Οι σχέσεις Σουηδίας-Τουρκίας επιδεινώνονται μετά το κάψιμο του Κορανίου από ακροδεξιό πολιτικό
΄Σημαία του NATO, Free Grunge Textures. Με άδεια CC BY 2.0.
Πάγωσαν οι διπλωματικές σχέσεις Τουρκίας-Σουηδίας, όταν ο Δανός ακροδεξιός αντιμεταναστευτικός πολιτικός Rasmus Paludan έκαψε ένα Κοράνι έξω από την Τουρκική Πρεσβεία στη Στοκχόλμη στις 21 Ιανουαρίου. Η καταδίκη από την Τουρκία ήταν γρήγορη, αλλά το ίδιο και μια δήλωση του Σουηδού πρωθυπουργού, που χαρακτήριζε την πράξη «ασέβεια». Όμως το ρήγμα παραμένει.
Η Τουρκία αποχώρησε από μια επερχόμενη συνάντηση στις Βρυξέλλες μεταξύ Σουηδίας, Φινλανδίας και Τουρκίας τον Φεβρουάριο, η οποία είχε σκοπό να εξουδετερώσει τη διπλωματική αντιπαράθεση σχετικά με την προσπάθεια της Φινλανδίας και της Σουηδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Σουηδία και η Φινλανδία ανακοίνωσαν την απόφασή τους να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η απόφαση πρέπει να εγκριθεί μονομερώς και από τα 30 κράτη μέλη. Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, δήλωσε πέρυσι ότι, εάν και οι δύο χώρες δεν ικανοποιήσουν τα αιτήματά της, δεν θα εγκρίνει την προσφορά, «επικαλούμενη το ιστορικό της φιλοξενίας Κούρδων μαχητών και την αναστολή των πωλήσεων όπλων στην Τουρκία από τη Σουηδία από το 2019 λόγω της στρατιωτικής επιχείρησης της Άγκυρας στη Συρία», σύμφωνα με τον Guardian. Εκτός από την Τουρκία, βέτο άσκησε και η Ουγγαρία στην απόφαση για ένταξη των δύο χωρών στη συμμαχία. Εν τω μεταξύ, η Φινλανδία έκανε υπαινιγμούς ότι θα συμμετείχε στη συμμαχία χωρίς τη Σουηδία, εάν το ρήγμα συνεχιστεί.
Η Τουρκία είπε επίσης ότι ακύρωσε την επικείμενη επίσκεψη του αρχηγού άμυνας της Σουηδίας στις 27 Ιανουαρίου με την αιτιολογία ότι η συνάντηση δεν ήταν πλέον σημαντική. Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είπε, ελλείψει σεβασμού προς τους μουσουλμάνους και την Τουρκία: «[Η Σουηδία] δεν θα δει καμία υποστήριξη από εμάς για το θέμα του ΝΑΤΟ». Απηχώντας τα λόγια του προέδρου, δήλωση που εξέδωσε το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας χαρακτήρισε την πράξη ως «κακή» και «απαράδεκτη». «Αυτή η απεχθής πράξη είναι ένα ακόμη παράδειγμα του ανησυχητικού επιπέδου που έχει φτάσει η ισλαμοφοβία και τα ρατσιστικά και μεροληπτικά κινήματα στην Ευρώπη», αναφέρεται στην ανακοίνωση.
Μετά το κάψιμο του Κορανίου στη Στοκχόλμη, μια σειρά διαδηλώσεων πραγματοποιήθηκε έξω από το Γενικό Προξενείο της Σουηδίας στην Κωνσταντινούπολη, όπου οι συμμετέχοντες έκαψαν τη σουηδική σημαία και φώναξαν συνθήματα κατά της Σουηδίας. Μια πινακίδα κρεμασμένη στο παράθυρο του προξενείου, που έγραφε «Δεν συμμεριζόμαστε την άποψη του ηλίθιου που καίει τα βιβλία», δε βοήθησε και πολύ στο να ηρεμήσουν οι εντάσεις. Στις 25 Ιανουαρίου, ένας άνδρας συνελήφθη έξω από το κτίριο του προξενείου στην Κωνσταντινούπολη, αφού έστρεψε ένα όπλο στο κτίριο. Εν τω μεταξύ, η Diyanet, το κορυφαίο θρησκευτικό όργανο της Τουρκίας, δήλωσε ότι θα αναζητήσει νομική δράση για το κάψιμο του ιερού βιβλίου. «Θα υψώσουμε τη φωνή μας όχι μόνο κατά της αποτρόπαιας καύσης του Κορανίου στη Σουηδία, αλλά και κατά των ισλαμοφοβικών επιθέσεων στις ευρωπαϊκές χώρες», δήλωσε ο Ali Erbaş, διευθυντής του σώματος.
Δεκάδες άλλα μουσουλμανικά έθνη έχουν καταδικάσει την πυρπόληση του ιερού βιβλίου. Κάποιοι ζήτησαν μποϊκοτάζ σουηδικών προϊόντων, ενώ άλλοι να κλείσουν τις σουηδικές διπλωματικές αποστολές.
Ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, Νεντ Πράις, προσέφερε μια διαφορετική άποψη για τα γεγονότα που εκτυλίσσονται. Σε συνέντευξη Τύπου, ο Πράις είπε: «Η αλήθεια είναι ότι επρόκειτο για ιδιώτη, προβοκάτορα, κάποιον που μπορεί σκόπιμα να επιδίωξε να βάλει αποστάσεις μεταξύ δύο στενών εταίρων μας, της Τουρκίας και της Σουηδίας. Μπορεί να προσπάθησε σκόπιμα να έχει αντίκτυπο στις συνεχιζόμενες συζητήσεις σχετικά με την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ».
Günün karikatürü…
(Yeni Asya) pic.twitter.com/AQnRRloXtD— BOLD (@BOLDmedya) January 27, 2023
Η γελοιογραφία της ημέρας.
Λίγο μετά το περιστατικό, εμφανίστηκαν στα ΜΜΕ ισχυρισμοί ότι ο Σουηδός δημοσιογράφος Chang Frick ήταν το πρόσωπο πίσω από την πράξη του Paludan. Ο Frick είπε σε ένα τουίτ ότι προσπάθησε να πείσει τον Paludan να μην κάψει το βιβλίο. Σε συνέντευξή του στην ερευνητική δημοσιογραφική πλατφόρμα Insider.ru, ο Frick, ο οποίος είναι επίσης πρώην δημοσιογραφικός συνεργάτης της θυγατρικής Ruptly του Russia Today, είπε πως, αν και πλήρωσε για την άδεια για τη διεξαγωγή της διαμαρτυρίας, «δεν ζήτησε από κανέναν να κάψει το θρησκευτικό κείμενο». Σε άλλη συνέντευξη στο σουηδικό μέσο SVT, ο Frick είπε ότι η πράξη αφορούσε την ελευθερία της έκφρασης: «Αυτό αφορά την ελευθερία της έκφρασης. Πρέπει να περιορίσουμε την ελευθερία διαδήλωσης και λόγου λόγω μιας ξένης δύναμης; Εάν δεν έχουμε ελεύθερο σχηματισμό γνώμης, μπορείτε να κλείσετε τα ελεύθερα ΜΜΕ».
Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Paludan, ο οποίος έχει επίσης σουηδική υπηκοότητα, έκαψε το Κοράνι σε μια διαδήλωση. Καταδικάστηκε επίσης για ρατσισμό το 2021, αν και ποτέ δεν εξέτισε ποινή στη φυλακή.
Το κάψιμο του Κορανίου από τον Paludan ακολούθησε ένα άλλο περιστατικό, που έλαβε χώρα στις 12 Ιανουαρίου, στο οποίο οι διαδηλωτές κρέμασαν ένα ομοίωμα του Τούρκου προέδρου από έναν φανοστάτη έξω από το Δημαρχείο της Στοκχόλμης. Μετά το περιστατικό, η Τουρκία εξέφρασε την αποδοκιμασία της για την απόφαση της σουηδικής κυβέρνησης να μην ερευνήσει περαιτέρω για τους δράστες. Το γεγονός ότι οι διαδηλώσεις οργανώθηκαν από μια ομάδα, που συνδέεται με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK), το οποίο αναγνωρίζεται ως τρομοκρατική οργάνωση στην Τουρκία, και από τους δυτικούς συμμάχους του, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της ΕΕ, έκανε το περιστατικό ακόμη πιο προσωπικό για την τουρκική ηγεσία.
Αλλά ο πραγματικός λόγος πίσω από την απόφαση της Τουρκίας να εμποδίσει την προσπάθεια της Σουηδίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ δεν έχει τις ρίζες του ούτε στη διαμαρτυρία ούτε στην καύση του Κορανίου. Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο και ερευνητή Guney Yildiz, «η απόφαση καθυστέρησης ή εμπόδισης της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας δεν πηγάζει από τις διαδηλώσεις κατά της Τουρκίας ή του Ερντογάν στη Στοκχόλμη ή το κάψιμο ενός αντιγράφου του Κορανίου από έναν ακροδεξιό πολιτικό. Η αποτροπή της πρόσβασης [της Φινλανδίας και της Σουηδίας] από την Άγκυρα είναι μια κίνηση τακτικής, που στοχεύει στην εξισορρόπηση της σχέσης της με τη Ρωσία και στη χρήση της ως μοχλού κατά της Δύσης για την εξαγωγή παραχωρήσεων». Διαφορετικά, η Τουρκία θα είχε αποσυρθεί από το ΝΑΤΟ ως θέμα αρχής, δεδομένων των διαδεδομένων αντιερντογανικών και αντιτουρκικών αισθημάτων σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της Γαλλίας, έγραψε ο Yildiz.
Σε μια πρόσφατη συζήτηση για το Medyascope, ο Ömer Taşpınar, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Brookings για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, είπε ότι η Τουρκία ενδιαφέρεται περισσότερο για μια θέση σε ένα τραπέζι με την κυβέρνηση Μπάιντεν και να γνωρίζει εάν οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών θα βελτιωθούν. Οι συμμετοχές της Σουηδίας και της Φινλανδίας χρησιμοποιούνται ως διαπραγματευτικά χαρτιά στα χέρια της Τουρκίας, τα οποία πλέον έχει αναβάλει για μετά τις εκλογές. «Στο μυαλό του, ο [Πρόεδρος] Ερντογάν πιστεύει ότι η στρατηγική σημασία της Τουρκίας έχει αυξηθεί [μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία] και ότι η Δύση χρειάζεται την Τουρκία σε αυτό το στάδιο», εξήγησε ο Taşpınar. Μιλώντας στην ίδια εκπομπή, ο διευθυντής του προγράμματος Τουρκίας του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής και ανώτερος συνεργάτης της Πρωτοβουλίας Frontier Europe, Gönül Tol, είπε ότι η Τουρκία, ως χώρα «μεσαίας δύναμης», «χρησιμοποιεί εντάσεις μεταξύ μεγαλύτερων δυνάμεων για να ανοίξει έναν δρόμο για τους δικούς του ελιγμούς. Παίζοντας λοιπόν τη Ρωσία και το ΝΑΤΟ μεταξύ τους, ο Ερντογάν άνοιξε ένα περιθώριο ελιγμών στη διεθνή σκηνή».
Άλλοι θεωρούν τις πρόσφατες διπλωματικές εντάσεις ως «μια προσπάθεια να αποσπάσουν την προσοχή των ψηφοφόρων από μια κρίση κόστους ζωής και να προβάλουν μια εικόνα διεθνούς πολιτικού», ενόψει των γενικών εκλογών της 14ης Μαΐου, όπως περιγράφεται από το Reuters. Ο Sinan Ulgen, πρώην Τούρκος διπλωμάτης, συμφωνεί. Στο άρθρο του για το Project Syndicate, ο Ulgen έγραψε: «Με το να βγαίνει δημόσια με την αντίθεσή του στις φινλανδικές και σουηδικές υποψηφιότητες, αντί να επιλέγει την αθόρυβη διπλωματία, ο Ερντογάν ελπίζει ότι το θέμα θα βοηθήσει στην εδραίωση της δημόσιας υποστήριξής του» πριν από τις εκλογές.
