Ιστορική μείωση ανθρωποκτονιών στο Ελ Σαλβαδόρ συνεχίζει να προκαλεί αντιπαράθεση στη χώρα
Στιγμιότυπο οθόνης από το δημοσίευμα της Al Jazeera στις 6 Σεπτεμβρίου του 2020 στο YouTube.
Μετά από 15 μήνες διακυβέρνησης, φαίνεται ότι ο Πρόεδρος Ναγίμπ Μπουκέλε, ένας 37χρονος πολιτικός που έδωσε τέλος στο παλιό δικομματικό σύστημα, εκπληρώνει την υπόσχεσή του να μειώσει την κληρονομιά βίας και ανθρωποκτονιών του Ελ Σαλβαδόρ. Από τότε που έγινε Πρόεδρος, το Ελ Σαλβαδόρ έχει το χαμηλότερο ποσοστό ανθρωποκτονιών μετά το 2015, την χρονιά με τους περισσότερους θανάτους στο Ελ Σαλβαδόρ. Ωστόσο, οι υποθέσεις κι οι αναλύσεις για το πώς το ποσοστό μειώθηκε έγιναν αντικείμενο αντιπαράθεσης στη χώρα.
Ο Πρόεδρος Μπουκέλε αποδίδει την επιτυχία στο “σχέδιο εδαφικού ελέγχου του“. Από την άλλη, ορισμένοι αναλυτές, δημοσιογράφοι και η αντιπολίτευση, θεωρούν ότι ο Μπουκέλε έκανε μυστική ανακωχή με συμμορίες για να μειώσει τις ανθρωποκτονίες και να κερδίσει ψήφους στις επόμενες βουλευτικές εκλογές τον Φεβρουάριο του 2021, όπως αναφέρθηκε στην εφημερίδα El Faro.
Το σχέδιο εδαφικού ελέγχου του Μπουκέλε αποτελείται από εφτά φάσεις, που θα εφαρμόζονταν κατά τη διάρκεια της θητείας του. Οι πρώτες τρεις φράσεις σχετίζονται με την αύξηση της παρουσίας δυνάμεων ασφαλείας στους δρόμους, τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού των αστυνομικών δυνάμεων και την πρόληψη των ενεργειών των νέων που βρίσκονται σε κίνδυνο. Το εκτιμώμενο κόστος των τριών αρχικών φάσεων του σχεδίου ασφαλείας είναι 575 εκατομμύρια δολάρια. Μέχρι στιγμής, μόνο η πρώτη και ένα μέρος της δεύτερης φάσης έχουν εφαρμοστεί. Η έλλειψη χρηματοδότησης καθυστερεί την εφαρμογή της τρίτης φάσης.
Η πρώτη φάση του σχεδίου ασφαλείας στοχεύει στην “ανάκτηση του ελέγχου” του εδάφους, που βρίσκεται υπό τον έλεγχο των συμμοριών. Για να επιτευχθεί αυτό, η κυβέρνηση χρησιμοποίησε μεγάλο αριθμό στρατιωτών για να βοηθήσει την εθνική αστυνομία στο θέμα της ασφάλειας και μετακίνησε τα ηγετικά μέλη των συμμοριών σε ξεχωριστές φυλακές, αναμιγνύοντας αντίπαλες συμμορίες στα ίδια κελιά και μετακίνησε όλες τις τηλεφωνικές συσκευές από τα κελιά.
Autoridades de @CentrosPenales trasladaron a varios reos de alta peligrosidad a cárceles con mayor rigurosidad, con el objetivo que no sigan ordenando delitos. Esta acción es parte del #PlanControlTerritorial implementado por el gobierno, informa @SeguridadSV_. Fotos cortesía. pic.twitter.com/a2yDzCfpaj
— elsalvador.com (@elsalvadorcom) June 21, 2019
Οι αρχές του @CentrosPenales μετακίνησαν αρκετούς άκρως επικίνδυνους κρατούμενους σε φυλακές με μεγαλύτερη ασφάλεια, με σκοπό να τους σταματήσουν από το να διατάζουν εγκλήματα. Αυτή η ενέργεια είναι κομμάτι του #ΣχεδίουΕδαφικούΕλέγχου που έχει εφαρμοστεί από την κυβέρνηση, αναφέρει ο @SeguridadSV_.
Η Sofía Martinez, εμπειρογνώμονας σύμβουλος σε θέματα ασφαλείας της Κεντρικής Αμερικής, αμφισβήτησε τις τακτικές του Προέδρου Μπουκέλε, που είχαν ήδη εφαρμοστεί από προηγούμενους Προέδρους από το 2003 μέχρι το 2018. Καμία δεν είχε επιφέρει θετικά αποτελέσματα στο παρελθόν.
Η ηλεκτρονική εφημερίδα ερευνών El Faro ανέφερε στις 3 Σεπτεμβρίου ότι η κυβέρνηση του Μπουκέλε πραγματοποίησε κρυφά διαπραγματεύσεις με τη μεγαλύτερη συμμορία του Ελ Σαλβαδόρ, την MS-13, για να μειώσει τον αριθμό των ανθρωποκτονιών και να αυξήσει την εκλογική της υποστήριξη. Η MS-13 είναι πιθανότατα η πιο διαβόητη και σαφώς πιο βίαιη στην Αμερική. Αυτή η συμμορία έχει εδραιωθεί σta 14 διαμερίσματα του Ελ Σαλβαδόρ, τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές.
H El Faro ισχυρίστηκε ότι έχει ως αποδεικτικά στοιχεία εκατοντάδες σελίδες, όπως αναφορές και ημερολόγια συμβάντων από φυλακές ύψιστης ασφαλείας. Στην El Faro αναφέρεται:
Τα έγγραφα αποδεικνύουν διαπραγματεύσεις μεταξύ της διοίκησης του Ελ Σαλβαδόρ και φυλακισμένους ηγέτες της MS-13 τον Ιούνιο του 2019, όταν ο Πρόεδρος Μπουκέλε ανέλαβε την διακυβέρνηση.
Η El Faro δήλωσε ότι με αντάλλαγμα τη μείωση των ανθρωποκτονιών και την εκλογική στήριξη στις επικείμενες εκλογές, η MS-13 θα λάμβανε μικρά προνόμια στη φυλακή όπως τηγανητό κοτόπουλο, πίτσα, γλυκά και πουπούσας (pupusas) στα κελιά της συμμορίας και θα απομακρύνονταν οι επιθετικοί φύλακες. Στο παιχνίδι θα έμπαιναν και μεγαλύτερα οφέλη, όπως η ανάκληση της απόφασης ανάμιξης αντίπαλων συμμοριών στο ίδιο κελί, “ακόμα και η υπόσχεση χαλάρωσης του καθεστώτος ύψιστης ασφαλείας, η ακύρωση νόμων και η παροχή ‘προνομίων’ στα μέλη της συμμορίας, αν η κυβέρνηση μπορέσει να πάρει τον έλεγχο του νομοθετικού σώματος στις εκλογές τον Φεβρουάριο του 2021,” σύμφωνα με την El Faro.
Η κυβέρνηση του Μπουκέλε απάντησε αμέσως στις κατηγορίες της El Faro γελοιοποιώντας τους ισχυρισμούς της στο Twitter. Ο Υφιπουργός Δικαιοσύνης και Γενικός Διευθυντής των Ποινικών Κέντρων Osiris Luna, πήγε τους δημοσιογράφους και στις τρεις φυλακές που αναφέρθηκαν στο ρεπορτάζ της El Faro για να δείξει ότι οι φυλακισμένοι δεν έχουν λάβει προνόμια κανενός είδους και ότι οι αντίπαλες συμμορίες κρατούνταν στο ίδιο κελί.
Το ρεπορτάζ της El Faro iδεν είναι το πρώτο τέτοιου είδους, που υποδεικνύει την υποτιθέμενη ανακωχή μεταξύ των συμμοριών και της κυβέρνησης. Η Ομάδα Διαχείρισης Διεθνών Κρίσεων δημοσίευσε άρθρο στις 8 Ιουλίου αμφισβητώντας το κατά πόσο η πτώση της βίας ήταν “θαύμα ή οφθαλμαπάτη”.
Επιπλέον, στις 1 Οκτωβρίου, η InSightCrime δημοσίευσε μια έρευνα για τον Μπουκέλε και τις συμμορίες, που ανάγεται στην εποχή, που ήταν δήμαρχος του Σαν Σαλβαδόρ. Η έρευνα της InSightCrime επικεντρώνεται στην αποκατάσταση της ιστορικής περιοχής του Σαν Σαλβαδόρ. Η InSightCrime αναφέρει ότι η αποκατάσταση της ιστορικής περιοχής επιτεύχθηκε από τον Μπουκέλε λόγω μυστικών συμφωνιών με συμμορίες της περιοχής.
Ο Πρόεδρος Μπουκέλε συνέχισε να ασκεί κριτική και να γελοιοποιεί την El Faro και τα άλλα μέσα για τα ρεπορτάζ, που αφορούν την κυβέρνησή του. Αυτή η κριτική προς την El Faro και άλλα μέσα έχει προκαλέσει ανησυχία μεταξύ των δημοσιογράφων και των διεθνών παρατηρητών σχετικά με την ελευθερία του Τύπου στο Ελ Σαλβαδόρ. Δημοσιογράφοι από τη Λατινική Αμερική ζήτησαν από την IACHR να δράσει σχετικά με τις επιθέσεις του προέδρου του Ελ Σαλβαδόρ στο πλαίσιο της συκοφαντικής δυσφήμησης της El Faro.
Ο Πρόεδρος Μπουκέλε αρνήθηκε τις κατηγορίες περί επιθέσεων προς τον τύπο:
“Algunos periodistas dicen que este gobierno ataca a la prensa; nosotros estamos comprometidos con la libertad de expresión, pero algunos pasan publicando una sarta de mentiras y lo que nosotros hacemos es desmentirlos. Eso no es violar la libertad.”
“Μερικοί δημοσιογράφοι λένε ότι αυτή η κυβέρνηση επιτίθεται στον Τύπο. Είμαστε αφοσιωμένοι στην ελευθερία της έκφρασης, ορισμένοι όμως πάνε και δημοσιεύουν μια σειρά από ψέματα και αυτό που κάνουμε είναι να τα διαψεύδουμε.Αυτό δεν είναι παραβίαση της ελευθερίας.”
Το 2012, μια μυστική ανακωχή για τη μείωση του ποσοστού των ανθρωποκτονιών υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση του πρώην Προέδρου Μαουρίσιο Φούνες και τις δύο βασικές συμμορίες του Ελ Σαλβαδόρ, την MS-13, και την 18th Street. Οι δολοφονίες μειώθηκαν το 2012 και το 2013, όμως όταν η ανακωχή τελείωσε, ο αριθμός εκτοξεύτηκε στο διαβόητο ποσοστό του 2015 των 18,2 φόνων καθημερινά.
Ο δημοσιογράφος Oscar Martinez φοβάται ότι αυτό ενδέχεται να ξανασυμβεί, αν υπάρχει τώρα μυστική ανακωχή μεταξύ της κυβέρνησης και των συμμοριών. Παροτρύνει τον Πρόεδρο να διαπραγματευτεί ανοιχτά με τις συμμορίες για την αποκατάσταση της ειρήνης στην κοινωνία. Ωστόσο, ο Martinez ανήκει στη μειονότητα, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία αντιτίθεται στις διαπραγματεύσεις με τις συμμορίες είτε κρυφά είτε δημοσίως σύμφωνα με δημοσκοπήσεις του 2014. Όσοι ερωτήθηκαν, δήλωσαν ότι οι διαπραγματεύσεις νομιμοποιούν τιςς ανελέητες εγκληματικές οργανώσεις.
Αμέσως μόλις οι ισχυρισμοί της El Faro έγιναν γνωστοί, ο δικηγόρος Raul Melara από το Ελ Σαλβαδόρ άνοιξε έρευνα για τις υποτιθέμενες διαπραγματεύσεις.
