Μια φωτογραφία με photoshop, που απεικονίζει τον Γιεβγκένι Πριγκόζιν και τους μαχητές Βάγκνερ ως ομάδα μπαλέτου στη Λίμνη των Κύκνων.

Στις 23 και 24 Ιουνίου, πολλοί Ουκρανοί βρέθηκαν να παρακολουθούν ένα δράμα αντάξιο ενός τηλεοπτικού ριάλιτι: η διαβόητη ομάδα μισθοφόρων Βάγκνερ κινητοποιούνταν γρήγορα. Αλλά σε αυτή την περίπτωση, δεν κινούνταν προς την Ουκρανία, τη Συρία ή κάπου στην αφρικανική ήπειρο, όπου τράβηξαν τη διεθνή προσοχή το 2017, αλλά μάλλον κινούνταν προς το μητρικό τους κράτος, τη Ρωσία.

Αφού έμεινε κολλημένη στο Μπαχμούτ, μια μικρή πόλη της Ουκρανίας, για περίπου οκτώ μήνες, η ομάδα φαίνεται ότι έχει ανατρέψει το σενάριο. Η ομάδα, διαβόητη για τις πολεμικές της θηριωδίες, κατέλαβε το Ροστόφ επί του Ντον, ένα περιφερειακό κέντρο στη δυτική Ρωσία σε αρκετές ώρες, και στη συνέχεια βάδισε προς τη Μόσχα, αναγκάζοντας τους κυβερνήτες κατά μήκος της διαδρομής να αποκλείσουν τους δρόμους, που οδηγούν σε άλλες ρωσικές περιφερειακές πρωτεύουσες. Οι Ουκρανοί ήλπιζαν ότι η εξέγερση Βάγκνερ θα ανάγκαζε τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να αποσύρει τις δυνάμεις του από την Ουκρανία. Ανεξάρτητα ρωσικά ΜΜΕ διέδωσαν πληροφορίες, που υπονοούσαν πανικό στο Κρεμλίνο, ότι ο Πούτιν δεν φαινόταν πουθενά και ότι το αεροπλάνο του είχε φύγει από τη Μόσχα. Ήταν πραξικόπημα; Αρχή νέου ρωσικού εμφυλίου πολέμου; «Ας επευφημήσουμε και τις δύο ομάδες», είπαν κάποιοι αστειευόμενοι στην Ουκρανία. 

Τα ουκρανικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης πλημμύρισαν από εικόνες και βίντεο με μπαλαρίνες, μια αναφορά στην απόπειρα πραξικοπήματος του 1991 από Σοβιετικούς συντηρητικούς στη Μόσχα, που ουσιαστικά έβαλε τέλος στη Σοβιετική Ένωση. Τότε, ενώ οι πραξικοπηματίες έπαιρναν μέτρα για να ανατρέψουν τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, τον πρώτο και τελευταίο πρόεδρο της ΕΣΣΔ, το σοβιετικό κοινό, πεινασμένο για ειδήσεις, στράφηκε στα ΜΜΕ για να μάθει τι συνέβαινε και αντ’ αυτού βρήκε τηλεοπτικούς σταθμούς να μεταδίδουν μια παραγωγή της Λίμνης των Κύκνων, φαινομενικά ανίκανοι να προσδιορίσουν ποια πλευρά θα πρέπει να υποστηρίξουν και τι ακριβώς πρέπει να αναφέρεται. Στην Ουκρανία, οι εθνικοί δημοκράτες στο πρώτο δημοκρατικά εκλεγμένο κοινοβούλιο – ένα από τα αποτελέσματα των προσεκτικών μεταρρυθμίσεων του Γκορμπατσόφ –  άδραξαν τη στιγμή για να κηρύξουν την ανεξαρτησία της Ουκρανίας από την ΕΣΣΔ. 

Κάποιοι βασίστηκαν στην πιο πρόσφατη είδηση δημοσιεύοντας αστεία για τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς, έναν πρώην πρόεδρο της Ουκρανίας που ανατράπηκε από τις διαδηλώσεις Μαϊντάν το 2014 και κατέφυγε στο Ροστόφ.  Χλευάζοντας την ομιλία του Γιανουκόβιτς στους Ουκρανούς από το Ροστόφ αμέσως μετά την εσπευσμένη αποχώρησή του από το Κίεβο τον Φεβρουάριο του 2014, την οποία ολοκλήρωσε με ένα δραματικό « Ostanovites!» ή “Σταματήστε!” στα ρωσικά και αναφέροντας την πρόσφατη κατάληψη του Ροστόφ από τους Βάγκνερ, οι Ουκρανοί χρήστες δημοσίευσαν μια φωτογραφία του με τις λέξεις “Ostanovites!” — ήδη ένα meme— και «Δεν έχω πού να ξεφύγω από το Ροστόφ», ή την εκδοχή της ίδιας εικόνας, αλλά με τον Γιανουκόβιτς να τρώει ποπ κορν και να λέει: «Μη σταματάτε». 

Ένα άλλο meme με τον Γιανουκόβιτς από τον λογαριασμό στο Instagram protsyshynofficial: μια καρικατούρα του Γιανουκόβιτς, που φεύγει από το Ροστόφ καβαλώντας μια στρουθοκάμηλο. Όταν έφυγε από την Ουκρανία το 2014, ακτιβιστές βρήκαν έναν ζωολογικό κήπο με στρουθοκαμήλους στην ιδιοκτησία του. Σε μια συνέντευξη ένα χρόνο αργότερα, ο Γιανουκόβιτς είπε ότι «προστάτευε» τα πτηνά εκεί προκαλώντας μια νέα πλημμύρα memes στην Ουκρανία.

Άλλοι διακωμώδησαν τον Γιεβγκένι Πριγκόζιν, τον αρχηγό της Ομάδας Βάγκνερ, ο οποίος πέρασε τους προηγούμενους μήνες ζητώντας πυρομαχικά από τη ρωσική κυβέρνηση για την μάχη του Μπαχμούτ. Στα ουκρανικά memes, ο Πριγκόζιν απευθυνόταν στον Ουκρανό γενικό διοικητή: «Ζαλούζνι, δώσε μας πυρομαχικά!» Πολλοί στην Ουκρανία ανέφεραν την επικοινωνία μεταξύ του Πριγκόζιν και το Κιρίλο Μπουντάνοφ, του χαρισματικού επικεφαλής των ουκρανικών στρατιωτικών πληροφοριών, θεωρώντας ότι η πορεία των Βάγκνερ στη Μόσχα ήταν κατά κάποιο τρόπο συντονισμένη από το Κίεβο, καθώς λίγοι Ουκρανοί είχαν την πεποίθηση ότι οι Ρώσοι πολίτες θα μπορούσαν να κάνουν ανεξάρτητα οποιαδήποτε αλλαγή στο Ρωσία.

Ένα δημοφιλές αστείο ήταν ένα χρονολόγιο της εξέλιξης του ρωσικού στρατού από «δεύτερος καλύτερος στον κόσμο» το 2021 σε δεύτερο καλύτερο στην Ουκρανία το 2022 σε δεύτερο καλύτερο στη Ρωσία το 2023. «Πρέπει να δώσω τα εύσημα στο Γενικό Επιτελείο», έγραψε ένας χρήστης σε μια άλλη viral ανάρτηση στο Facebook. «Η αντεπίθεση ξεκίνησε, πράγματι, σε ένα απροσδόκητο μέρος». Ένα από τα άλλα δημοφιλή memes ήταν με τον Serhiy Prytula, έναν πρώην κωμικό που έγινε πολιτικός και στη συνέχεια ο μεγαλύτερος δωρητής για τον ουκρανικό στρατό, που τον προμήθευε με οχήματα, εξοπλισμό, ακόμη και δορυφόρο. «Ουκρανοί, ήρθε αυτή η ώρα», έγραφε η χαμογελαστή φωτογραφία του Prytula. «Αγοράσαμε την Βάγκνερ». 

Το meme με τον Prytula, που λέει «Αγοράσαμε την Βάγκνερ».

Παρά τη μαζική προσοχή στις εξελίξεις περί Βάγκνερ, στην Ουκρανία, δεν υπήρξε εκτεταμένη ευφορία ή ελπίδα ότι η ρωσική στρατιωτική εμπλοκή στην Ουκρανία θα μπορούσε να μειωθεί ως αποτέλεσμα της εσωτερικής σύγκρουσης. Κάποιοι θεώρησαν την πορεία των Βάγκνερ και την αντίδραση του Κρεμλίνου σε αυτήν ως μια σημαντική δοκιμασία της ικανότητας και της ετοιμότητας της Ρωσίας να αντιμετωπίσει μια εσωτερική εξέγερση ή στρατιωτικές εξελίξεις στην επικράτειά της. Πολλοί Ουκρανοί παρακολουθούσαν τις εξελίξεις περί Βάγκνερ αρχικά με κακόβουλη ευχαρίστηση και επιθυμία για αντίποινα, καθώς οι Ρώσοι, οι περισσότεροι από τους οποίους συνεχίζουν να υποστηρίζουν τον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία, έβλεπαν την πορεία χιλιάδων βίαιων εγκληματιών πολέμου στο έδαφός τους.

Κάποιοι μάλιστα εξέφρασαν την αδιαφορία τους. «Πρίγκοζιν, είστε 25.000;», έγραψε ένας Ουκρανός στο Twitter . “Υπογράψτε το ψήφισμα σχετικά με τον Τκατσένκο παρακαλώ”. Αρκετές ημέρες πριν από τα γεγονότα, ένα νέο ψήφισμα εμφανίστηκε στην ειδική ενότητα της προεδρικής ιστοσελίδας, που πρότεινε την απόλυση του Ολεξάντρ Τκατσένκο, ενός αντιδημοφιλούς Ουκρανού υπουργού Πολιτισμού. Ένα ψήφισμα πρέπει να συγκεντρώσει τουλάχιστον 25.000 υπογραφές για να την εξετάσει ο πρόεδρος της Ουκρανίας.