Πρόσφατα έχει ξεκινήσει στη Βραζιλία ένας ζωηρός δημόσιος διάλογος μετά την κίνηση του Υπουργείου Εξωτερικών της χώρας (γνωστού ως Itamaraty), το οποίο εξέδωσε δύο διπλωματικά διαβατήρια [pt] για τον επικεφαλής της ευαγγελικής Igreja Mundial do Poder de Deus (Παγκόσμια Εκκλησία της Δύναμης του Θεού), πάστορα Valdemiro Santiago de Oliveira, και τη σύζυγο του, Franciléia de Castro Gomes de Oliveira. Στη Βραζιλία, η χορήγηση διπλωματικών διαβατηρίων ρυθμίζεται από το άρθρο του Συντάγματος 5.978[pt], το οποίο ορίζει ότι αυτά τα επίσημα έγγραφα μπορούν να εκδίδονται για προέδρους, αντιπροέδρους, υπουργούς, βουλευτές, επικεφαλής διπλωματικών αποστολών, δικαστές του ανωτάτου δικαστηρίου και πρώην προέδρους. Ωστόσο, διπλωματικά διαβατήρια χορηγούνται παραδοσιακά σε εκπροσώπους της Καθολικής Εκκλησίας, με βάση την ερμηνεία του Άρθρου 6, Παράγραφος 3:

Φωτογραφία του πάστορα Valdemiro Santiago από τη δημόσια σελίδα του στο Facebook

…às pessoas que, embora não relacionadas nos incisos deste artigo, devam portá-lo em função do interesse do País.

…σε πρόσωπα που, αν και δεν περιλαμβάνονται στη λίστα αυτού του άρθρου, το χρειάζονται για να εκπληρώσουν το ρόλο τους προς το συμφέρον της χώρας

Παρόλο που, όπως ήδη αναφέρθηκε, είναι οι καρδινάλιοι της Καθολικής Εκκλησίας που έχουν επωφεληθεί από αυτή την παραχώρηση, από τις αιτήσεις για διπλωματικά διαβατήρια δεν εξαιρούνται και άλλοι θρησκευτικοί θεσμοί αναγνωρισμένοι από το βραζιλιάνικο κράτος – και πράγματι άλλοι ευαγγελικοί αντιπρόσωποι, όπως ο αμφιλεγόμενος πάστορας Edir Macêdo, επικεφαλής της βραζιλιάνικης Igreja Universal (Διεθνής Εκκλησία) έχουν λάβει [pt] διπλωματικά διαβατήρια στο παρελθόν. ‘Όμως, εξαιτίας της δημοσιότητας που έλαβε από τα μέσα ενημέρωσης αυτή η συγκεκριμένη περίπτωση, το Itamaraty έχει δεχθεί σκληρή κριτική από τις διαδικτυακές κοινότητες για την απόφαση του, πυροδοτώντας μία συζήτηση σχετικά με τη δύναμη του θεσμού και την καταστρατήγηση της ίδιας της έννοιας του διαχωρισμού κράτους-εκκλησίας, που κατοχυρώνεται στο βραζιλιάνικο σύνταγμα. Ένας αναγνώστης της εφημερίδας Folha de São Paulo, ο Renato Khair, δημοσίευσε το παρακάτω σχόλιο-απάντηση σε ένα άρθρο [pt] σχετικό με την υπόθεση:

É inaceitável que o governo tenha se utilizado do Itamaraty para fornecer passaporte diplomático para o pasto líder da Igreja Mundial. É uma aberração que pessoas que não preencham os requisitos legais recebam passaporte diplomático, como é o caso dos filhos de Lula, do referido pastor e tantos outros. É desmoralizante o que estão fazendo com o Ministério das Relações Exteriores e o Itamaraty, que eram considerados instituições sérias e respeitadas.

Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι η κυβέρνηση χρησιμοποιεί το Itamaraty για τη χορήγηση διπλωματικών διαβατηρίων στην Παγκόσμια Εκκλησία. Είναι εκτροπή το ότι πρόσωπα που δεν πληρούν τις νομικές προϋποθέσεις καταφέρνουν να λάβουν διπλωματικά διαβατήρια, όπως οι γιοί του πρώην προέδρου Λούλα, οι αιδεσιμότατοι της περίπτωσης μας και πολλοί άλλοι. Αυτό που συμβαίνει στο Υπουργείο Εξωτερικών είναι η ηθική πτώση θεσμών που θεωρούταν αξιοσέβαστοι και σοβαροί.

Ο blogger Parsifal Pontes επίσης άσκησε κριτική [pt] στην έκδοση των διπλωματικών διαβατηρίων τονίζοντας:

A nossa chancelaria banaliza de tal maneira o passaporte diplomático que daqui a pouco as autoridades portuárias alhures vão gargalhar quando virem um.

Ο τρόπος που το υπουργείο μας θεωρεί δεδομένη τη χορήγηση διπλωματικών διαβατηρίων θα οδηγήσει σύντομα τις ξένες τελωνειακές αρχές να ξεσπούν σε γέλια κάθε φορά που βλέπουν ακόμα ένα

Παγκόσμια Εκκλησία της Δύναμης του Θεού. Φωτογραφία: Roberto Castelhano, Flickr (CC BY-NC-ND 2.0).

Στο Twitter, κάτω από το hashtag #estadolaicoja (#ΚοσμικόΚράτοςΤώρα), η γενική συναίνεση είναι ότι το βραζιλιάνικο κράτος έχει ξεπεράσει τα όρια με την καταστρατήγηση των βασικών κανόνων του κοσμικού κράτους που υποτίθεται ότι είναι ταγμένο να προασπίζει. Ο δικηγόρος Thiago G. Viana (@thiago_fiago), που γράφει στο blog Comendo o Fruto Proibido, έγραψε στο twitter [pt]:

Legalidade, igualdade, moralidade e laicidade: são “só” esses princípios violados pelos passaportes especiais para pastores.

Νομιμότητα, ισότητα, ηθική και εκκοσμίκευση: αυτές είναι οι “μόνες” αρχές που καταπατούνται με τα ειδικά διαβατήρια για πάστορες.

Ο εισαγγελέας Chico (@chiconob) συνεχίζει πάνω στην ίδια γραμμή πλεύσης [pt]:

Simplesmente NAO HÁ argumento plausível pra conceder passaporte diplomático pra religiosos. Que vexame!

Απλώς δεν υπάρχει κανένα εύλογο επιχείρημα υπέρ της χορήγησης διπλωματικού διαβατηρίου σε θρησκευτικούς αντιπροσώπους. Τι ντροπή!

Ο διάλογος στο διαδίκτυο φέρνει στο φως την παλιά και συνεχή δημόσια συζήτηση αναφορικά με την κοσμικότητα του βραζιλιάνικου κράτους. Παρόλο που το σύνταγμα κατοχυρώνει την ανεξαρτησία κράτους και θρησκείας, στην πράξη η χορήγηση διπλωματικών διαβατηρίων σε θρησκευτικούς ηγέτες φαίνεται να καταστρατηγεί αυτή την αρχή, άλλωστε πως μπορεί ένας θρησκευτικός ηγέτης να κατέχει διπλωματικό διαβατήριο χωρίς να παραβιάζει τη βασική αρχή της κοσμικότητας; Ένας εκπρόσωπος που έχει στην κατοχή του ένα επίσημο προνομιακό διπλωματικό έγγραφο δεν πρέπει σε καμία στιγμή να υποκρύπτει μία θρησκευτική σημαία, πολύ περισσότερο να κηρύττει τα θρησκευτικά του πιστεύω σε έδαφος άλλης χώρας.