Εικόνα με την ευγενική παραχώρηση της FEMENA

Τον Μάιο του 2022, δεκάδες σελίδες στο Instagram, που ανήκουν σε Ιρανές ακτιβίστριες γυναικείων δικαιωμάτων, έλαβαν χιλιάδες νέoυς άγνωστους ακολούθους. Αυτή η μαζική άνοδος σε ακολούθους ενέτεινε την ανησυχία της φεμινιστικής κοινότητας και της κοινότητας για τα γυναικεία δικαιώματα στη χώρα, που συχνά αποτελούν στόχο επιθέσεων με υποστήριξη του κράτους. Πολλά άτομα φοβήθηκαν ότι αυτό ήταν τακτική των φορέων της κυβέρνησης του Ιράν είτε για να εισχωρήσουν στις σελίδες τους με μποτ είτε για να καταχραστούν το σύστημα αναφοράς του Instagram με στόχο την αναστολή των λογαριασμών τους. Όλες οι στοχοποιημένες σελίδες, ορισμένες με έδρα τη χώρα και άλλες στο εξωτερικό, έθιγαν θέματα σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών και την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+. Πολλές ακτιβίστριες, των οποίων οι λογαριασμοί είχαν ευρεία απήχηση, αποφάσισαν από τότε να κάνουν τις σελίδες τους ιδιωτικές. Τέτοια διαδικτυακή παρενόχληση αποτελεί επέκταση της παρενόχλησης, που αντιμετωπίζουν εδώ και χρόνια όσα άτομα υπερασπίζονται τα δικαιώματα των γυναικών και παρουσιάζεται εν μέσω ενός πρόσφατου κύματος συλλήψεων και ανακρίσεων.

“Είχαν απειλήσει ή καλέσει για ανάκριση τις περισσότερες διαχειρίστριες λογαριασμών, που βρίσκονταν μέσα στη χώρα, και τώρα οι σελίδες αυτές δέχονται επίθεση, αλλά εμείς δεν θα σταματήσουμε”, δήλωσε ακτιβίστρια των γυναικείων δικαιωμάτων, της οποίας η σελίδα στοχοποιήθηκε πρόσφατα.

Δεν είναι η πρώτη φορά που Ιρανές υπερασπίστριες των γυναικείων δικαιωμάτων στοχοποιήθηκαν στο διαδίκτυο με συντονισμένο τρόπο. Τα τελευταία χρόνια, υπήρξε αξιοσημείωτη αύξηση στην παρενόχλησή τους στο διαδίκτυο με τη μορφή ρητορικής μίσους και άμεσων απειλών βίας συνήθως από ανώνυμους ή ψευδείς λογαριασμούς σε πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Instagram και το Twitter.

Αλλά στο Ιράν, τέτοιες διαδικτυακές επιθέσεις θέτουν στο στόχαστρο ακτιβίστριες και μπορούν να έχουν συνέπειες στην πραγματική τους ζωή. Σε αρκετές περιπτώσεις, η συντονισμένη διαδικτυακή παρενόχληση έχει προηγηθεί καλεσμάτων από υπηρεσίες ασφαλείας καθώς και ποινών φυλάκισης. Πολλές υπερασπίστριες των γυναικείων δικαιωμάτων στη χώρα δεν καταγγέλλουν διαδικτυακές απειλές στις Αρχές, διότι οι νομικές διατάξεις δεν είναι ούτε σαφείς ούτε ενθαρρυντικές και τα άτομα αυτά βρίσκονται σε κίνδυνο κράτησης ή δίωξης ως αποτέλεσμα των δημοσιεύσεων τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Συνεπώς, ο μόνος τρόπος να καταπολεμήσουν οι Ιρανές ακτιβίστριες τις διαδικτυακές επιθέσεις είναι να κάνουν χρήση των μηχανισμών παραπόνων στις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και, αν αυτό δεν πετύχει, να κλείσουν τους λογαριασμούς τους ή να τους κάνουν ιδιωτικούς. Μπροστά σε αυτά τα δεδομένα, οι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Instagram και το Twitter φέρουν τεράστια ευθύνη να προστατέψουν τις ακτιβίστριες και Ιρανές χρήστριες.

Η λειτουργία αναφοράς στο Instagram, στο Twitter και σε άλλες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης παρουσιάζει τεράστια μειονεκτήματα για τις Ιρανές ακτιβίστριες, που βρίσκονται αντιμέτωπες με διαδικτυακές επιθέσεις και, γενικότερα, με ένα μεγάλο εύρος παρενοχλήσεων, όπως σεξουαλική παρενόχληση, διαδικτυακό εκφοβισμό και πλαστοπροσωπία. Συχνά, υπάρχουν επίσης συντονισμένες επιθέσεις εναντίων τους, οι οποίες καταχρώνται τους μηχανισμούς αναφοράς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και επιτρέπουν σε υπηρεσίες ασφαλείας να κλείσουν τους λογαριασμούς τους. Τα εγχειρήματα αυτά είναι σύνθετα και σε αρκετές περιπτώσεις επωφελούνται από ιούς σε αυτές τις πλατφόρμες.

Σε αυτό το κλίμα, είναι προφανές ότι ένα κύριο πρόβλημα είναι η έλλειψη επικοινωνίας ανάμεσα στις Ιρανές ακτιβίστριες και στις κορυφαίες εταιρίες μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τεχνολογίας πρέπει να μένουν ενήμερες όσον αφορά τις πολιτικές της κυβέρνησης του Ιράν, γιατί αυτές οι πολιτικές μπορούν να λειτουργήσουν ως οδηγός για την καταπολέμηση των επιθέσεων, που γίνονται με υποστήριξη του κράτους ενάντια σε χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ειδικά σε υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οι δίκες και δοκιμασίες, με τις οποίες οι Ιρανές ακτιβίστριες των γυναικείων δικαιωμάτων έρχονται αντιμέτωπες στο διαδίκτυο, παρουσιάζονται σε μια περίοδο, στην οποία στηρίζονται περισσότερο από ποτέ στο διαδίκτυο για να ακουστούν οι φωνές τους. Τα δικαιώματα των γυναικών στο Ιράν αμφισβητούνται συνεχώς εδώ και δεκαετίες. Κάθε μέρα, οι Ιρανές ξυπνούν και ένα νέο νομοσχέδιο, νόμος ή διαταγή από την κυβέρνηση περιορίζει την ελευθερία τους ή επιδιώκει να στερήσει τα κοινωνικά τους κεκτημένα. Για παράδειγμα, τον Νοέμβριο του 2021, το Συμβούλιο της Φρουράς του Ιράν ενέκρινε έναν νόμο γνωστό ως “Αναζωογόνηση του Πληθυσμού”, ο οποίος υπονομεύει σοβαρά την αναπαραγωγική υγεία και τη σωματική αυτονομία των γυναικών περιορίζοντας την πρόσβαση σε αντισύλληψη και επιπλέον, απαγορεύει την άμβλωση και ακόμα και τον προγεννητικό έλεγχο για τις εγκύους. Επιπρόσθετα, οι υπερασπιστές των γυναικείων δικαιωμάτων συχνά στοχοποιούνται από κρατικές δυνάμεις ασφάλειας για ανακρίσεις, κρατήσεις, ακόμα και μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης. Πολλοί υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που, μέσα από μια σειρά εργασιακών τομέων, υποστηρίζουν τα δικαιώματα των γυναικών, των εργαζομένων, των παιδιών, την πρόσβαση στην πληροφορία, την ελευθερία του Τύπου κ.λπ., έχουν καταδικαστεί σε φυλάκιση ή εκτίουν ήδη μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης και ο αριθμός τους όλο και αυξάνεται.

Αντιμέτωπες με τέτοια καταπίεση και αδιάκοπες καταστολές από την κυβέρνηση, οι Ιρανές ακτιβίστριες έχουν αναγκαστεί να περιορίσουν τις δραστηριότητές τους σε μη διαδικτυακούς χώρους και να βασιστούν περισσότερο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν τον κόσμο και να διαμορφώσουν δυναμική για τα αιτήματά τους. Πιο συγκεκριμένα, φεμινίστριες βασίζονται στο Instagram, που αποτελεί μια από τις πιο δημοφιλείς πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης στο Ιράν και δεν έχει απαγορευτεί ακόμα από την κυβέρνηση. Ακτιβίστριες βασίζονται όλο και περισσότερο στο Instagram για να ευαισθητοποιήσουν τον κόσμο όσον αφορά τη φυλετική διάκριση, να αποτρέψουν τη σεξουαλική παρενόχληση σε δημόσιους χώρους και στους χώρους εργασίας και να προωθήσουν την αναπαραγωγική δικαιοσύνη και τα σωματικά δικαιώματα των γυναικών.

Όπως είναι αναμενόμενο, ο διαδικτυακός ακτιβισμός επίσης δεν είναι ανεκτός από την κυβέρνηση του Ιράν, που κάνει συνεχείς προσπάθειες εδώ και δεκαετίες να κλείσει και να περιορίσει τους χώρους δράσης των πολιτών. Η πιο πρόσφατη στοχοποίηση των υπερασπιστών των γυναικείων δικαιωμάτων και των γυναικείων συλλογικοτήτων στο Instagram, όπου μαζική εισροή αιτημάτων ακολούθησης στέλνονται στους λογαριασμούς των ατόμων αυτών, συμβαδίζει με την παλαιότερη στοχοποίηση και διαδικτυακή αναφορά ακτιβιστών από μέρους της κυβέρνησης. Τα τελευταία χρόνια, οι λογαριασμοί αρκετών ακτιβιστών, συμπεριλαμβανομένων γυναικείων συλλογικοτήτων ή ακτιβιστών των γυναικείων δικαιωμάτων, απενεργοποιήθηκαν μετά από μαζικές αναφορές ή έχασαν την απήχησή τους στο Instagram μετά από “shadow bans”, με τα οποία οι ιστορίες δεν είναι ορατές και οι δημοσιεύσεις δεν εμφανίζονται σε μηχανές αναζήτησης μετά από μαζικές αναφορές των λογαριασμών τους. Αλλά η διαδικτυακή στοχοποίηση από μέρους της κυβέρνησης δεν απέτρεψε τα άτομα αυτά, που συνεχίζουν τη δράση τους διαδικτυακά και, όταν αυτό είναι δυνατόν, ακόμα και στη μη διαδικτυακή τους ζωή. Με τη σειρά τους, οι κρατικές δυνάμεις ασφαλείας διπλασίασαν τις προσπάθειές τους να καταστήσουν τους υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων αδρανείς και να τους φιμώσουν.

“Αν ρίξετε μια γρήγορη ματιά σε αρχικές σελίδες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, θα παρατηρήσετε ότι οι φωνές του φεμινισμού και των γυναικείων δικαιωμάτων είναι πιο δυνατές από ποτέ και γι'αυτό η κυβέρνηση μάς επιτίθεται τώρα, για να καταπνίξει τις φωνές μας, αλλά εμείς δεν θα σταματήσουμε”, δήλωσε ακτιβίστρια της οποίας η σελίδα πρόσφατα αποτέλεσε στόχο επιθέσεων. 

Μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις, στις 25 Ιουλίου του 2022, πλήθος ομάδων για τα ανθρώπινα δικαιώματα προέτρεψε τη Meta, τη μητρική εταιρεία του Instagram, να προστατέψει τις Ιρανές ακτιβίστριες και να συνεργαστεί με την ιρανική κοινωνία, προκειμένου να δημιουργήσει μια ασφαλέστερη πλατφόρμα. Πράγματι, οι κορυφαίες εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να δράσουν προληπτικά εγκαθιδρύοντας άμεσα δίκτυα επικοινωνίας με την ιρανική κοινωνία προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα τις ανάγκες της, το περιεχόμενο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο Ιράν και το πώς η κυβέρνηση καταπιέζει τους πολίτες στις διαδικτυακές πλατφόρμες. Ένα τέτοιο άμεσο δίκτυο επικοινωνίας θα βοηθούσε τις τεχνολογικές εταιρείες να αποτρέψουν την αποσιώπηση των Ιρανών ακτιβιστών στις πλατφόρμες τους.