Ο δήμαρχος João Dória δέχεται ερωτήσεις από μεγάλα ΜΜΕ, αλλά όχι από όλους τους πολίτες. Φωτογραφία από τον Jonas Pereira/Ομοσπονδιακή Γερουσία μέσω Wikimedia Commons (CCBY 2.0)

Οι συντονιστές της επίσημης σελίδας του δημαρχείου του Σάο Πάολο στο Facebook μπλοκάρουν ενεργά τους χρήστες και απαγορεύουν λέξεις, που χρησιμοποιούνται για να χλευάσουν τον νυν δήμαρχο João Dória, σύμφωνα με νέο ρεπορτάζ της Ingrid Alfaya για την τοπική ειδησεογραφική ιστοσελίδα R7.

Με 350.000 ακόλουθους, η σελίδα είναι ένα δημοφιλές κανάλι επικοινωνίας μεταξύ των πολιτών της μεγαλύτερης πόλης της Βραζιλίας και της διοίκησής της.

Βασιζόμενο κυρίως σε έγγραφα που έλαβε η R7 μέσω της νομοθεσίας για την πρόσβαση στις πληροφορίες της Βραζιλίας, το ρεπορτάζ αποκαλύπτει τις αδιαφανείς πρακτικές περιορισμού περιεχομένου της σελίδας ρίχνοντας λίγο φως στην αχαρτογράφητη νομική επικράτεια του τρόπου διαχείρισης επίσημων ψηφιακών λογαριασμών δημοσίων θεσμών, όταν φιλοξενούνται από ιδιωτικές πλατφόρμες, όπως το Facebook.

Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν 33 λέξεις στη μαύρη λίστα από τους συντονιστές. Οποιοδήποτε σχόλιο στη σελίδα του Δημαρχείου, που περιλαμβάνει αυτές τις λέξεις, διαγράφεται. Μερικοί άνθρωποι, που χρησιμοποίησαν λέξεις στη μαύρη λίστα, στα σχόλιά τους στη σελίδα αναφέρουν ότι έχουν αποκλειστεί από το να σχολιάσουν εντελώς τη σελίδα. Έγγραφα που έλαβε η R7 επιβεβαιώνουν ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν 80 χρήστες αποκλεισμένοι από την αλληλεπίδραση με τη σελίδα.

Μεταξύ των απαγορευμένων όρων είναι λέξεις, που έχουν χρησιμοποιήσει οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να χλευάσουν τον Dória, όπως «prefake» (λογοπαίγνιο με τις λέξεις “fake” και “prefeito”, που σημαίνει δήμαρχος στα πορτογαλικά), «João Dollar» και «doriagray» (αναφορά στον διάσημο ναρκισιστικό χαρακτήρα του Όσκαρ Ουάιλντ). Απαγορεύονται επίσης σχόλια που περιέχουν “http” και “https”.

Αυτοί οι κανόνες δεν αναφέρονται ρητά στον κώδικα δεοντολογίας της σελίδας . Οι κανόνες λένε ότι οι συντονιστές θα διαγράφουν σχόλια, που προωθούν παράνομες δραστηριότητες («συμπεριλαμβανομένης παρενόχλησης, απάτης, συκοφαντίας, διακρίσεων»), που περιέχουν «προσβλητικά σχόλια, βρισιές με απειλητικό τόνο ή προσωπικές επιθέσεις», «ψευδείς, παραποιημένες ή παραπλανητικές πληροφορίες» και «κομματική-πολιτική προπαγάνδα ή ευνοϊκές και αντίθετες απόψεις προς υποψηφίους και πολιτικά κόμματα».

Ωστόσο, δεν διευκρινίζουν ποια «προσβλητικά σχόλια» απαγορεύονται ή τι θα συνιστούσε ψευδείς και παραπλανητικές πληροφορίες. Ο κώδικας επίσης δεν λέει ότι οι χρήστες, που παραβιάζουν τους κανόνες, ενδέχεται να αποκλειστούν ούτε αναφέρει γενική απαγόρευση σε όλους τους συνδέσμους, κάτι που φαίνεται να συνεπάγεται η απαγόρευση των “http” και “https”.

Τρεις χρήστες του Facebook αναφέρθηκαν στο κείμενο της Alfaya ότι είχαν διαγραμμένα σχόλια, επειδή επέκριναν τη διακυβέρνηση του Dória και ένας από αυτούς αποκλείστηκε από τη σελίδα.

Η σελίδα στο Facebook αναφέρει επίσης ότι είναι ακομμάτιστη και εκπροσωπεί τα δημόσια συμφέροντα της πόλης και των κατοίκων της. Ωστόσο, το κείμενο της R7 δείχνει ότι οι διαχειριστές σελίδων δεν είναι απολύτως πρόθυμοι να επιτρέψουν τη διεξαγωγή ανοιχτού διαλόγου μεταξύ πολιτών και δημοσίων υπαλλήλων, όταν ο διάλογος περιλαμβάνει δημόσια κριτική.

Αυτό δεν συνέβη με τον Ντόναλντ Τραμπ;

Μια παρόμοια κατάσταση εκτυλίχθηκε πέρυσι, αφού ο Ντόναλντ Τραμπ απέκλεισε αρκετούς χρήστες του Twitter από το να απαντήσουν στα τουίτ του ή να εμφανιστούν στη ροή του Twitter. Μια ομάδα από αυτούς τους χρήστες μήνυσε τον Τραμπ υποστηρίζοντας ότι ο λογαριασμός του ισοδυναμεί με ένα δημόσιο φόρουμ, στο οποίο ο ίδιος, ως κυβερνητικός αξιωματούχος, δεν μπορεί να απαγορεύσει τη συμμετοχή των ανθρώπων.

Η μήνυση υποστηρίζει ότι εμποδίζοντας τους ανθρώπους να διαβάζουν τα τουίτ του ή να τα βλέπουν και να του απαντούν, ο Τραμπ παραβίασε το δικαίωμά τους στην Πρώτη Τροποποίηση στην ελευθερία του λόγου.

Η μήνυση ανέφερε:

Ο  λογαριασμός @realDonaldTrump  είναι ένα είδος ψηφιακού δημαρχείου, στο οποίο ο πρόεδρος και οι βοηθοί του χρησιμοποιούν τη λειτουργία τουίτ για να μεταδώσουν ειδήσεις και πληροφορίες στο κοινό και τα μέλη του κοινού χρησιμοποιούν τη λειτουργία απάντησης για να απαντήσουν στον πρόεδρο και τους βοηθούς του και ανταλλάσσουν απόψεις μεταξύ τους.

Η μήνυση περιλαμβάνει επιχειρήματα ότι ο Τραμπ επέβαλε αντισυνταγματικό περιορισμό στην ικανότητα των εναγόντων να συμμετέχουν σε καθορισμένο δημόσιο φόρουμ, να έχουν πρόσβαση σε δηλώσεις, που η κυβέρνηση είχε άλλως γνωστοποιήσει στο κοινό, και να ζητήσει από την κυβέρνηση «επανόρθωση παραπόνων».

Αν και αυτό σήμανε νέο έδαφος για τέτοιες ερμηνείες της Πρώτης Τροποποίησης, δεν ήταν χωρίς προηγούμενο. Το 2017, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανέτρεψε ομόφωνα την απαγόρευση σε κρατικό επίπεδο (στη Βόρεια Καρολίνα) στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από καταδικασμένους σεξουαλικούς παραβάτες, με το σκεπτικό ότι ο νόμος της πολιτείας παραβίαζε την Πρώτη Τροποποίηση, επειδή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είχαν γίνει «η σύγχρονη πλατεία».

Ωστόσο, πολλά από τα νομικά επιχειρήματα που προέκυψαν εξαρτήθηκαν από το εάν ο προσωπικός λογαριασμός του Τραμπ στο Twitter θα μπορούσε να θεωρηθεί επίσημο κανάλι. Η διαμάχη με τον Dória, από την άλλη, έλαβε χώρα στην επίσημη σελίδα του Δημαρχείου, κάτι που άφηνε ελάχιστα περιθώρια για μια τέτοια επιχειρηματολογία.

Δεν είναι σαφές πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί ο τρέχων νόμος της Βραζιλίας σε μια τέτοια περίπτωση, παρόλο που το Σύνταγμα της χώρας του 1988 περιέχει ορισμένες αυστηρές διατάξεις, που κατοχυρώνουν το δικαίωμα του πολίτη να ενημερώνεται. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται ο νόμος για την πρόσβαση στις πληροφορίες του 2011, ο οποίος, μεταξύ άλλων, καθιερώνει την κεντρική θέση της διαδικτυακής επικοινωνίας καθιστώντας υποχρεωτικό για τους δημόσιους θεσμούς να διαθέτουν πληροφορίες συλλογικού ή γενικού ενδιαφέροντος ειδικά σε «επίσημους ιστότοπους στον παγκόσμιο ιστό».

Και οι δύο περιπτώσεις φέρνουν επίσης στην επιφάνεια ευρύτερα ερωτήματα σχετικά με το εάν οι ιδιωτικές εταιρείες διαδικτύου – όπως το Facebook και το Twitter – θα πρέπει να τηρούν ειδικές υποχρεώσεις, όσον αφορά τους λογαριασμούς δημοσίων υπαλλήλων. Όταν ένας δημόσιος υπάλληλος αποκλείει τους χρήστες από το να σχολιάζουν τις επίσημες σελίδες τους, ουσιαστικά λογοκρίνουν τις φωνές αυτών των χρηστών μέσα σε ένα χώρο για πολιτικούς διαλόγους.

Υπερευαίσθητος Dória

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Dória τιμωρεί τους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, επειδή τον επικρίνουν. Από την αρχή της θητείας του, τον Ιανουάριο του 2017, μια ομάδα δικηγόρων απαιτούσε ιδιωτικά από τους χρήστες να αφαιρέσουν αναρτήσεις, που θεωρεί προσβλητικές. Αυτά τα αιτήματα συνήθως αποστέλλονται μέσω του Facebook Messenger.

Ένα στιγμιότυπο οθόνης του Messenger από τον Μάιο του 2017, που ελήφθη από το BuzzfeedNews της Βραζιλίας δείχνει πώς ένας δικηγόρος, αφού παρουσιάστηκε ως άτομο «από τη νομική ομάδα του João Dória», ζήτησε από έναν χρήστη να επεξεργαστεί μια ανάρτηση, στην οποία δήλωνε ότι ο Dória θα καταλήξει να του πετάνε αυγά ως αντίποινα για τα δημόσια σχόλιά του για γενική απεργία τον Απρίλιο του 2017. Από φόβο, ο χρήστης κατέληξε να επεξεργαστεί την ανάρτηση, όπως του ζητήθηκε. Ωστόσο, ο João Dória χτυπήθηκε από αυγό λίγους μήνες αργότερα, κατά τη διάρκεια ενός επίσημου ταξιδιού.

Επίσης, τον Απρίλιο του 2017, οι ίδιοι δικηγόροι κέρδισαν νομική προσφυγή, στην οποία απαίτησαν από το Facebook να αποκαλύψει την ταυτότητα των ιδιοκτητών μιας σελίδας στο Facebook με τίτλο «Leave the Left Free» [Αφήστε ελεύθερη την Αριστερά], η οποία διοργάνωσε μια παρωδία του Πολιτιστικού Φεστιβάλ Virada του Σάο Πάολο μπροστά στο σπίτι του João Dória. Αυτό είχε σκοπό να διακωμωδήσει το πραγματικό Virada Cultural, το μεγαλύτερο ετήσιο φεστιβάλ δρόμου του Σάο Πάολο, αφού ο Dória μετέφερε τις περισσότερες μουσικές σκηνές σε μια πίστα στα περίχωρα της πόλης.

Η νομική ομάδα του Dória είπε στο Buzzfeed ότι εκπροσωπεί τον δήμαρχο με προσωπική ιδιότητα και δεν έχει δεσμούς με το Δημαρχείο του Σάο Πάολο. Αλλά με τον Υπουργό Δικαιοσύνης Anderson Pomimi να έχει μόλις πρόσφατα παραιτηθεί από την εργασία του ως συνεργάτης (παραιτήθηκε μόλις ανέλαβε δημόσιο αξίωμα, αλλά παραμένει μέτοχος), η γραμμή μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου παραμένει αναμφισβήτητα θολή.