Κακή διαχείριση πλαστικών αποβλήτων στο Λάγος της Νιγηρίας, 17 Μαρτίου 2023. Εικόνα από Tunesh247 στο Wikimedia Commons (CC BY-SA 4.0).

Της Mariam Doyinsola Oyedele

Στη σημερινή ψηφιακή εποχή, η επιρροή των ψηφιακών μέσων ενημέρωσης έχει συμβάλει καθοριστικά στην εκπαίδευση του λαού της Νιγηρίας σχετικά με το περιβάλλον στο οποίο ζουν. Ωστόσο, ο βαθμός, στον οποίο η επιρροή των ψηφιακών μέσων έχει μεταφραστεί σε απτές δράσεις και ευρεία υιοθέτηση φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικών, παραμένει αντικείμενο διερεύνησης.

Σήμερα, υπάρχουν 122,5 εκατομμύρια χρήστες του διαδικτύου στη Νιγηρία και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχει δημιουργηθεί μια οδός για να μάθουν οι πολίτες της Νιγηρίας για το περιβάλλον τους και την κλιματική κρίση. Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και μόνο έχουν δημιουργήσει ένα χώρο για τα άτομα να αποκτήσουν πληροφορίες σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, την έλλειψη ανακύκλωσης, τις πετρελαιοκηλίδες και τις πλημμύρες, που μαστίζουν το έθνος. Μέσω των ψηφιακών μέσων, τα διαδικτυακά συστήματα έχουν καταστήσει εφικτή για τον λαό της Νιγηρίας την απόκτηση γνώσεων σχετικά με το περιβάλλον τους. Σύμφωνα με τις αναζητήσεις στο Google, έχουν δείξει αυξημένο ενδιαφέρον για θέματα που αφορούν το περιβάλλον τους. Την Ημέρα της Γης, η πολυεθνική εταιρεία τεχνολογίας δημοσίευσε στοιχεία, που δείχνουν τις υψηλότερες τάσεις βιωσιμότητας στη Νιγηρία, με την ερώτηση “Τι είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη;” να είναι η ερώτηση με τις περισσότερες αναζητήσεις στο Google. Άλλες τάσεις που σημειώθηκαν ως μέρος των κορυφαίων τάσεων βιωσιμότητας της Νιγηρίας περιελάμβαναν την ουδετερότητα του άνθρακα, η οποία δείχνει ότι ορισμένοι Νιγηριανοί και Νιγηριανές έχουν μεγαλύτερη επίγνωση της κλιματικής αλλαγής και αναζητούν μέσα για να μειώσουν το αποτύπωμα άνθρακά τους. 

Οι Νιγηριανοί/ές έχουν αγκαλιάσει το ρόλο των δημοσιογράφων-πολιτών, αξιοποιώντας την ηλεκτρονική τεχνολογία για να μοιραστούν τις προσωπικές τους εμπειρίες με το περιβάλλον. Δημιουργώντας βίντεο και αποτυπώνοντας εικόνες, εφιστούν αποτελεσματικά την προσοχή των άλλων στις περιβαλλοντικές καταστάσεις που εκτυλίσσονται στην κοινωνία. Το 2022, η Νιγηρία γνώρισε μια σημαντική αύξηση των πλημμυρών, που επηρέασαν 33 από τις 36 πολιτείες και εκτόπισαν περισσότερα από δύο εκατομμύρια άτομα, όπως ανέφερε η Εθνική Υπηρεσία Διαχείρισης Έκτακτης Ανάγκης. Ως απάντηση σε αυτά τα καταστροφικά γεγονότα, οι ανήσυχοι πολίτες στράφηκαν στο Twitter ως πλατφόρμα για να μοιραστούν μαρτυρίες από πρώτο χέρι. Για παράδειγμα, ένας χρήστης του Twitter μοιράστηκε βίντεο από τις πλημμύρες στην Ανάμπρα:

Flooding around Idemili & Ogbaru LGAs of Anambra State. This is a ripple effect of the opening of dam on the River Benue by Cameroonian authorities. Majority of Lokoja Kogi State, is submerged in water as I tweet. Shows the very poor foreign policy engagement of the Buhari admin. pic.twitter.com/6ALNnNz1mD

— Olaudah Equiano® (@RealOlaudah) October 7, 2022

Πλημμύρες γύρω από τις περιοχές Ιντεμίλι & Ογκμπάρου της πολιτείας Ανάμπρα. Πρόκειται για μια απόρροια της διάνοιξης φράγματος στον ποταμό Μπενουέ από τις αρχές του Καμερούν. Το μεγαλύτερο μέρος της πολιτείας Λοκόζα Κότζι, είναι βυθισμένο στο νερό καθώς γράφω στο twitter. Δείχνει την πολύ κακή εμπλοκή της εξωτερικής πολιτικής της διοίκησης Μπουχαρί.
pic.twitter.com/6ALNnNz1mD

Οι εικόνες αυτές διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην απεικόνιση της κλίμακας και του επείγοντος χαρακτήρα των περιβαλλοντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει το έθνος.

Οι Νιγηριανοί/ές έχουν επίσης επιδείξει τη δέσμευσή τους για περιβαλλοντική βιωσιμότητα μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Συχνά δημιουργούν ετικέτες κατά τη διάρκεια εκστρατειών, όπως #GreenNigeria [Πράσινη Νιγηρία] και #pickthattrash [μάζεψε το σκουπίδι], για να κινητοποιήσουν και να ενώσουν τα άτομα για έναν κοινό σκοπό:

Attention everyone!📢

Did you know that climate change is wreaking havoc on Nigeria's food supply, leading to shortages and soaring prices?
Let's make our voices heard and demand action on climate change! #Vote4ClimateNG#GreenNigeria #election2023 #ClimateAction pic.twitter.com/W1dtby9lX4

— Vote4ClimateNG (@Vote4ClimateNG) March 16, 2023

Προσοχή!📢

Γνωρίζατε ότι η κλιματική αλλαγή προκαλεί χάος στον εφοδιασμό τροφίμων της Νιγηρίας, οδηγώντας σε ελλείψεις και εκτόξευση των τιμών;
Ας κάνουμε τη φωνή μας να ακουστεί και ας απαιτήσουμε δράση για την κλιματική αλλαγή!
#Vote4ClimateNG#GreenNigeria #election2023 #ClimateAction pic.twitter.com/W1dtby9lX4

Today we #pickthattrash @NESREANigeria Northwest zonal office, Kano I still support @obyezeks on this mission thank you Ma pic.twitter.com/NQ6Luxthvs

— Ibrahim (@ibmoha80) May 3, 2018

Σήμερα μαζεύουμε σκουπίδια #pickthattrash @NESREANigeria Γραφείο βορειοδυτικής ζώνης, Κάνο. Στηρίζω ακόμη @obyezeks σε αυτήν την αποστολή, ευχαριστώ pic.twitter.com/NQ6Luxthvs

Επιπλέον, τα ψηφιακά μέσα έχουν αναδειχθεί σε βασικό εργαλείο για τους περιβαλλοντικούς ακτιβιστές για τη διάδοση πληροφοριών σχετικά με το έργο τους και τις οικολογικές προκλήσεις της Νιγηρίας. Το 2021, ένα podcast του Arukah Network και του περιοδικού Tearfund's Footsteps, με τίτλο “Πώς να χτίσετε μια κοινότητα”, πρόβαλε ένα επεισόδιο που επικεντρώθηκε στο πώς νέοι Νιγηριανοί/ές βρήκαν καινοτόμους τρόπους να δημιουργήσουν επιχειρήσεις αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα των αποβλήτων της Νιγηρίας. Αυτά τα επιχειρηματικά άτομα μετέτρεπαν τα ηλεκτρονικά απόβλητα σε ηλιακή ενέργεια, προσφέροντας τόσο οικονομικές ευκαιρίες όσο και θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Στο podcast, ο Oscar Danladi, περιβαλλοντικός ακτιβιστής, που διευθύνει το Jos Green Centre στην κεντρική Νιγηρία, μοιράστηκε πληροφορίες για τις προσπάθειες των οικο-επιχειρηματιών και την αποστολή τους να εμπνεύσουν την νεολαία της Νιγηρίας να φροντίζει το περιβάλλον, αναζητώντας παράλληλα εργασία και ιδρύοντας τις επιχειρήσεις της.

Εν μέσω αυτών των θετικών εξελίξεων, οι προκλήσεις για την επίτευξη ευρείας περιβαλλοντικής συνείδησης εξακολουθούν να υφίστανται στη Νιγηρία. Σύμφωνα με την έκθεση του 2022 της Εθνικής Τεχνικής Ομάδας Μελέτης, μόνο τρεις πολιτείες της Νιγηρίας είναι περιβαλλοντικά καθαρές – σε σύγκριση με επτά το 2021. Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη να καλλιεργηθεί στους πολίτες ένα βαθύτερο αίσθημα ευθύνης και ευαισθητοποίησης σχετικά με τις βιώσιμες πρακτικές.

Παρά την ισχυρή επιρροή των ψηφιακών μέσων στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, ο αντίκτυπός τους μπορεί να μην είναι επαρκής για την αντιμετώπιση της επείγουσας ανάγκης για περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Ένα σημαντικό ποσοστό των Νιγηριανών με πρόσβαση στα ψηφιακά μέσα ενημέρωσης παραμένει απληροφόρητο σχετικά με την κλιματική αλλαγή, όπως αποκαλύπτει η έρευνα Αφροβαρόμετρου που διεξήχθη το 2020. Ακόμη και στις αστικές περιοχές, όπου η χρήση ψηφιακών μέσων είναι πιο διαδεδομένη, το επίπεδο ενημέρωσης για την κλιματική αλλαγή παραμένει μέτριο. Σύμφωνα με την έρευνα σε 1.599 ενήλικες Νιγηριανούς, το εντυπωσιακό 65,4% δεν είχε ακούσει για την κλιματική αλλαγή. Επιπλέον, ακόμη και μεταξύ εκείνων που ζουν σε αστικές περιοχές με καλύτερη πρόσβαση στα ψηφιακά μέσα ενημέρωσης, το ποσοστό ευαισθητοποίησης σχετικά με την κλιματική αλλαγή ήταν μόλις 29,5%. Επιπλέον, περίπου το 4,7 τοις εκατό των συμμετεχόντων στην έρευνα δεν ήταν σίγουροι για την ενημέρωσή τους σχετικά με την κλιματική αλλαγή, ενώ το 0,4 τοις εκατό δήλωσε ότι αρνήθηκε να μάθει γι’ αυτήν.

Στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί να είναι δύσκολο να συναντήσει κανείς αναρτήσεις σχετικές με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα στην καθημερινή ροή του μέσου Νιγηριανού χωρίς να τις αναζητήσει ενεργά. Όταν εμφανίζονται τέτοιες αναρτήσεις, συχνά δεν κοινοποιούνται από άτομα που κατοικούν στη Νιγηρία. Είναι επίσης προφανές ότι οι αναρτήσεις σχετικά με το περιβάλλον τείνουν να λαμβάνουν λιγότερες αλληλεπιδράσεις, όπως συμπάθειες και σχόλια, σε σύγκριση με άλλο περιεχόμενο. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν συνήθως μικρότερο αριθμό ακολούθων και υπάρχει έλλειψη ευρέως αναγνωρισμένων influencer της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας στη Νιγηρία.

Οι παρατηρήσεις αυτές υπογραμμίζουν ότι, ενώ τα ψηφιακά μέσα ενημέρωσης διαδραματίζουν ρόλο στη διάδοση πληροφοριών σχετικά με το περιβάλλον, ενδέχεται να μη δημιουργούν επαρκή δέσμευση ή ευαισθητοποίηση στην πλειονότητα των Νιγηριανών. Για να υπάρξει σημαντικότερος αντίκτυπος, η εμβέλεια και η επιρροή των μηνυμάτων περιβαλλοντικής βιωσιμότητας στις ψηφιακές πλατφόρμες πρέπει να ενισχυθούν αποτελεσματικά. Ένας τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι η κοινοποίηση όχι μόνο συναισθηματικού περιεχομένου σχετικά με τις περιβαλλοντικές προκλήσεις, αλλά και η προβολή ιστοριών επιτυχίας βιώσιμων πρωτοβουλιών και η συνεργασία με influencers για την προώθηση φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικών. Με την αξιοποίηση των ψηφιακών μέσων με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να εμπνευστούν θετικές αλλαγές συμπεριφοράς, ενθαρρύνοντας μια πιο περιβαλλοντικά συνειδητοποιημένη κοινωνία. Επιπλέον, η ευαισθητοποίηση που προωθούν τα ψηφιακά μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να μεταφραστεί σε απτές αλλαγές στις πολιτικές που δίνουν προτεραιότητα και υποστηρίζουν την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Είναι σημαντικό να ενθαρρυνθούν οι Νιγηριανοί να κάνουν συνειδητές επιλογές στην ατομική, καθημερινή τους ζωή που συμβάλλουν σε ένα πιο πράσινο και πιο βιώσιμο μέλλον για τη χώρα. Συνδυάζοντας τις δυνατότητες των ψηφιακών μέσων ενημέρωσης για ευαισθητοποίηση και τη συλλογική δράση των ατόμων, η Νιγηρία μπορεί να προχωρήσει προς ένα πιο βιώσιμο και περιβαλλοντικά υπεύθυνο έθνος.

Η αποτελεσματική χρήση των ψηφιακών μέσων ενημέρωσης μπορεί να δημιουργήσει ένα φαινόμενο, που μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγή συμπεριφοράς και να εμπνεύσει συλλογική δράση προς μια πιο περιβαλλοντικά βιώσιμη χώρα. Καθώς οι Νιγηριανοί συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τα ψηφιακά μέσα για να μοιράζονται τις εμπειρίες τους και να υποστηρίζουν την αλλαγή, η προώθηση ενός βιώσιμου περιβάλλοντος απαιτεί μια συλλογική προσπάθεια. Οι φορείς χάραξης πολιτικής, οι επιχειρήσεις, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τα άτομα πρέπει να ενωθούν για να αναπτύξουν ισχυρές στρατηγικές και πρωτοβουλίες που προωθούν περιβαλλοντικά υπεύθυνες πρακτικές και αντιμετωπίζουν τις οικολογικές προκλήσεις. Μόνο μέσω μιας τέτοιας συλλογικής δράσης μπορεί η Νιγηρία να ξεκινήσει μια πορεία προς ένα πιο πράσινο και πιο βιώσιμο μέλλον.