Αυτό το άρθρο είναι τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος Λιβυκή Επανάσταση 2011.

Έχουν περάσει έξι μήνες από την έναρξη της εξέγερσης στη Λιβύη. Πώς ήταν η σκηνή του blogging στη Λιβύη πριν από την επανάσταση της 17ης Φεβρουαρίου και πώς εξελίχθηκε τους τελευταίους μήνες;

Κάπου το 2009 και πολύ πριν από την Επανάσταση της 17ης Φεβρουαρίου, όπως είναι τώρα γνωστή, ένας μεγάλος αριθμός μελών της κοινότητας ιστολογίων της Λιβύης είχαν μεταφέρει τις συνομιλίες τους στο Facebook και αργότερα στο Twitter, το οποίο θεώρησαν ότι ήταν πιο διαδραστικό και «άμεσο». Από αυτή την άποψη, τα διάφορα αγγλικά και αραβικά ιστολόγια έμοιαζαν κάπως με ένα άδειο σπίτι, με περιστασιακές ενημερώσεις σχετικά με όσα φαινόταν να είναι πολύ σημαντικά γεγονότα στη ζωή τους ή πότε θα επικρατούσε η «ενοχή». Ωστόσο, αυτό δεν σήμαινε ότι η σκηνή ήταν άδεια, αλλά απλώς ότι ήταν κάπως λιγότερο πικάντικη – εκτός από τους συνήθεις ύποπτους ή τους σκληροπυρηνικούς πρώτους blogger (Khadijateri και Imtidad), καθώς και όσων πραγματικά τους άρεσε να γράφουν μεγάλα κείμενα, παραπάνω από 140 χαρακτήρες.

Ο Khalid Al Jorni, ένας Λίβυος blogger που έκτοτε έκλεισε τη σελίδα του, είχε καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για τη συγκέντρωση ενός μεγάλου αριθμού ιστολογίων της Λιβύης και σχετικών με τη Λιβύη ιστολογίων σε ένα μέρος, που ονομάζεται All Libyan Blogs. Τα ταξινόμησε μάλιστα στα αγγλικά και στα αραβικά και, όποιος διαχειριζόταν τον ιστότοπο, συνέχισε να το κάνει μέχρι τον Φεβρουάριο του 2011 τουλάχιστον. Η γραφή του Khalid από το εσωτερικό της Λιβύης πλησίαζε στην χαρακτηριζόμενη αποδεκτή κριτική για την κυβέρνηση και την οικονομική της πολιτική και την κοινωνική κατάσταση στη Λιβύη. Ο μόνος λόγος που θα μπορούσα να σκεφτώ να σταματήσει να γράφει και να διαγράψει το ιστολόγιό του είναι, επειδή ήταν πολύ δημοφιλής στη νέα γενιά. Κάποτε έγραψε, και παραφράζω εδώ, ότι ήταν ωραίο να μιλάμε για το πλούσιο παρελθόν και τα αρχαία ερείπια της Λιβύης, αλλά ότι η νεολαία ήθελε να δει μια σύγχρονη Λιβύη με λειτουργικές μητροπόλεις. Σίγουρα, αν μπορούσε θα ήταν online τώρα.

Σε προηγούμενες αναρτήσεις είχαμε μοιραστεί μαζί σας στο Global Voices τα διάφορα θέματα που συζητήθηκαν στη λιβυκή μπλογκόσφαιρα. Αυτή η κοινότητα χωρίζεται σε τρεις κύριες ομάδες: (1) Λίβυους που διαμένουν στη Λιβύη (σε αυτούς περιλαμβάνονται επίσης αλλοδαποί παντρεμένοι με Λίβυους), (2) Λίβυους που διαμένουν προσωρινά στο εξωτερικό για διάφορους λόγους και (3) Λίβυους της Διασποράς. Η πλειονότητα άρχισε να γράφει στα αγγλικά, μερικοί μεταπήδησαν στα αραβικά, ενώ άλλοι έγραφαν μόνο στα αραβικά.

Περιοδεύοντας τώρα στα ιστολόγια της Λιβύης, παρατηρούμε ότι το ποσοστό των αραβικών ιστολογίων φαίνεται να είναι υψηλότερο, αλλά είναι λιγότερο γνωστά στη μη λιβυκή μη αραβόφωνη σφαίρα, επειδή έχουν λιγότερη έκθεση. Οι φωνές τους πρέπει επίσης να ακουστούν, καθώς αναδεικνύουν μια συμπληρωματική πτυχή της Λιβύης. Ενώ αμφότερες πλευρές έχουν ένα προσωπικό θέμα και μιλούν για την κοινωνία, τον πολιτισμό και την πολιτική, το κοινό και το υπόβαθρό τους θα ήταν διαφορετικά, εκτός από τα άτομα με διπλή γλώσσα, που βρίσκονται και στις δύο πλευρές.

Οι αραβόφωνοι bloggers φαίνεται να επικεντρώνονται περισσότερο σε ιστορίες, ποίηση, θέματα της κοινωνίας της Λιβύης, δοκίμια κλπ, ενώ οι αγγλόφωνοι bloggers έχουν ένα ελαφρώς υψηλότερο ατομικιστικό χαρακτηριστικό αντιμετωπίζοντας το ιστολόγιο ως ημερολόγιο, που αποκαλύπτει τις προσωπικότητες, τις ζωές και τις φιλοδοξίες τους.

Με τη συμμετοχή και στις δύο συνομιλίες μπορούμε να αποκτήσουμε μια πληρέστερη εικόνα για τη Λιβύη, η οποία ήταν και παραμένει σε μεγάλο βαθμό ένα μυστήριο για τον έξω κόσμο.

Η τρίτη κατηγορία bloggers, δηλαδή όσοι ζουν στη Διασπορά, ήταν οι μόνοι Λίβυοι που επέκριναν και γελοιοποίησαν ανοιχτά τη λιβυκή κυβέρνηση και ακόμη και τους συμπατριώτες τους στην πατρίδα τους. Ήταν ασφαλείς και εγκαταστάθηκαν στο εξωτερικό.

Η δεύτερη κατηγορία, Λίβυοι που ζουν προσωρινά στο εξωτερικό, μίλησαν πολύ για το τι έκαναν αναφέροντας οικογενειακές ιστορίες και πολύ γενικά πράγματα για τη Λιβύη, εκτός κι αν είχαν αποφασίσει να ενταχθούν στην αντιπολίτευση και έτσι έπαψαν να ντρέπονται να λένε τη γνώμη τους δυνατά.

Η πρώτη κατηγορία, οι άνθρωποι που έγραφαν απευθείας από την πατρίδα, ήταν αυτοί που έπαιρναν το μεγαλύτερο σωματικό ρίσκο και, επομένως, ήταν προσεκτικοί στη διατύπωση των προτάσεών τους με τρόπο, που δεν θα ήταν απειλητικό για το καθεστώς, αλλά θα εξακολουθούσε να μεταδίδει την εικόνα. Τα ιστολόγιά τους κυμαίνονταν από τον τύπο ημερολογίου «Έκανα αυτό και εκείνο σήμερα και έδωσα εξετάσεις, γνώρισα φίλους, πήγα για ψώνια, αρραβωνιάστηκα» μέχρι άλλα πιο σοβαρά ζητήματα όπως το περιβάλλον, η ρύπανση, η συλλογή σκουπιδιών, τα οικονομικά έργα και η διαφθορά. Νομίζω ότι οποιαδήποτε κριτική που κατάφεραν να αποσπάσουν ήταν μια άσκηση λεπτότητας και υποτίμησης. Ακολουθεί ένα παράδειγμα από τον Khadijateri:

Αυτό γίνεται απλά γελοίο. Είναι όπως όταν πατάς τσίχλα, ή ακόμα χειρότερα, σκατά σκύλου, και κολλάνε στο κάτω μέρος του shib-shib (παντόφλα) σου και δεν μπορείς να τα βγάλεις. Δεν έχει σημασία πόσο πολύ προσπαθείς: τρίβεις το παπούτσι σου στο έδαφος, στο γρασίδι, στην άκρη του πεζοδρομίου ή παίρνεις ένα ξυλαράκι και προσπαθείς να το καθαρίσεις. Αλλά απλά δε λέει να φύγει. Η λύση: ήρθε η ώρα να πετάξεις αυτά τα shib-shib! 

Ακόμη και η διαβόητη πλέον Hala Misrati είχε ένα γλυκούλικο ιστολόγιο ονόματι Nazf ή Bloeding για τον ρομαντισμό και τη χαμένη αγάπη που ήταν στην πραγματικότητα ένα αρκετά τολμηρό ιστολόγιο.

Η blogger Ghida ήταν επίσης μια από τις διακριτικά ειλικρινείς με δημοσιογραφικά ρεπορτάζ, μέχρι που κατέληξε να εκτεθεί μετά την επανάσταση της 17ης Φεβρουαρίου στην εθνική τηλεόραση στο talk show της Hala Misrati με την ιδιωτική της ζωή και τα τηλεφωνήματα να ακούγονται από όλους τους Λίβυους ή όποιον έβλεπε δορυφορική τηλεόραση. Φημολογήθηκε ότι εκείνη και η Hala ήταν συνάδελφοι και φίλες.

Το παλιό της ιστολόγιο έχει φύγει και έχει μείνει μόνο αυτό με την ποίηση.

Έξι μήνες μετά και είναι αποκαρδιωτικό να βλέπεις πόσο απόκοσμη είναι η λιβυκή μπλογκόσφαιρα, οι bloggers στη Λιβύη σιωπούν σιγά-σιγά λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου. Από τους σιωπηλούς αντιλαμβάνεσαι ότι βρίσκονται στις πόλεις υπό τον έλεγχο του Καντάφι και ως εκ τούτου δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Ωστόσο, ο πόλεμος στη Λιβύη έβγαλε εκτός ορισμένους από τους bloggers, τουλάχιστον όσους είχαν εγκαταλείψει τη χώρα για σπουδές. Όπως ο Happymoi που λέει:

Βλέπω τις ειδήσεις και η καρδιά μου είναι γεμάτη πόνο. Νιώθω ότι όλα μέσα μου είναι κομματάκια. Τόσοι άνθρωποι πεθαίνουν. Η Λιβύη είναι πλέον διάσημη, όλοι την ξέρουν, όλοι. Η τραγική κατάσταση την έκανε τόσο γνωστή. Μακάρι να ήταν διαφορετικά τα πράγματα. Ξυπνάω κάθε πρωί σκεπτόμενος τη Λιβύη. Ξυπνάω κάθε πρωί και εύχομαι τα πράγματα να ήταν διαφορετικά.

Αλλά αντιλαμβάνεσαι ότι οποιοσδήποτε παλιός blogger είναι είτε στο εξωτερικό τώρα είτε στη Βεγγάζη, όπως ο Starlit που θρηνεί: “Έχω περάσει πράγματα που δεν πίστευα ποτέ ότι θα ζούσα”.

Κλείνω τα μάτια, βλέπω αυτούς που σκοτώθηκαν..
Βλέπω το κουρασμένο πρόσωπο της μητέρας μου..
Το σοκαρισμένο πρόσωπο της αδερφής μου..
Θυμό στα μάτια του αδερφού μου..
Αποφασιστικότητα στα μάτια του πατέρα μου..
Και βλέπω πρόσωπα από τη ζωή μου…
Φίλους μου..Μερικοί από αυτούς δεν θα επιστρέψουν ποτέ..

Μπορώ να δω έναν πυρήνα του τι έφερε η ελευθερία στους Λίβυους στις δημοσιεύσεις, που προέρχονται από τα χαρακτηριζόμενα από τα ΜΜΕ ως απελευθερωμένα εδάφη. Η εξέλιξη είναι αισθητή κυρίως στην κόρη του Omar Al Muktar. Τον Μάρτιο ήταν ακόμα ανώνυμη και ήταν πρόσφατο το σοκ της απελευθέρωσης της Βεγγάζης:

αυτό που συνέβη στη Βεγγάζη και στη Λιβύη ήταν πραγματικά μια νέα σελίδα και μια αδύνατη αποστολή που ποτέ δεν πιστέψαμε ότι οι Λίβυοι νεαροί άνδρες θα μπορούσαν να το κάνουν ………….και το έκαναν [sic]

Αλλά μέχρι τον Ιούνιο δήλωσε το πραγματικό της ονοματεπώνυμο (Ruwida Ashour) και αυτό είναι κάτι που δεν τόλμησαν να κάνουν πολλοί Λίβυοι bloggers εντός της Λιβύης.

Έτσι, εάν βρίσκεσαι στα απελευθερωμένα μέρη της Λιβύης, αναμένεις να εκφραστείς ελεύθερα ενάντια στην κυβέρνηση Καντάφι, κάτι που έκανε ο PH μόλις, στρώνοντας ένα χαλί με μια φωτογραφία του Καντάφι σαν χαλάκι στην πόρτα .

Δεν ξέρω ακόμα αν μπορείτε να ασκήσετε κριτική στο Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο όμως!

Οι τελευταίες αναρτήσεις από την Τρίπολη έγιναν από τους Khadijateri και Highlander πριν από τέσσερις μήνες. Έφεραν κάποια ελπίδα, όταν το Διαδίκτυο αποκαταστάθηκε πολύ σύντομα.

Υπάρχουν όμως και μερικοί νέοι bloggers, οι οποίοι περιγράφουν την προοπτική της Λιβύης από μια νέα οπτική γωνία. Το Harimna Notes είναι ένα ιστολόγιο στα αραβικά, που εξιστορεί τα γεγονότα της επανάστασης της 17ης Φεβρουαρίου από την πρώτη μέρα. Αποτελείται από ιστορίες, που συλλέγονται από έναν Λίβυο, που επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμος, και αναδομούνται από τον διάσημο αντιπολιτευόμενο συγγραφέα Ashur Shamis.

Ο χρονικογράφος βρισκόταν εντός της Λιβύης και έφυγε πριν από περίπου δύο μήνες, οπότε τώρα το ημερολόγιό του αποτελείται από καθημερινές απόψεις για τα τρέχοντα γεγονότα στη Λιβύη.

Υπάρχει επίσης το πολεμικό ιστολόγιο του Displaced Libyan [εκτοπισμένου Λίβυου], που δεν μπορεί να επιστρέψει σπίτι του.

Δεν είμαι σίγουρος πώς να ξεκινήσω, καθώς πέρασαν σχεδόν δύο μήνες από τότε που έσπασε ο τοίχος της σιωπής. Έχω κρατήσει ένα ημερολόγιο με μερικές σημειώσεις, θα το χρησιμοποιήσω ως “σκελετό” και θα το διαμορφώσω στην πορεία. Έχω επίσης πολλά σχόλια για αυτά που διαβάζω στα ΜΜΕ. Συνειδητοποιώ ότι πολλοί μπορεί να αισθάνονται “έξω από τα νερά τους” όταν με διαβάζουν, αλλά αυτό ακριβώς είμαι… Ποτέ να μην συμμορφώνομαι ή να μην με ακολουθείτε τυφλά. Προσοχή, εκφράζω έντονα τη γνώμη μου, αλλά μην το πάρετε προσωπικά.

Αν έχετε βαρεθεί την προπαγάνδα τόσο από τα στρατόπεδα υπέρ του Καντάφι όσο και από τα στρατόπεδα κατά του Καντάφι, τότε θα βρείτε το ιστολόγιο «αναζωογονητικό» αν και οι αναρτήσεις είναι αρκετά μεγάλες.

Ένα άλλο λιβυκό ιστολόγιο, που καταγράφει τον πόλεμο, είναι το Libya SOS. Είναι ένα από τα λίγα που δεν είναι με τους αντάρτες.

Εάν δημοσιεύεται από τη Λιβύη, τότε μάλλον επανδρώνεται από τον ηλεκτρονικό στρατό του Καντάφι, επειδή οι απλοί Λίβυοι στην Τρίπολη δεν έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο εκτός και αν έχουν στα χέρια τους ένα τηλέφωνο VSAT ή Thuraya. Ωστόσο, προφανώς το άτομο που διευθύνει το ιστολόγιο καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για να βρει ειδήσεις, συνδέσμους και φωτογραφίες που στοχεύουν στην εξουδετέρωση των ειδήσεων στο MSM σχετικά με τα κέρδη των ανταρτών. Μας δείχνει μια άλλη πτυχή αυτού του πολέμου και κάνει κάποιον να σκεφτεί όλα όσα ακούμε ή διαβάζουμε. Ανεξάρτητα από τη στάση μας σε αυτόν τον πόλεμο, είναι καλό για εμάς να δούμε την άλλη πλευρά της σύγκρουσης, γι’ αυτό και παρουσιάζεται σε αυτό το άρθρο.

Ο blogger αναρωτιέται γιατί η φωνή του/της δεν εμφανίζεται στα ΜΜΕ:

Πολύ ενδιαφέρον το LibyaSOS δεν μπορεί να είναι στα CNN, BBC, AlArabiya, Al Jazeera, SkyNews, France24… Λίστα Twitter; ΓΙΑΤΙ;! Γιατί όχι ;!; Επειδή δεν μιλάω πολύ καλά αγγλικά όπως οι @Sbhafreedom @FreeLibya @FreeBenghazi… Είναι λόγος αυτός; Ή.. γιατί δεν είμαι τόσο φανταχτερός όπως οι αντάρτες υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ [sic]

Όποιο κι αν ήταν το αποτέλεσμα του πολέμου στη Λιβύη του 2011, επέτρεψε σε όλους τους Λίβυους να ξαναβρούν τις φωνές τους και, αν η φωνή τους είχε σιωπήσει πριν, τώρα είναι πιο σίγουρη και σίγουρα πολύ σκεπτόμενη. Δεν θα είναι πλέον φιμωμένοι.

Αυτό το άρθρο είναι τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος Λιβυκή Επανάσταση 2011.