Φωτογραφία από την Arzu Geybullayeva

Αυτό το κείμενο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο Abzas Media. Μια επιμελημένη έκδοση αναδημοσιεύεται εδώ στο πλαίσιο μιας συμφωνίας-συνεργασίας περιεχομένου.

Το Μαρνεούλι, μια περιοχή της Γεωργίας, φιλοξενεί Αζέρους και Αρμένιους, άπαντες πολίτες της Γεωργίας, σε πολλά από τα χωριά της, όπου ζουν δίπλα-δίπλα, μαζί με τους Γεωργιανούς. Η περιοχή και τα χωριά της, όπου συγκατοικούν, με την πάροδο των ετών έχουν γίνει χαρακτηριστικό παράδειγμα ειρηνικής συνύπαρξης.

Το Abzas Media ταξίδεψε στο Μαρνεούλι για να πάρει συνέντευξη από Γεωργιανούς, Αζέρους και Αρμένιους κατοίκους, που μοιράστηκαν ιστορίες τους για τη ζωή με τους γείτονες. Σημασία έχει, λένε οι κάτοικοι, ο αμοιβαίος σεβασμός και η γλώσσα κατανόησης. Κατά προτίμηση σε τραπέζι, με τοπικές λιχουδιές.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, κάτοικοι που μίλησαν στο Abzas Media λένε πως κανείς εδώ δεν ρωτά από πού είσαι.

«Πηγαίνουμε μαζί σε γάμους και παρευρισκόμαστε σε κηδείες μαζί. Πίνουμε και τρώμε μαζί», εξηγεί ο κάτοικος της Γεωργίας Razhden Jujunashvili σε συνέντευξή του στο Abzas Media.

Ένας άλλος Γεωργιανός κάτοικος, ο Rezo Kupatazde, ο οποίος μιλά επίσης άπταιστα αζέρικα, λέει στο Abzas Media ότι και οι τρεις κοινότητες ζουν καλά μαζί και σέβονται αλλήλους.

Αυτό είναι ασυνήθιστο σε περιοχή, που έχει βιώσει δεκαετίες διαπολιτισμικών συγκρούσεων και φυλετισμού.

Η περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο του εθνικού αρμενικού πληθυσμού της ως αυτοαποκαλούμενο κράτος από τον πόλεμο στις αρχές της δεκαετίας του '90, ο οποίος έληξε με κατάπαυση του πυρός και στρατιωτική νίκη των Αρμενίων το 1994. Στον απόηχο του πρώτου πολέμου, ιδρύθηκε μια νέα, διεθνώς μη αναγνωρισμένη, de facto Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Επτά γειτονικές περιοχές καταλήφθηκαν από τις αρμενικές δυνάμεις.

Οι εντάσεις παρέμειναν τις επόμενες δεκαετίες. Το 2020, η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν πολέμησαν έναν δεύτερο πόλεμο 44 ημερών. Αυτός ο πόλεμος άλλαξε το καθεστώς της περιοχής. Το Αζερμπαϊτζάν επανέκτησε τον έλεγχο σε πολλές από τις προηγουμένως κατεχόμενες επτά περιοχές και κατέλαβε το ένα τρίτο του ίδιου του Καραμπάχ.

Αυτός ο πόλεμος δεν έβαλε τέλος στις εντάσεις και τις εχθροπραξίες. Κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών ετών, οι αμοιβαίες κατηγορίες για παραβιάσεις της εκεχειρίας συνεχίστηκαν αμετάβλητες. Το ίδιο και η αμοιβαία εχθρική ρητορική σε κυβερνητικό και τοπικό επίπεδο, μειώνοντας τυχόν προοπτικές για ειρήνη.

Στις 19 Σεπτεμβρίου 2023, το Αζερμπαϊτζάν εξαπέλυσε στρατιωτική επίθεση στην πρώην αμφισβητούμενη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η επίθεση διήρκεσε 24 ώρες και έληξε με την παραίτηση της κυβέρνησης της πρωτεύουσας του de facto κράτους Στεπανακέρτ/Χανκέντι, αποδεχόμενη τη συμφωνία εκεχειρίας από το Αζερμπαϊτζάν και τη Ρωσία στις 20 Σεπτεμβρίου. Στις 28 Σεπτεμβρίου, η κυβέρνηση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ ανακοίνωσε ότι θα αυτοδιαλυόταν το 2024. Περισσότεροι από 100.000 Αρμένιοι έχουν εγκαταλείψει την περιοχή από τις 20 Σεπτεμβρίου. Εν τω μεταξύ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα στις 5 Οκτωβρίου καταδικάζοντας την «αδικαιολόγητη στρατιωτική επίθεση» και σημειώνοντας ότι η επίθεση «παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα».

«Η δύναμη, όχι η διπλωματία, αποφάσισε την πορεία αυτής της σύγκρουσης από τότε που ξέσπασε για πρώτη φορά», έγραψε ο Tom de Waal, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Europe, μακροχρόνιος παρατηρητής της περιοχής και συγγραφέας του βιβλίου «The Black Garden: Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν μέσω της ειρήνης και του πολέμου» στην ανάλυσή του για τις πρόσφατες εχθροπραξίες.

Μέρη όπως το Μαρνεούλι δείχνουν ότι μια αφήγηση ειρήνης είναι δυνατή εκτός της ζώνης σύγκρουσης.

Πίσω στο χωριό, ο Misha Aslikyan, Αρμένιος από το Μαρνεούλι, μιλά για τη σημασία της εύρεσης μιας αμοιβαίας γλώσσας. Μιλάει άπταιστα αζέρικα, καθώς και ρωσικά και γεωργιανά.

Σε συνέντευξή του στο Abzas Media, ο Misha θυμάται ένα επεισόδιο κατά τη διάρκεια του Β’ πολέμου του Καραμπάχ, όταν πρόσφερε μια βόλτα σε τρεις Αζέρους από το Μπολνίσι, μια άλλη πόλη της Γεωργίας. «Ήταν αργά το βράδυ και δεν υπήρχαν αυτοκίνητα, οπότε τους πήρα. Αρχίσαμε να μιλάμε. Μιλούσαν για τον πόλεμο [Β’ Πόλεμο του Καραμπάχ]. Είπαν ότι [οι Αζέροι] είχαν καλύτερες σχέσεις με τους Γεωργιανούς [αν υποθέσουμε ότι ο Misha ήταν Γεωργιανός]. Στη συνέχεια, στο τέλος, καθώς τους άφηνα, τους είπα ότι είμαι Αρμένιος. Χτύπησε το τηλέφωνό μου και το απάντησα μιλώντας στα αρμένικα. Έπαθαν σοκ. Στη συνέχεια, καθώς έβγαιναν από το αυτοκίνητό μου, ζήτησαν συγγνώμη».

Ο Misha θέλει να δει την ίδια γλώσσα κατανόησης μεταξύ των χωρών της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν:

Ούτε μια ίντσα γης, ούτε μια πολιτική δήλωση, ούτε μια ιδεολογία δεν αξίζει μια ανθρώπινη ζωή. Δυστυχώς, η κοινωνία μας βλέπει την ανθρώπινη ζωή ως το φθηνότερο εμπόρευμα. Είμαι πάντα υπέρ της ειρήνης και πιστεύω ότι, ανεξάρτητα από τα προβλήματα που μπορεί να έχει κάποιος, μπορεί να τα λύσει σε ένα τραπέζι.

Προς το παρόν, οι επιθυμίες του Misha παραμένουν μακρινές. Στις 4 Οκτωβρίου, ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγιεφ, ακύρωσε την επίσκεψή του στη Γρανάδα, όπου ο πρόεδρος επρόκειτο να συναντηθεί με τον ομόλογό του, πρωθυπουργό της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, στη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (EPC). Απευθυνόμενος στους αντιπροσώπους των χωρών στη σύνοδο κορυφής, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ κάλεσε τους ηγέτες να συναντηθούν στις Βρυξέλλες έως τα τέλη Οκτωβρίου 2023. Ξεχωριστά, ο πρωθυπουργός της Γεωργίας Ιρακλί Γκαριμπασβίλι προσφέρθηκε να φιλοξενήσει τους ηγέτες των δύο χωρών στην Τιφλίδα ως εναλλακτική λύση. Μένει να φανεί εάν η Γεωργία, όπου οι Αζέροι και οι Αρμένιοι ζουν ειρηνικά μαζί για δεκαετίες, θα επηρεάσει επίσης τη γλώσσα αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ της ηγεσίας των δύο χωρών.