Καθώς αυξάνεται η καλοκαιρινή ζέστη, αυξάνονται και οι φόροι στην Τουρκία
Εικόνα: Emil Kalibradov. Δωρεάν χρήση υπό άδεια Unsplash.
Το πρωί της 7ης Ιουλίου 2023 θα μείνει στην τουρκική ιστορία ως η μέρα που οι πολίτες ξύπνησαν με μια πιο ακριβή ζωή. Όχι ότι η ζωή δεν ήταν ήδη ακριβή εν μέσω πληθωρισμού και με ένα υποτιμημένο εθνικό νόμισμα. Αλλά η απόφαση να αυξηθούν οι φόροι σε πολλά προϊόντα και υπηρεσίες, που ανακοινώθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως εκείνη τη νύχτα, έκανε τη ζωή για εκατομμύρια Τούρκους ακόμα πιο δύσκολη. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, ο συντελεστής ΦΠΑ σε αγαθά και υπηρεσίες αυξήθηκε από 18% σε 20%, ενώ σε βασικά είδη όπως χαρτί υγείας, απορρυπαντικά και πάνες αυξήθηκε από 8% σε 10%. Μια σειρά διοικητικών κρατικών τελών αυξήθηκε επίσης κατά 50%. Η ετικέτα #KendiDüşenAğlamaz [όπως έστρωσες, θα κοιμηθείς], τουρκική παροιμία, ήταν για λίγο τάση στο Twitter, με τους χρήστες να απευθύνονται στη βάση ψηφοφόρων του κυβερνώντος κόμματος ως υπεύθυνων για τις πρόσφατες αυξήσεις, καθώς ψήφισαν το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Μαΐου.
Τα νέα για τις αυξήσεις των τιμών άρχισαν να ρέουν στις 5 Ιουλίου, όταν έγιναν πρωτοσέλιδα οι αυξήσεις των τιμών στον καπνό και το αλκοόλ καθώς και τη βενζίνη.
Το σκεπτικό πίσω από τέτοια δραστικά μέτρα ήταν πολλαπλό, από τα άδεια κρατικά ταμεία μέχρι το αυξανόμενο κόστος για τις επισκευές μετά τον σεισμό, το οποίο κατά ορισμένες εκτιμήσεις ανέρχεται συνολικά σε 100 δισεκατομμύρια δολάρια.
«Η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος είναι ο στόχος της τελευταίας αύξησης των φόρων και των τελών, επίσης στην ημερήσια διάταξη βρίσκονται και ορισμένα άλλα βήματα για τη διασφάλιση της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Σχεδιάζονται επίσης περικοπές δαπανών», δήλωσε στο Reuters ανώτερος αξιωματούχος.
In another life, I studied economics but that was long time ago. Hence, I cannot claim to undestand the specific technicalities that lie behind policy. What I am almost certain about is that Ankara is determined to erode the middle class.
— Sinem Adar (@sinemadar) July 7, 2023
Σε μια άλλη ζωή, σπούδασα οικονομικά, αλλά αυτό ήταν πολύ καιρό πριν. Ως εκ τούτου, δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι κατανοώ τις συγκεκριμένες τεχνικές λεπτομέρειες, που κρύβονται πίσω από την πολιτική. Αυτό για το οποίο είμαι σχεδόν σίγουρη είναι ότι η Άγκυρα είναι αποφασισμένη να διαβρώσει τη μεσαία τάξη.
«Οικονομικό πραξικόπημα»
Όπως χαρακτήρισε οικονομολόγος την πρόσφατη αύξηση, ήταν «ένα οικονομικό πραξικόπημα». Σε ένα τουίτ, ο ακαδημαϊκός Veysel Ulusoy έγραψε: “Τι λέτε για αυτό το ολονύκτιο οικονομικό πραξικόπημα;”.
Καθώς οι φόροι για την εγγραφή νέων κινητών τηλεφώνων αυξήθηκαν κατά πάνω από 200%, ορισμένοι Τούρκοι έσπευσαν στη Γεωργία για να αγοράσουν νέες συσκευές και να τις καταχωρήσουν την ίδια μέρα για να αποφύγουν να πληρώσουν υψηλότερα τέλη:
Turks are driving to neighbouring Georgia to buy smartphones as phone registration fee jumps 233% tomorrow.
They would like to buy them and register them today
There is more than 100% tax on a typical iPhone sale price
— Ragıp Soylu (@ragipsoylu) July 7, 2023
Οι Τούρκοι οδηγούν στη γειτονική Γεωργία για να αγοράσουν smartphone, καθώς το τέλος εγγραφής τηλεφώνου εκτινάσσεται κατά 233% αύριο.
Θα ήθελαν να τα αγοράσουν και να τα καταχωρήσουν σήμερα.
Υπάρχει περισσότερος από 100% φόρος σε μια τυπική τιμή πώλησης iPhone.
Στην Κωνσταντινούπολη, ορισμένα παντοπωλεία λεηλατήθηκαν το Σαββατοκύριακο, πριν τεθούν σε ισχύ οι αυξήσεις. «Μπήκαν χθες και τελείωσαν τα πάντα», είπε ένας υπάλληλος σε ένα τοπικό πλυντήριο αυτοκινήτων στις 10 Ιουλίου, σε μια συνέντευξη στο Global Voices. «Αγόρασαν τα πάντα [πριν ανέβουν οι τιμές]. Χαρτί υγείας, χαρτοπετσέτες, τα πάντα».
Η δημοσιογράφος Melis Alphan, απαντώντας στις πιο πρόσφατες αυξήσεις, έγραψε στο Twitter: «Συνεχίστε να ρίχνετε το βάρος της οικονομίας που βυθίσατε στον καταναλωτή. Μέχρι πότε θα καταπιέζετε τους πολίτες;».
Ο δικηγόρος Oguzhan Aslan έγραψε στο Twitter: «Το κράτος έχει παρεξηγήσει την έννοια της ομοιόμορφης κατανομής του φόρου σε όλη τη βάση και αντ’ αυτού απλώς εκφόρτωσε τις πληρωμές φόρων στο πίσω μέρος της βάσης».
Ο ακαδημαϊκός καθηγητής Δρ. Şenol Babuşcu κατηγόρησε το κυβερνών AKP ότι έβαλε τους πολίτες να πληρώσουν τα “σπασμένα” του εκλογικού κόστους:
AKP iktidar partisi olarak girdiği için seçimi devlete finanse ettirdi. Devletin finanse ettiği seçimin bedelini halk ödüyor ve daha da ödeyecek…
— Şenol Babuşcu (@senolbabuscu) July 7, 2023
Εφόσον το ΑΚΡ εισήλθε [στην εκλογική κούρσα] ως κυβερνών κόμμα, είχε τις εκλογές να χρηματοδοτούνται από το κράτος. Το κοινό πληρώνει το τίμημα για τις κρατικές εκλογές και θα πληρώσει ακόμη περισσότερα…
Ομοίως, το μέλος του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Abdurrahman Tutdere είπε: «Το βαρύ φορτίο της εκλογικής οικονομίας έχει τεθεί στην πλάτη του πολίτη», μετά την απόφαση που ανακοινώθηκε τη νύχτα.
Όταν όλη η Τουρκία κοιμόταν, με την υπογραφή του Προέδρου του AKP, ο ΦΠΑ για σαπούνι, σαμπουάν, απορρυπαντικά, απολυμαντικά και υγρά μαντηλάκια, χαρτί υγείας, χαρτοπετσέτες, χαρτομάντιλα και χαρτοπετσέτες αυξήθηκε από 8% σε 20%. Ο φόρος για την εγγραφή κινητών τηλεφώνων, που αγοράζονται στο εξωτερικό, αυξήθηκε από 6.000 τουρκικές λίρες σε 20.000. Τα τέλη συμβολαιογράφου, διαβατηρίου και βίζας αυξήθηκαν κατά 50%. Εν τω μεταξύ, ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε κατά 34% και των δημοσίων υπαλλήλων κατά 17,55%. Επιβλήθηκε στον πολίτη το πιο πικρό ποτήρι. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, ο ρυθμός αύξησης έφτασε στο 339% συνολικά.
Ξεχωριστά, στις 5 Ιουλίου, νομοσχέδιο εισήχθη στο εθνικό κοινοβούλιο από νομοθέτες του AKP, που επιδιώκει να αυξήσει τον εταιρικό φόρο στο 25% από 20% για τη χρηματοδότηση του κόστους και των μέτρων, που σχετίζονται με το σεισμό. Το νομοσχέδιο χαρακτηρίστηκε ως «Εθνικό Πακέτο Αλληλεγγύης» και στόχευε στη μείωση της οικονομικής επιβάρυνσης, που προκλήθηκε από τον σεισμό, που έπληξε τη χώρα στις 6 Φεβρουαρίου 2023. Τότε, το κράτος υποσχέθηκε να ανοικοδομήσει περίπου 600.000 σπίτια, που καταστράφηκαν κατά την διάρκεια του σεισμού. Το ολοκληρωμένο νομοσχέδιο περιελάμβανε και πρόταση για αύξηση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων.
Το νομοσχέδιο υποστηρίχθηκε από τον νεοδιορισθέντα Υπουργό Οικονομικών και Οικονομικών της Τουρκίας Mehmet Şimşek, ο οποίος, σε τουίτ στις 9 Ιουλίου, έγραψε: «Το Εθνικό Πακέτο Αλληλεγγύης, που συζητήθηκε στο κοινοβούλιο, στοχεύει εν μέρει στη μείωση των επιπρόσθετων δαπανών, που προκλήθηκαν από τους σεισμούς. Οι εν λόγω κανονισμοί θα υποστηρίξουν επίσης εμμέσως τη διατήρηση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών υπό έλεγχο».
Αλλά υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με το πού πήγαν τα κονδύλια, που είχαν συγκεντρωθεί στο παρελθόν για τους σεισμούς, αν συγκεντρώθηκαν καθόλου. Μετά τον σεισμό, στις 15 Φεβρουαρίου ξεκίνησε μια εκστρατεία συγκέντρωσης χρημάτων σε όλη τη χώρα «Τουρκία, μια καρδιά» και μεταδόθηκε σε πολλά τηλεοπτικά κανάλια. Μέχρι το τέλος της εκστρατείας, φέρεται να συγκεντρώθηκαν πάνω από 115 δισεκατομμύρια τουρκικές λίρες (περίπου 6 δις δολάρια εκείνη την εποχή). Τον Ιούλιο του 2023, όταν το αντιπολιτευόμενο CHP κατέθεσε πρόταση στο κοινοβούλιο για να διερευνήσει τι συνέβη με τα ταμεία, η πρόταση απορρίφθηκε από μέλη του κυβερνώντος ΑΚΡ και του κόμματος Εθνικιστικό Κίνημα (MH).
Διαστρεβλωμένα νούμερα πληθωρισμού
Στις 5 Ιουλίου, η κρατική Στατιστική Υπηρεσία ανακοίνωσε τον ετήσιο ρυθμό πληθωρισμού της χώρας στο 38,21% εκατό — το χαμηλότερο από τότε. Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει σύμφωνα με την ανεξάρτητη ομάδα έρευνας για τον πληθωρισμό (ENAGrup), η οποία εκτιμά ότι ο πληθωρισμός είναι πάνω από 100%.
Παρά την αύξηση του κατώτατου μισθού διαβίωσης κατά 34% από 8.500 λίρες (325 δολάρια) σε 11.402 τουρκικές λίρες (482 δολάρια) τον Ιούνιο του 2023 (ισχύει από 1η Ιουλίου), η συνεχιζόμενη υποτίμηση του εθνικού νομίσματος έναντι του ξένου νομίσματος έδειξε ότι η αύξηση ήταν ανεπαρκής: σε μια μόλις εβδομάδα, ο κατώτατος μισθός διαβίωσης μειώθηκε κατά 45 δολάρια και αυτό ήταν ακόμη και πριν αρχίσουν να λαμβάνουν αυτούς τους μισθούς οι κατώτατοι μισθοί.
Το εθνικό νόμισμα έχει χάσει περίπου το 30% της αξίας του από τις αρχές του τρέχοντος έτους.
Εν τω μεταξύ, το μεγαλύτερο μισθολογικό μπόνους πήγε στον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, του οποίου ο μισθός αυξήθηκε κατά 39%, προκαλώντας κριτική για την ανισότητα. Το μέλος του αντιπολιτευόμενου CHP Özgür Özel έγραψε στο Twitter: «Ο Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος αύξησε τους μισθούς των συνταξιούχων μόνο κατά 25%ό, αυξάνει τον δικό του μισθό κατά 39%. Ενώ 86 εκατομμύρια υποφέρουν από οικονομικές δυσκολίες, ο Ερντογάν αυξάνει τον μισθό του κατά 40 χιλιάδες λίρες σε 140 χιλιάδες λίρες με τη δική του υπογραφή!».
