Η Maritza Blandón, μια καλλιεργήτρια καφέ στα βουνά της Νικαράγουα, έκανε το πρώτο της Τεστ ΠΑΠ σε ηλικία 47 ετών. Βγήκε θετική σε HPV και ακολούθησε θεραπεία. Η Blandón είναι ανύπανδρη μητέρα. Εάν πέθαινε από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, κανείς δεν θα βρισκόταν να φροντίσει τα οκτώ παιδιά της. Πηγή: Shuka Kalantari / PRI

Αυτό το άρθρο της Shuka Kalantari εμφανίστηκε αρχικά στο PRI.org στις 18 Αυγούστου 2016. Αναδημοσιεύεται εδώ ως μέρος συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου.

Η Maritza Blandón έχει σκύψει πάνω από μια σειρά νεαρών βλαστών καφέ σε ένα αγρόκτημα στη Matagalpa, στα βόρεια βουνά της Νικαράγουα. Εργάζεται μαζί με κάμποσες άλλες καλλιεργήτριες καφέ, που ζουν και εργάζονται εδώ με τα παιδιά τους. Οι περισσότερες από αυτές είναι σαν την Blandón: μόνες τους με τα παιδιά τους.

“Είμαι και μητέρα και πατέρας για τα παιδιά μου”, λέει, ενώ ξεχορταριάζει προσεκτικά το χώμα γύρω από τα φυτά.

Η Blandón είχε τα οκτώ παιδιά της στο σπίτι και δεν είχε πάει ποτέ στο νοσοκομείο. Όμως, πριν από λίγους μήνες μια άλλη καλλιεργήτρια καφέ, φίλη της, διαγνώστηκε με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Έκανε μετάσταση στο έντερό της. Πέθανε εννέα μέρες προτού συναντήσω την Blandón.

Η Νικαράγουα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας σε όλη την Αμερική. Οι γυναίκες όπως η Blandón, στις αγροτικές περιοχές, κινδυνεύουν περισσότερο από την μη λήψη ιατρικής περίθαλψης.

Δεδομένα χώρας από το 2009 ή το τελευταίο έτος. Το ποσοστό θνησιμότητας βάσει ηλικίας (ASMR) είναι μια τεχνική που χρησιμοποιείται για τη σύγκριση διαφορετικών πληθυσμών, όταν τα ηλικιακά προφίλ τους είναι διαφορετικά. Πηγή: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Γράφημα: Kuang Keng Kuek Ser για το PRI. Κάντε κλικ στην εικόνα για να επισκεφθείτε το διαδραστικό γράφημα στο PRI.org

Στα 47 της χρόνια, η Blandón πήγε σε μια κλινική και έκανε τεστ ΠΑΠ. Ήταν η πρώτη φορά που είδε γιατρό στη ζωή της. Βγήκε θετική στον ιό ανθρώπινων θηλωμάτων HPV, σημαντικό παράγοντα κινδύνου για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Έλαβε αμέσως θεραπεία και τώρα απλά κάνει τακτικούς ελέγχους. (Σημείωση: Επί του παρόντος δεν υπάρχει επίσημο πρόγραμμα εμβολιασμού κατά του HPV στη Νικαράγουα).

Η Blandón λέει ότι μπορεί να χάσει μια μέρα εργασίας, αλλά ως ανύπαντρη μητέρα, δεν έχει την πολυτέλεια να πεθάνει.

Η φίλη της, η Mely Montenegro, καλλιεργεί καφέ μαζί της. Επέμεινε να κάνει η Blandón τεστ ΠΑΠ. Έκανε κι η ίδια πέντε χρόνια πριν και έπρεπε επίσης να λάβει θεραπεία για HPV. Όπως και η φίλη της, ήταν η πρώτη φορά που είδε γιατρός την Montenegro. Ήταν 28 ετών, ανύπανδρη μητέρα τριών παιδιών.

“Ήταν μια αμήχανη σκέψη”, λέει η Monτenegro. “Καμιά μας δεν ήθελε να δει γυναικολόγο”.

Κοινοτικοί υπάλληλοι υγείας άρχισαν να επισκέπτονται το αγρόκτημα και να παρακινούν τις γυναίκες να πάνε στην κλινική να κάνουν εξετάσεις. Στη Montenegro δεν άρεσαν οι υγειονομικοί υπάλληλοι και δεν θα τους άφηνε να κοιτάξουν τον κόλπο της. Αλλά τότε σκέφτηκε τα παιδιά της, που ζουν μαζί της σε μια καλύβα με ένα δωμάτιο στο αγρόκτημα.

“Εάν είχα μια ακραία περίπτωση καρκίνου, πού θα πήγαιναν τα παιδιά μου;” λέει η Montenegro. “Σε ποιον θα τα άφηνα; Έτσι πήρα την απόφαση να πάω στην κλινική και να κάνω εξετάσεις”.

Περισσότεροι άνθρωποι στη Νικαράγουα πεθαίνουν από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας από οποιοδήποτε άλλο καρκίνο.

Η Marcela Cisne θέλει να το αλλάξει αυτό. Ανήκει στο Ίδρυμα Fara, το οποίο είναι ιδιοκτήτης της φυτείας, διαχειρίζεται την κλινική υγείας και τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας. Είναι σημαντικό έργο, γιατί οι περισσότεροι καλλιεργητές καφέ εδώ είναι γυναίκες.

“Πρέπει να φροντίσουμε τις γυναίκες στην κοινότητα, επειδή είναι η κόλλα που συγκρατεί ολόκληρη την οικογένεια”, λέει η Cisne. “Αν μια γυναίκα πεθάνει, τρώνε το κοτόπουλο, πουλάνε το γουρούνι, το σπίτι καταρρέει, η σοδειά πεθαίνει, γιατί κανείς δεν την ποτίζει, και ο σύζυγος πηγαίνει και ζει με κάποιαν άλλη. Και τα παιδιά πηγαίνουν με τους παππούδες ή τους θείους ή τους γείτονες. Όλη η κοινότητα θα έχει καταρρεύσει. Γι’ αυτό θέλουμε να κρατήσουμε τη γυναίκα αυτή ζωντανή”.

Η Cisne λέει ακόμη και όταν οι γυναίκες στη Νικαράγουα καταφέρνουν να κάνουν εξετάσεις, συχνά δεν παίρνουν τα αποτελέσματα. Οι γιατροί δεν παρακολουθούν ή οι ασθενείς πρέπει να επιστρέψουν στα βουνά, προτού τα αποτελέσματα είναι έτοιμα.

Αλλά η Cisne λέει ότι ο κύριος ένοχος για τα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στη χώρα είναι η “μάτσο” ανδρική κουλτούρα της Νικαράγουα. Οι άντρες έχουν πολλαπλές συντρόφους εδώ και διαδίδουν τον HPV. Αλλά αυτοί οι ίδιοι άνδρες πιστεύουν ότι είναι ταμπού για τις γυναίκες τους να πάνε σε γυναικολόγο. Και υπάρχει πολύ χαμηλό ποσοστό αντισύλληψης.

“Όταν προσφέρουμε δωρεάν προφυλακτικά, λέμε ‘πρέπει να κάνετε σεξ με προφυλάξεις’. Λένε, ‘Αχ, όχι, ο άνδρας μου θα με σκοτώσει'”, λέει η Cisne. “Τότε πρέπει να τους εξηγήσουμε: ναι, βασικά σε σκοτώνει όντως κατά κάποιον τρόπο. Πρέπει να εκπαιδεύσουμε αυτή τη γυναίκα”.

Πίσω στο αγρόκτημα, η Mely Montenegro, η γυναίκα που έκανε εξετάσεις και έπεισε και τη φίλη της να κάνει κι αυτή, βρίσκεται σε αποστολή να στείλει τις φίλες της για εξετάσεις.

“Λέω στις φίλες μου να μην νιώθουν ντροπή να κάνουν τεστ ΠΑΠ”, λέει η Montenegro. “Επειδή το τεστ δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας”.

Η Montenegro λέει ότι θα διδάξει τις κόρες της να κάνουν εξετάσεις για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, όταν έρθει η ώρα. Θα τους διδάξει ότι δεν θεωρείται ταμπού να θέλουν να μείνουν ζωντανές.