Εικόνα μέσω EngageMedia. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Αυτό το άρθρο αποτελεί μέρος της σειράς Πανδημία Ελέγχου, που στοχεύει στην περαιτέρω δημόσια συζήτηση σχετικά με την άνοδο του ψηφιακού αυταρχισμού στην Ασία του Ειρηνικού εν μέσω του COVID-19. Η Πανδημία Ελέγχου είναι μια πρωτοβουλία της EngageMedia σε συνεργασία με την CommonEdge. Αυτή η επεξεργασμένη έκδοση του άρθρου της Harindrini Corea αναδημοσιεύεται στο Global Voices στο πλαίσιο συνεργασίας περιεχομένου.

Εν μέσω της πανδημίας COVID-19, το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα δημοσίευσε μια έκθεση σχετικά με την «ανησυχητική πορεία της Σρι Λάνκα προς την επανάληψη σοβαρών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Η χώρα, ακόμη και πριν από την έναρξη της πανδημίας, βίωσε στρατιωτικοποίηση των λειτουργιών της πολιτικής κυβέρνησης, ανατροπή των συνταγματικών εγγυήσεων, πολιτική παρεμπόδιση της λογοδοσίας για εγκλήματα και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ρητορική πλειοψηφίας και αποκλεισμού, παρακολούθηση και παρεμπόδιση της κοινωνίας των πολιτών και συρρίκνωση του δημοκρατικού χώρου.

Αυτές οι τάσεις συνεχίζονται και σήμερα, που τροφοδοτούνται περαιτέρω από μια συνταγματική τροποποίηση του 2020, που διευρύνει τις εξουσίες του προέδρου της Σρι Λάνκα Γκοταμπάγια Ραγιαπάκσα. Στην πράξη, η εξουσία για τη θέσπιση εντολών COVID-19 συγκεντρώθηκε στον πρόεδρο, με περιορισμένους ελέγχους και ισορροπίες από άλλους δημοκρατικούς θεσμούς.

Αυτή η συγκέντρωση εξουσίας, σε συνδυασμό με την εξαιρετικά στρατιωτικοποιημένη απάντηση της κυβέρνησης στην πανδημία του COVID-19 και τις κρατικές τακτικές παραπληροφόρησης, ενίσχυσαν την αυταρχική ατζέντα του προέδρου και ένα κλίμα φόβου και λογοκρισίας, που συνεχίζεται εν μέσω των εθνικών διαδηλώσεων του 2022 λόγω της τρέχουσας οικονομικής κρίσης.

Κρατική παραπληροφόρηση κατά της μουσουλμανικής κοινότητας

Η αντιμετώπιση της πανδημίας της κυβέρνησης έχει επικριθεί για τα προβληματικά μέτρα της, τα οποία περιλαμβάνουν την ποινικοποίηση και την περιθωριοποίηση των ασθενών και τις υποτιθέμενες αστυνομικές καταχρήσεις εναντίον πολιτών. Επικριτές, που διαμαρτυρήθηκαν για την παράνομη, ad-hoc και μεροληπτική φύση της αντίδρασης της πανδημίας, φιμώθηκαν μέσω συλλήψεων, παρακολούθησης, παρενόχλησης και εκφοβισμού.

Τέτοια μέτρα έχουν επηρεάσει δυσανάλογα τους μουσουλμάνους, μια μειονοτική κοινότητα σε μια χώρα, όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι Σιναλέζοι Βουδιστές. Διάχυτες αφηγήσεις κατά της μειονότητας μουσουλμανικής κοινότητας έχουν ιστορικά οδηγήσει σε διαδικτυακή ρητορική μίσους και σωματική βία (που τεκμηριώθηκαν το 2014, το 2018 και το 2019). Αυτές οι ισλαμοφοβικές αφηγήσεις εντάθηκαν περαιτέρω κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με τους αξιωματούχους της Σρι Λάνκα να «πυροδοτούν το κοινοτικό μίσος» και τις κυβερνητικές πολιτικές με διακρίσεις κατά των μουσουλμάνων.

Ακόμη πιο προβληματικά, τέτοια μέτρα υποστηρίχθηκαν μέσω πληρεξουσίων του κράτους, συμπεριλαμβανομένων ιδιωτικών φορέων μέσων ενημέρωσης. Τον Απρίλιο του 2020, ο επικεφαλής επιδημιολόγος της κυβέρνησης προώθησε μια ψευδή αφήγηση ότι οι ταφές ασθενών με COVID-19, μια κοινή θρησκευτική πρακτική από μουσουλμάνους, θα μπορούσαν να μολύνουν τα υπόγεια ύδατα και να διαδώσουν τον ιό. Στη συνέχεια, η κυβέρνηση διέταξε την αποτέφρωση για όλα τα θύματα του COVID-19. Αυτά τα μέτρα παραβίαζαν άμεσα τις ισλαμικές πρακτικές ταφής, ακόμη και τις βέλτιστες πρακτικές, που ορίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, που επέτρεπαν είτε τις ταφές είτε τις καύσεις για όσους πέθαναν από τον ιό. Και όμως, ιδιωτικά ΜΜΕ, όπως η Derana και το HiruTV, ενίσχυσαν την παραπληροφόρηση σχετικά με αυτό το θέμα.

Μια εξαιρετικά στρατιωτικοποιημένη απάντηση στον COVID-19

Επί του παρόντος, η Ρυθμιστική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών της Σρι Λάνκα (TRCSL) δεν διαθέτει την απαιτούμενη ανεξαρτησία για την προστασία των πολιτών από αδικαιολόγητη παρακολούθηση. Τον Δεκέμβριο του 2019, ο απόστρατος Γραμματέας Άμυνας Υποστράτηγος Kamal Gunaratne διορίστηκε πρόεδρος του TRCSL. Τον Νοέμβριο του 2020, το TRCSL και αρκετοί άλλοι φορείς υπάγονταν στο Υπουργείο Τεχνολογίας, άμεσα υπό την αρμοδιότητα του προέδρου.

Οι πάροχοι υπηρεσιών Διαδικτύου (ISP), όπως οι Dialog και SLT Mobitel, δεν φαίνεται να αποκαλύπτουν δεδομένα σχετικά με τις κυβερνητικές απαιτήσεις για πληροφορίες χρηστών ούτε να ειδοποιούν τους χρήστες τους εάν η κυβέρνηση έχει πρόσβαση στα δεδομένα τους. Το 2013, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Dialog δήλωσε ότι οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών «πρέπει να συμμορφώνονται με τα αιτήματα της κυβέρνησης». Επιπλέον, δεν υπάρχουν νομικές διατάξεις, που να απαιτούν από τους παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου να αποκαλύπτουν εξαρχής τέτοιες πληροφορίες.

Ο διορισμός στρατιωτικού προσωπικού σε βασικές θέσεις της κυβέρνησης ομαλοποίησε τη στρατιωτική ανάμειξη και τις τακτικές στις πολιτικές υποθέσεις χαρακτηρίζοντας την πανδημία ως απειλή για την ασφάλεια και όχι ως κρίση δημόσιας υγείας.

Ο στρατηγός Shavendra Silva διορίστηκε από τον πρόεδρο επικεφαλής του Εθνικού Επιχειρησιακού Κέντρου για την Πρόληψη της Επιδημίας COVID-19. Επίσης διορίστηκε στρατιωτικό προσωπικό για τον συντονισμό της αντιμετώπισης της πανδημίας. Για παράδειγμα, οι αξιωματικοί των στρατιωτικών πληροφοριών έλαβαν αριθμούς κινητών τηλεφώνων ασθενών με COVID-19 από παρόχους υπηρεσιών για να εντοπίσουν όσους είχαν στενή επαφή με ασθενείς ή εκείνους που «απέφευγαν» την καραντίνα. Αυτό συνέβη παρά την απαγόρευση της εξωδικαστικής παρακολούθησης των προσωπικών επικοινωνιών βάσει του νόμου για τις τηλεπικοινωνίες αριθ. 27 του 1996.

Υπάρχουν επίσης ισχυρισμοί αξιωματικών πληροφοριών που χρησιμοποιούν το λογισμικό Πήγασος. Ο βουλευτής της αντιπολίτευσης Harin Fernando παρατήρησε ότι η κυβέρνηση είχε αρχίσει να χρησιμοποιεί spyware Πήγασος τον Μάρτιο του 2021. Ένας ανώνυμος χρήστης του Twitter ισχυρίστηκε επίσης ότι το Υπουργείο Άμυνας είχε ενεργοποιήσει τη σουίτα spyware Πήγασος με τη συνεργασία της Dialog Axiata και της Mobitel, στοχεύοντας συγκεκριμένα «δικηγόρους, ακτιβιστές, δημοσιογράφους , δικαστές, ορισμένοι συνταξιούχοι αστυνομικοί, ακόμη και ανώτερα μέλη του υπουργικού συμβουλίου θεωρούνται άπιστα στον Πρόεδρο». Η Dialog έχει αρνηθεί τους ισχυρισμούς. Ωστόσο, εκπρόσωποι της κυβέρνησης δήλωσαν ότι η Μονάδα Πληροφοριών δεν έχει υποβάλει αίτημα αγοράς για το λογισμικό, αλλά ότι η κυβέρνηση θα το εξέταζε εάν γινόταν τέτοιο αίτημα.

Καταστολή της διαφωνίας

Εκτός από αυτήν την παρακολούθηση, άτομα που επέκριναν είτε τον πρόεδρο είτε την αντιμετώπιση της πανδημίας της κυβέρνησης συνελήφθησαν καθ ‘ όλη τη διάρκεια του 2020 και του 2021.

Στο πλαίσιο της κατασταλτικής καταστολής της διαφωνίας, υπήρξε μια προσπάθεια επιβολής νόμων για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης. Ωστόσο, η εεργαλειοποίηση υφιστάμενων νόμων, όπως το Διεθνές Σύμφωνο για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα νο. 56 του 2007 και ο Νόμος περί Εγκλημάτων Υπολογιστών νο. 24 του 2007, εναντίον χρηστών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που εξασκούσαν το δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης, εγείρει ανησυχίες για την καθιέρωση οποιουδήποτε νομικού πλαισίου, που θα μπορούσε να δώσει στην εκτελεστική εξουσία ευρεία διακριτική ευχέρεια για την καταστολή της ελευθερίας του λόγου.

Το 2020, η Διεύθυνση Αστυνομικών Μέσων έδωσε εντολή στο Τμήμα Εγκληματικών Ερευνών και στους υπεύθυνους αστυνομικών τμημάτων σε όλη τη χώρα να συλλάβουν όσα άτομα δημοσίευσαν ή κοινοποίησαν «ψευδές ή κακόβουλο» περιεχόμενο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και όσα άτομα επέκριναν κυβερνητικούς αξιωματούχους, που εμπλέκονται σε την αντιμετώπιση της πανδημίας. Η κυβέρνηση διευκρίνισε αργότερα ότι η εσωτερική οδηγία ίσχυε μόνο για περιπτώσεις, στις οποίες οι «πλαστές ή κακόβουλες» πληροφορίες παραβίαζαν νόμους σχετικά με τα καθήκοντα των δημοσίων υπαλλήλων και όχι απλή κριτική κατά της κυβέρνησης.

Μια αξιοσημείωτη παράνομη και αυθαίρετη σύλληψη ενός ατόμου βάσει του Νόμου ICCPR και του Νόμου για τα Εγκλήματα Υπολογιστών ήταν αυτή του Ramzy Razeek , ​​ενός συνταξιούχου κυβερνητικού αξιωματούχου, που χρησιμοποιεί συχνά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να σχολιάζει κοινωνικές και πολιτικές υποθέσεις. Σε μια ανάρτησή του τον Απρίλιο του 2020, κάλεσε για μια «ιδεολογική τζιχάντ» χρησιμοποιώντας στυλό και πληκτρολόγιο ως όπλα ενάντια στην υποχρεωτική πολιτική αποτέφρωσης. Ο Razeek κρατήθηκε χωρίς κατηγορίες ή κατάλληλη πρόσβαση σε δικηγόρο και ιατρική περίθαλψη για πέντε μήνες μέχρι την αποφυλάκισή του με εγγύηση τον Σεπτέμβριο του 2020. Εξακολουθεί να αντιμετωπίζει την απειλή σύλληψης και επίσημες κατηγορίες μέχρι σήμερα.

Τον Ιούνιο του 2021, το αρχηγείο της αστυνομίας προειδοποίησε ότι όσα άτομα δημοσίευαν ψευδείς ειδήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενδέχετο να συλλαμβάνονταν χωρίς εντάλματα. Πέντε μήνες αργότερα, ο πρόσθετος γραμματέας Dhammika Muthugala εξέδωσε επίσης μια επιστολή προειδοποιώντας τους δημόσιους υπαλλήλους να μην επικρίνουν την κυβέρνηση και τις πολιτικές της στο διαδίκτυο. Η επιστολή ανέφερε ότι το υπουργείο θα λάβει πειθαρχικά μέτρα εναντίον όσων δυσφημούν τη δημόσια υπηρεσία δημοσιεύοντας σχόλια επικριτικά για την κυβέρνηση.

Τον Ιανουάριο του 2022, ο Ανώτερος Έφορος της Αστυνομίας αναφέρθηκε από μια τοπική εφημερίδα ότι δήλωσε ότι απαγορεύεται η κοινή χρήση ή η ανάρτηση διαδικτυακού περιεχομένου που βλάπτει την εικόνα του Προέδρου. Κανένας τέτοιος νόμος δεν το απαγορεύει. Ωστόσο, η πολιτική επιβλήθηκε με τη σύλληψη μιας γυναίκας, που απλώς κοινοποίησε μια ανάρτηση σχετικά με τον πυροβολισμό του προέδρου, ενώ ταξίδευε.

Διαμαρτυρία για αυταρχικά μέτρα μετά τα λοκντάουν πανδημίας

Οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες για τον εντοπισμό επαφών και τη συμμόρφωση με την καραντίνα ως μέρος της αντιμετώπισης της πανδημίας έχουν επίσης τροφοδοτήσει ευρύτερες προσπάθειες της κυβέρνησης να δημιουργήσει ψηφιακές βάσεις δεδομένων με στοιχεία πολιτών. Έκτοτε έχουν εκφραστεί ανησυχίες για αυτές τις προσπάθειες.

Η στρατηγική της κυβέρνησης για την πανδημία έθεσε τα θεμέλια για την ολοένα και πιο αυταρχική απάντηση του προέδρου στην άσκηση των συνταγματικών δικαιωμάτων των πολιτών εντός και εκτός διαδικτύου. Αλλά η πρωτοφανής λαϊκή επανάσταση εν μέσω οικονομικής κρίσης φαίνεται να απορρίπτει την κρατική παραπληροφόρηση και αφηγήσεις, να αψηφά την παρακολούθηση και να αντιστέκεται στον εκφοβισμό και τις απειλές συλλήψεων στην επιδίωξη του οριστικού τερματισμού της αυταρχικής εξουσίας του Προέδρου Ραγιαπάκσα. Ενώ η κυβέρνηση έχει χρησιμοποιήσει βραχύβια απαγόρευση κυκλοφορίας, κατάσταση έκτακτης ανάγκης και 15ωρη απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να σταματήσει τις διαδηλώσεις και να καταστείλει τη διαφωνία, οι διαδηλώσεις γίνονται όλο και πιο δυνατές μέρα με τη μέρα.