Στο ρεπορτάζ ειδήσεων, κάθε σημασιολογική επιλογή, λεπτή παράλειψη, ιεράρχηση προτεραιοτήτων και μεροληψία έχει τη δύναμη να διαμορφώσει τον τρόπο, με τον οποίο οι αναγνώστες ερμηνεύουν και απορροφούν πληροφορίες. Συστημικά ζητήματα και περιθωριοποιημένες φωνές συσκοτίζονται πέρα από τα πρωτοσέλιδα. Οι γνωστικές και αλγοριθμικές προκαταλήψεις παραποιούν την πρόσβαση σε πληροφορίες, ιδίως στην «ομίχλη του πολέμου», όπως φαίνεται στη Γάζα.

Το σύνθετο τοπίο πληροφοριών διαμορφώνεται όχι μόνο από την παραπληροφόρηση, αλλά και από τις διαφορετικές αφηγήσεις, που χρησιμοποιούν δυσφήμηση και απανθρωποποίηση, αντικατοπτρίζοντας το μοτίβο στην κύρια ροή των ΜΜΕ των Παλαιστινίων και άλλων Μαύρων, Ιθαγενών και Έγχρωμων Ανθρώπων.

Οι Παλαιστίνιοι δεν πεθαίνουν απλώς, σκοτώνονται

Η επιλογή μεταξύ «πέθαναν» και «σκοτώθηκαν» στην περιγραφή των θανάτων στον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα αντανακλά μια λεπτή, αλλά εντυπωσιακή σημασιολογική διαφορά, επειδή διαμορφώνει τον τρόπο, με τον οποίο γίνεται αντιληπτή η πληροφορία.

Το λεξικό Merriem-Webster ορίζει το «πεθαίνω» ως ένα αμετάβατο ρήμα, υπονοώντας μια έμμεση δράση, που δυνητικά συνδέει το θάνατο με φυσικά αίτια, όπως το γήρας. Αντίθετα, το «σκοτώνω» είναι ένα μεταβατικό ρήμα, που υποδηλώνει μια πιο άμεση ενέργεια, που συχνά συνδέεται με έναν αφύσικο ή βίαιο τρόπο θανάτου, όπως μια αεροπορική επιδρομή, για παράδειγμα.

Το 2022, η Laura Albast έγραψε σε ένα άρθρο γνώμης στην The Washington Post: «Αυτό είναι ένα μοτίβο που έχουμε δει ξανά και ξανά στην κάλυψη των ΜΜΕ για την Παλαιστίνη. Οι Παλαιστίνιοι δεν σκοτώνονται, απλά πεθαίνουμε».

Αυτό το συναίσθημα απηχήθηκε πρόσφατα από τη δημοσιογράφο Yara Eid όταν απάντησε σε έναν παρουσιαστή του Sky News: «Νομίζω ότι η γλώσσα είναι πολύ σημαντική για χρήση, επειδή, ως δημοσιογράφος, έχετε την ηθική ευθύνη να αναφέρετε τι συμβαίνει. Οι Παλαιστίνιοι δεν πεθαίνουν απλώς, σκοτώνονται».

Η δημοσιογράφος Yara Eid, εξηγεί τη σημασία της χρήσης της γλώσσας, όταν μιλάμε για τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα. Στιγμιότυπο οθόνης από το βίντεο στο Instagram του χρήστη eid_yara. Υπό δίκαιη χρήση.

Τα ΜΜΕ κάνουν ενεργά επιλογές σχετικά με τη χρήση παθητικής ή ενεργητικής φωνής, επιδεικνύοντας μια ιεραρχία στην ορολογία πέρα από τη διχοτόμηση πεθαίνω/σκοτώνω. Η εξέταση της γλώσσας σε μια είδηση αποκαλύπτει ένα πλαίσιο, που αποκαλύπτει εγγενή προκατάληψη ή οπτική.

Σε ένα ιδιαίτερα συγκεχυμένο παράδειγμα, ένας παρουσιαστής ειδήσεων του CNN περιέγραψε διφορούμενα τα θύματα των Παλαιστινίων λέγοντας: «Ένα νοσοκομείο στη Γάζα λέει ότι δέχτηκε 22 σώματα κατά τη διάρκεια του έντονου βομβαρδισμού τη νύχτα, μαζί με εκατοντάδες ανθρώπους που τραυματίστηκαν». Δεν δόθηκαν περαιτέρω διευκρινίσεις σχετικά με το εάν τα σώματα ήταν πτώματα, ποιος ήταν υπεύθυνος και από ποιον παρελήφθησαν.

Το πρωτοσέλιδο των New York Times σχετικά με την ισραηλινή αεροπορική επιδρομή της 5ης Νοεμβρίου που έπληξε τον προσφυγικό καταυλισμό Al Maghazi χρησιμοποίησε έμμεση γλώσσα, δηλώνοντας: «Η έκρηξη που οι κάτοικοι της Γάζας λένε ότι η αεροπορική επιδρομή άφησε πολλά θύματα στην πυκνoκατοικιμένη γειτονιά». Αυτή η διατύπωση: «αφήνει πολλά θύματα» και «πυκνοκατοικιμένη γειτονιά» αντί να προσδιορίζει «στρατόπεδο προσφύγων», ήταν διφορούμενη.

Επιπλέον, η χρησιμοποιούμενη γλώσσα δημιουργεί αμφιβολίες σχετικά με τις πηγές πληροφοριών, δηλώνοντας «λένε οι Γαζαίοι», χωρίς να αποδίδονται λεπτομερώς οι αεροπορικές επιδρομές στους Ισραηλινούς. Στο πλαίσιο του ενός μηνός βομβαρδισμού του Ισραήλ στη Γάζα, μια τέτοια ασάφεια φαίνεται περιττή. Συγκεκριμένα, αυτό το χτύπημα ήταν ένα από τα τρία αεροπορικά πλήγματα, που έπληξαν καταυλισμούς προσφύγων στη Γάζα μέσα σε ένα περιθώριο 26 ωρών.

Σε άρθρο του CBS News, οι συγγραφείς χρησιμοποίησαν έντονη γλώσσα για να περιγράψουν την επίθεση της Χαμάς στους Ισραηλινούς ως «δολοφονική μανία». Ωστόσο, όταν αναφέρονταν στα θύματα των Παλαιστινίων κατά τις πρώτες εννέα ημέρες του πολέμου, χρησιμοποίησαν σχετικά πιο ελαφρούς όρους όπως «σκοτώθηκαν» και «απολογισμός νεκρών».

Αυτό δημιούργησε μια αξιοσημείωτη ιεραρχία στην απεικόνιση της βίας, η οποία μπορεί να μειώσει τον αντίκτυπο ή τη σοβαρότητα του πόνου των Παλαιστινίων. Αυτή η ασυμφωνία στη γλώσσα μπορεί να επηρεάσει τις εντυπώσεις των αναγνωστών και να δημιουργήσει μια ανισορροπία στον τρόπο, με τον οποίο γίνεται αντιληπτή η βία.

Αποκάλυψη συστημικού ζητήματος στα δημοσιογραφικά γραφεία

Φίλοι της Γάζας στο Μπρίστολ διαμαρτύρονται στο μπροστινό παρτέρι των κεντρικών γραφείων του BBC Bristol στην οδό Whiteladies για μεροληπτικές αναφορές για τον πόλεμο του 2014 Ισραήλ-Γάζας. Φωτογραφία από Rwendland, 23 Ιουλίου, 2014. Wikimedia Commons (CC BY-SA 4.0).

Αποκαλύπτοντας ένα συστημικό ζήτημα στα δημοσιογραφικά γραφεία, αυτή η ιεραρχία όρων και η διαμόρφωση της αφήγησης δεν είναι μόνο για τους Παλαιστίνιους. Τα αμερικανικά ΜΜΕ αντιμετωπίζουν εδώ και καιρό κριτική για ρατσισμό, ιδιαίτερα στην κάλυψη της αστυνομικής βίας κατά των Μαύρων Αμερικανών, όπως για παράδειγμα της δολοφονίας της Breonna Taylor.

Η συγγραφέας και συντάκτρια Adeshina Emmanuel επεσήμανε: «Οι αίθουσες Τύπου συχνά προσηλώνονται στη στιγμή του θανάτου, στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στις αστυνομικές αφηγήσεις και —όπως κάνουν συχνά αυτές οι αφηγήσεις— δολοφονούν τους χαρακτήρες των θυμάτων αστυνομικής βίας». Αυτό συνεπάγεται μια στενή εστίαση στα άμεσα και συχνά δραματικά γεγονότα και όχι στο ευρύτερο πλαίσιο.

Η κάλυψη των ΜΜΕ για τον πόλεμο στην Ουκρανία έχει επίσης εγείρει ανησυχίες για ρατσισμό. Ο μελετητής H.A. Hellyer τόνισε τη ρατσιστική γλώσσα, που χρησιμοποιούν οι δημοσιογράφοι, τονίζοντας την απανθρωποποίηση των μη λευκών πληθυσμών και τον αντίκτυπό της στο δικαίωμά τους να ζουν με αξιοπρέπεια. Πέρα από την απροκάλυπτα ρατσιστική κάλυψη, άλλες μεγάλες ανθρωπιστικές καταστροφές, όπως ο πόλεμος στο Σουδάν, λαμβάνουν ελάχιστη προσοχή από τα παραδοσιακα δημοφιλή ΜΜΕ.

Η πολιτική επιρροή και οι πιέσεις στις αίθουσες Τύπου επηρεάζουν σημαντικά τη διαμόρφωση της αφήγησης των ΜΜΕ. Τον Μάιο του 2023, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η πλειοψηφία των Αμερικανών δημοσιογράφων εξέφρασε ανησυχίες για τις ελευθερίες του Τύπου. Αυτές οι ανησυχίες υποστηρίζονται από περιπτώσεις, όπου πολλοί δημοσιογράφοι απολύθηκαν, επειδή εξέφρασαν φιλοπαλαιστινιακά σχόλια, μια τάση που έχει ενταθεί τις τελευταίες εβδομάδες.

Εν μέσω του συνεχιζόμενου ισραηλινού πολέμου στη Γάζα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τόνι Μπλίνκεν ζήτησε από τον Πρωθυπουργό του Κατάρ «να μετριάσει τη ρητορική του Al Jazeera» σχετικά με τη δράση του Ισραήλ στη Γάζα. Αυτό το συναίσθημα αντικατοπτρίστηκε σε άλλες αίθουσες Τύπου, όπως αναφέρθηκε από το The Intercept: «Η ηγεσία στην Upday, θυγατρική του «γίγαντα» εκδόσεων Axel Springer με έδρα τη Γερμανία, έδωσε οδηγίες να δοθεί προτεραιότητα στην ισραηλινή πλευρά και να ελαχιστοποιηθούν οι θάνατοι Παλαιστινίων αμάχων σε κάλυψη, σύμφωνα με τους εργαζόμενους».

Μια ομάδα Εβραίων συγγραφέων συνέταξε μια ανοιχτή επιστολή καταδικάζοντας την αντίληψη ότι η κριτική του Ισραήλ είναι εγγενώς αντισημιτική και σημείωσε τις καταστολές υπέρ της Παλαιστίνης:

“Now, this insidious gagging of free speech is being used to justify Israel’s ongoing military bombardment of Gaza and to silence criticism from the international community. […] Israeli journalists fear consequences for criticizing their government. […] We refuse the false choice between Jewish safety and Palestinian freedom; between Jewish identity and ending the oppression of Palestinians. In fact, we believe the rights of Jews and Palestinians go hand-in-hand.”

Τώρα, αυτή η ύπουλη φίμωση της ελευθερίας του λόγου χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει τον συνεχιζόμενο στρατιωτικό βομβαρδισμό της Γάζας από το Ισραήλ και για να φιμώσει την κριτική από τη διεθνή κοινότητα. […] Οι Ισραηλινοί δημοσιογράφοι φοβούνται τις συνέπειες για την κριτική της κυβέρνησής τους. […] Αρνούμαστε την ψεύτικη επιλογή μεταξύ της εβραϊκής ασφάλειας και της παλαιστινιακής ελευθερίας, μεταξύ της εβραϊκής ταυτότητας και του τερματισμού της καταπίεσης των Παλαιστινίων. Στην πραγματικότητα, πιστεύουμε ότι τα δικαιώματα των Εβραίων και των Παλαιστινίων πάνε χέρι-χέρι.

Παγκόσμιες εκκλήσεις αλληλεγγύης

“Ο βομβαρδισμός παιδιών δεν είναι αυτοάμυνα”. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι διαδηλώνουν στη Μελβούρνη της Αυστραλίας για υποστήριξη της Παλαιστίνης και αλληλεγγύη στον παλαιστινιακό λαό. 15 Οκτωβρίου 2023. Φωτογραφία από τον Matt Hrkac, Wikimedia Commons (CC BY-SA 3.0).

Παρά τη μεροληπτική κάλυψη από τα κυρίαρχα ΜΜΕ, το κοινό έχει συνειδητοποιήσει τη γενοκτονία, που αντιμετωπίζουν οι άμαχοι στη Γάζα, κυρίως λόγω των επιτόπιων δημοσιογράφων, που παρέχουν κάλυψη στα αγγλικά στις πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Δημοσιογράφοι όπως ο Motaz Azaiza, η Plestia Alaqad και η Bisan Owda, για να αναφέρουμε μερικούς, έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στη διάδοση πληροφοριών.

Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα, εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές σε μεγάλες πόλεις, συμπεριλαμβανομένου του Λονδίνου, της Νέας Υόρκης, του Σάο Πάολο, του Κέιπ Τάουν και της Κουάλα Λουμπούρ, έχουν εκφράσει συστηματικά αλληλεγγύη στους Παλαιστίνιους. Έχουν παρέμβει για να αντιμετωπίσουν την αποτυχία των κυρίαρχων ΜΜΕ να ευαισθητοποιήσουν σχετικά με τα εγκλήματα πολέμου του Ισραήλ και τις δυσανάλογες επιθέσεις κατά των Παλαιστινίων.

Αυτές οι διαδηλώσεις ευθυγραμμίζονται με μια αυξανόμενη ρήξη μεταξύ του Παγκόσμιου Νότου και της Δύσης, που αποδεικνύεται από μια χορωδία κατηγοριών για υποκρισία από τον παγκόσμιο Νότο, που απευθύνεται στη Δύση. Η κριτική υπογραμμίζει την αντίθετη πολιτική και την ανταπόκριση των ΜΜΕ, υπογραμμίζοντας την καταδίκη της Δύσης για παράνομη κατοχή στην Ουκρανία, ενώ υποστηρίζει σθεναρά την κατοχή της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας από το Ισραήλ.

Καθώς η συνειδητοποίηση των προκαταλήψεων των ΜΜΕ αυξάνεται, οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο οδηγούνται να εξετάζουν προσεκτικά τις πληροφορίες, απαιτώντας μια πιο δίκαιη εκπροσώπηση διαφορετικών οπτικών. Αυτή η συλλογική προσπάθεια σηματοδοτεί μια κομβική αλλαγή, όπου ένα ενημερωμένο κοινό αμφισβητεί ενεργά τις προκαταλήψεις, ενθαρρύνοντας έναν χώρο ,όπου η αλήθεια κυριαρχεί και οι περιθωριοποιημένες φωνές αντηχούν.