές, που ήρθαν στο φως λόγω των διαμαρτυριών της κοινωνίας των πολιτών του Κιργιστάν. Εν τω μεταξύ, η εφαρμογή της πρόσφατα εγκριθείσας νομοθεσίας για τη σεξουαλική βία, την απαγωγή νυφών και την ενδοοικογενειακή βία φαίνεται να είναι βαθιά λανθασμένη ή ξεπερασμένη, ενώ το κοινό έχει αναπτύξει μεγάλη δυσπιστία προς τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου.