Εικόνα από την Arzu Geybullayeva

Λίγο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Γεωργία υπέβαλε αίτηση για να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έκτοτε, το κυβερνών κόμμα Γεωργιανό Όνειρο βρέθηκε σε μπελάδες μετά από μια σειρά από αποφάσεις, δηλώσεις και επικρίσεις κατά της Δύσης. Η τωρινή κυβέρνηση έχει επίσης κάνει μια στροφή 180 μοιρών για τις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πρόσφατα, τον Μάιο του 2023, ο πρωθυπουργός της Γεωργίας Ιρακλί Γκαριμπασβίλι παρευρέθηκε στη συνεδρίαση του Συνασπισμού Συντηρητικής Πολιτικής Δράσης (CPAC) στη Βουδαπέστη, όπου ο πολιτικός επιτέθηκε εναντίον των ατόμων ΛΟΑΤΚΙ+ ισχυρίζοντας ότι διέδιδαν προπαγάνδα ενάντια στις «παραδοσιακές οικογενειακές αξίες» της χώρας. Αλλά δεν είναι μόνο η αντι-ΛΟΑΤΚΙ+ στάση της κυβέρνησης ή η επιδείνωση της πορείας της σε ό,τι αφορά τις ελευθερίες και τη δημοκρατία που τραβά τη διεθνή προσοχή. Το Γεωργιανό Όνειρο έχει επίσης κάνει σημαντικές αλλαγές στη σχέση του με τη Ρωσία από τότε που εισέβαλε στην Ουκρανία.

Μακριά από την ΕΕ, πιο κοντά στη Ρωσία

Τον Μάιο του 2023, η Γεωργία ξανάρχισε τις πτήσεις από και προς τη Ρωσία. Σε μία από αυτές τις πτήσεις μετέφεραν συγγενείς του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, συμπεριλαμβανομένης της κόρης του, Εκατερίνα Βινοκούροβα, διεθνώς υπό κυρώσεις, και του συζύγου της, Αλεξάντερ Βινοκούροφ, ο οποίος επίσης τελεί υπό κυρώσεις. Η οικογένεια του Λαβρόφ επισκέφτηκε τη Γεωργία για τον γάμο του Μίκα (Moshe) Βινοκούροφ, του κουνιάδου της κόρης του Λαβρόφ.

Επίσης τον Μάιο, ενώ συμμετείχε σε μια διάσκεψη για την ασφάλεια στην Μπρατισλάβα, ο Γεωργιανός πρωθυπουργός Γκαριμπασβίλι κατηγόρησε ανοιχτά την Ουκρανία ότι ήταν ο κύριος λόγος για τον οποίο ξεκίνησε ο πόλεμος. «Δεν θέλω να παραθέσω τις δηλώσεις της ρωσικής κυβέρνησης, αλλά ένας από τους λόγους ήταν η βούληση και η αποφασιστικότητα της Ουκρανίας να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Επομένως, βλέπουμε τις συνέπειες», είπε ο Γκαριμπασβίλι. Κατά τη διάρκεια της ίδιας διάσκεψης, επέκρινε και την ΕΕ, επικρίνοντας το θεσμικό όργανο ότι παραχώρησε στην Ουκρανία και τη Μολδαβία το καθεστώς υποψήφιας χώρας, ενώ αρνήθηκε το ίδιο καθεστώς στη Γεωργία. Ο Πρωθυπουργός ισχυρίστηκε ότι η Γεωργία ήταν μπροστά από τα άλλα δύο έθνη όσον αφορά τις «μεταρρυθμίσεις, τις επιδόσεις και διάφορα άλλα».

Απαντώντας στις δηλώσεις του πρωθυπουργού κατά τη διάρκεια της διάσκεψης στη Μπρατισλάβα, η ευρωβουλεύτρια Rasa Juknevičienė έγραψε: “Govorit Moskva!” (Η Μόσχα μιλάει!), στο Twitter. Ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Γεωργία Ian Kelly χαρακτήρισε τις δηλώσεις ως «κακή ανάλυση» και «προσβλητικές», κατηγορώντας την Ουκρανία «για την κυρίαρχη βούλησή της να ενταχθεί στη Δύση».

Σε αντίθεση με το κόμμα του Γεωργιανού Ονείρου, η ΕΕ βλέπει τη Γεωργία να υστερεί έναντι της Ουκρανίας και της Μολδαβίας. Κατά τη 12η συνεδρίαση της Επιτροπής Κοινοβουλευτικής Ένωσης ΕΕ-Γεωργίας, η Marina Kaljurand, η οποία προήδρευσε της συνεδρίασης, δήλωσε: «Η Γεωργία υστερούσε σε σχέση με την Ουκρανία και τη Μολδαβία και η εκπλήρωση των 12 συστάσεων της ΕΕ για το καθεστώς της υποψήφιας χώρας που πρέπει να επαναξεταστεί ήταν «ελλιπής, αποσπασματική και συχνά επιφανειακή», ενώ προειδοποιούσε ότι η χώρα κινδύνευε να χάσει μια «ιστορική ευκαιρία» να ενταχθεί στην ΕΕ», ανέφερε η OC Media. Για τον οποίο, ο Γενικός Γραμματέας του Γεωργιανού Ονείρου και δήμαρχος της Τιφλίδας Kakha Kaladze είπε ότι η Kaljurand «μιλούσε για μια άλλη χώρα και είναι εντελώς εκτός πραγματικότητας».

Η κυβέρνηση ανακοίνωσε το σχέδιό της να υποβάλει αίτηση για ένταξη στην ΕΕ τον Μάρτιο του 2022, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μία ημέρα αφότου η Ουκρανία υπέβαλε την επίσημη αίτησή της. Εκείνη την εποχή, η κίνηση είχε περιγραφεί ως ανατροπή για το κυβερνών Κόμμα του Γεωργιανού Ονείρου, το οποίο μέχρι πρόσφατα επέμενε ότι δεν θα επιτάχυνε το αρχικό χρονοδιάγραμμα υποβολής αιτήσεων για ένταξη το 2024.

Τον Ιούνιο του 2022, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε: «Συστήνουμε στο Συμβούλιο να χορηγήσει την ευρωπαϊκή προοπτική [στη Γεωργία] και να επανέλθει και να αξιολογήσει πώς η Γεωργία πληροί ορισμένες προϋποθέσεις, προτού της χορηγήσει την κατάσταση υποψήφιας χώρας». Για να λάβει την υποψηφιότητα, η χώρα πρέπει να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις, όπως η μείωση της πολιτικής πόλωσης, η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος, η διασφάλιση λειτουργικών κρατικών θεσμών, η ενίσχυση των μέτρων κατά της διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένης της αποολιγαρχίας και άλλες. Ενώ η ρήτρα αποολιγαρχίας δεν αναφέρει συγκεκριμένα ονόματα, είναι ευρέως κατανοητό ότι αναφέρεται στον ιδρυτή και δισεκατομμυριούχο του Γεωργιανού Ονείρου, Μπιτζίνα Ιβανισβίλι.

Ο Ιβανισβίλι είναι βασικό πρόσωπο στη γεωριανή πολιτική. Έκανε την περιουσία του στην προ του Πούτιν εποχή στη Ρωσία και ίδρυσε το κόμμα του Γεωργιανού Ονείρου το 2012. Ενώ ο Ιβανισβίλι ανακοίνωσε δημοσίως την απόφασή του να εγκαταλείψει την πολιτική το 2021, μερικοί πιστεύουν ότι εξακολουθεί να κάνει κουμάντο στα παρασκήνια. Τον Ιούνιο του 2022, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ένα ψήφισμα «για τις παραβιάσεις της ελευθερίας των ΜΜΕ και της ασφάλειας των δημοσιογράφων στη Γεωργία». Το έγγραφο καλούσε τους Γεωργιανούς αξιωματούχους να επιβάλουν προσωπικές κυρώσεις στον Ιβανισβίλι «για τον ρόλο του στην επιδείνωση της πολιτικής διαδικασίας στη Γεωργία».

Η κυβέρνηση στη Γεωργία χρειάστηκε ένα χρόνο για να συντάξει ένα νομοσχέδιο για την αποολιγαρχία, το οποίο εγκρίθηκε από το γεωργιανό κοινοβούλιο στις 13 Ιουνίου 2023, παρά τις αντιρρήσεις που εξέφρασε η Επιτροπή της Βενετίας, η οποία υποστήριξε ότι η αποολιγαρχία θα τεθεί σε ισχύ, δεν αρκεί η ψήφιση ή η τροποποίηση νόμων αλλά η λήψη «συγκεκριμένων μέτρων» με στόχο τη «μείωση της ολιγαρχικής επιρροής».

Το νομοσχέδιο απέτυχε να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες, όπως περιγράφονται από τη γνώμη της Επιτροπής της Βενετίας, και σύμφωνα με ρεπορτάζ από τοπικά ΜΜΕ, το νομοσχέδιο θα στόχευε πολλά στελέχη της αντιπολίτευσης και όχι στον Ιβανισβίλι.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μοιραστεί την προσωρινή γνώμη της τον Οκτώβριο και θα ψηφίσει ξανά για το καθεστώς υποψηφιότητας της Γεωργίας τον Δεκέμβριο του 2023

Επιδείνωση σε όλα τα εσωτερικά μέτωπα

Λίγο μετά την ομιλία του πρωθυπουργού στη Βουδαπέστη, το κυβερνών κόμμα δήλωσε ότι αποσύρει τα μέλη-παρατηρητές του από το Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών (PES), το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το PES επέκρινε τον Γκαριμπασβίλι για τη συμμετοχή του στη διάσκεψη στη Βουδαπέστη. Σε συνέντευξή του στο OC Media, εκπρόσωπος του PES είπε: «Επί αρκετούς μήνες συζήτησαν, εξέφρασαν ανησυχία και καταδίκασαν δραστηριότητες του Γεωργιανού Ονείρου, που τοποθετούν το κόμμα έξω από τις αξίες του PES».

Πίσω στην Τιφλίδα, το κράτος έσπευσε να καταδιώξει τους επικριτές των δηλώσεων του Γκαριμπασβίλι για την Ουκρανία και τις φιλοδοξίες της στο ΝΑΤΟ, καθώς και κάλεσε τις Αρχές να σεβαστούν το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και του συνέρχεσθαι. Τον Ιούνιο, όταν μια ομάδα ακτιβιστών συγκεντρώθηκε έξω από το κοινοβούλιο με πανό και αφίσες, η αστυνομία επενέβη γρήγορα, σκίζοντας μερικές από τις αφίσες, ενώ κατασχέθηκαν και πλακάτ των ακτιβιστών. Τουλάχιστον τρεις από τους συλληφθέντες ακτιβιστές δικάζονται τώρα με τις κατηγορίες του χουλιγκανισμού και της ανυπακοής στην αστυνομία.

Λίγες ημέρες αργότερα, η γεωργιανή αστυνομία εθεάθη για άλλη μια φορά να χρησιμοποιεί βία εναντίον διαδηλωτ(ρι)ών, που συγκεντρώθηκαν έξω από το κτίριο του κοινοβουλίου στην πρωτεύουσα κρατώντας πλακάτ, που η αστυνομία κατέσχεσε ή έσκισε, με την αιτιολογία ότι ήταν «προσβλητικά», ανέφερε το OC Media. Κάποια πανό είχαν το όνομα του πρωθυπουργού Γκαριμπασβίλι γραμμένο στο γεωργιανό αλφάβητο, αντικαθιστώντας το γράμμα «k» (‘κ’) με το γράμμα «q», που μοιάζει με τη γεωργιανή λέξη για «πουλί». Η αστυνομία συνέλαβε επίσης τουλάχιστον έξι άτομα στη διαδήλωση για την «υπεράσπιση της ελευθερίας της έκφρασης» στο Μπατούμι.

Τις επόμενες εβδομάδες, τα ΜΜΕ ανέφεραν μια σειρά βίαιων επεισοδίων, που έλαβαν χώρα στην πρωτεύουσα Τιφλίδα εναντίον επικριτών της τωρινής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου ενός δημοσιογράφου Misha Mshvildadze, συνιδρυτή του τηλεοπτικού σταθμού Formula, που ευθυγραμμίζεται με την αντιπολίτευση, και δύο πολιτικών της αντιπολίτευσης: του Zurab Girchi Japaridze, πρόεδρου του ελευθεριακού κόμματος της αντιπολίτευσης Girchi – More Freedom, και του Davit Osikmishvili, μέλους του αντιπολιτευόμενου κόμματος Ενωμένο Εθνικό Κίνημα (UNM).

Επίσης, τον Ιούνιο, το κοινοβούλιο απέρριψε ένα μοντέλο, που προτάθηκε ως μέρος μιας συμφωνίας με τη μεσολάβηση της ΕΕ για τον Εκλογικό Κώδικα. Ως εκ τούτου, αντί να διορίζει ο Πρόεδρος και να αποφασίζει για τη σύνθεση της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής (CEC), αυτή την απόφαση θα την λαμβάνει το κοινοβούλιο και ο πρόεδρος του κοινοβουλίου, σύμφωνα με τις νέες τροπολογίες που εγκρίθηκαν στις 14 Ιουνίου. Η συμφωνία της ΕΕ, η οποία χρονολογείται από τον Απρίλιο του 2021, ήταν μεταξύ του κυβερνώντος κόμματος της Γεωργίας και της αντιπολίτευσης και περιελάμβανε ένα πακέτο δικαστικών και εκλογικών μεταρρυθμίσεων. Η συμφωνία ήρθε σε μια εποχή, που η Γεωργία βυθίστηκε σε πολιτική κρίση, καθώς οι ομάδες της αντιπολίτευσης αμφισβήτησαν τα αποτελέσματα των κοινοβουλευτικών εκλογών, που κέρδισε το κυβερνών Κόμμα Γεωργιανό Όνειρο τον Οκτώβριο του 2020. Τα ανταγωνιζόμενα κόμματα κατέληξαν σε συμφωνία στις 19 Απριλίου 2021, με μεσολάβηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μήνες αργότερα, το Γεωργιανό Όνειρο ανακοίνωσε την απόφασή του να αποχωρήσει από τη συμφωνία σε μια ενημέρωση Τύπου.

Όμως, υπάρχει ένα ορατό χάσμα μεταξύ αυτού που θέλει το Γεωργιανό Όνειρο και αυτού που οραματίζεται ο λαός της Γεωργίας. Περίπου το 90% του γεωργιανού λαού θεωρεί τη Ρωσία ως απειλή, σύμφωνα με έρευνα του Διεθνούς Ρεπουμπλικανικού Ινστιτούτου, που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2022. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, πάνω από το 50% των Γεωργιανών θεωρούν την ΕΕ και τις ΗΠΑ ως τους κύριους εταίρους της Γεωργίας. Και πάνω από το 70% του πληθυσμού της Γεωργίας θέλει να δει τη χώρα να ενταχθεί στην ΕΕ. Αν και το Γεωργιανό Όνειρο μόλις πρόσφατα είπε στο κοινό ότι η χώρα βρισκόταν στο δρόμο της ένταξης στην ΕΕ κατά την ημέρα της ανεξαρτησίας της χώρας, οι υπέρ της ΕΕ και οι δημοκρατικοί υποστηρικτές πιστεύουν ότι πρόκειται απλώς για κενές υποσχέσεις.