Ένα γραμματόσημο που δείχνει ένα μουσουλμανικό τέμενος στο Τρινιντάντ και Τομπάγκο, με την εικόνα της βασίλισσας Ελισάβετ Β’. Φωτογραφία από τον Mark Morgan στο Flickr, CC BY 2.0 .

Από τους απομνημονευτές Κορανίου των Μπαρμπάντος (χαφίζ)  και τα θρησκευτικά ραδιοφωνικά προγράμματα της Γουιάνας μέχρι υπαίθρια, κοινωνικά αποστασιοποιημένα μαθήματα αραβικών στο Τρινιντάντ και Τομπάγκο, οι μουσουλμάνοι και οι θρησκευτικές τους πρακτικές αποτελούν μέρος του περιφερειακού τοπίου από τότε που ήρθαν οι πρώτοι εργάτες από την Ινδία σχεδόν πριν από 200 χρόνια—και ακόμη και πριν.

Μία από τις πιο εξέχουσες ισλαμικές εορτές είναι ο ιερός μήνας του Ραμαζανιού. Για σχεδόν μισό εκατομμύριο μουσουλμάνους διασκορπισμένους στο αρχιπέλαγος της Καραϊβικής, οι οποίοι προσκυνούν σε περισσότερα από 400 τζαμιά, το Ραμαζάνι χαρακτηρίζεται από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου, νηστεία, προσευχή, συναναστροφή με άλλες κοινότητες και ανάμνηση της σύνδεσής τους με τους μουσουλμάνους σε όλο τον κόσμο.

Ο εορτασμός του Ιντ αλ Φιτρ το 2021 πραγματοποιείται στις 13 Μαΐου, κλείνοντας τον παραδοσιακό μήνα περισυλλογής για τους παρατηρητικούς μουσουλμάνους. Ενώ ορισμένοι σύγχρονοι μουσουλμάνοι χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να προβλέψουν την άνοδο της Νέας Σελήνης, που σηματοδοτεί την έναρξη του Ραμαζανιού, πολλοί στην Καραϊβική εξακολουθούν να ακολουθούν την παράδοση να κοιτούν ψηλά στον ουρανό αναζητώντας τη Νέα Σελήνη. Συχνά στέκονται σε παραλίες περιμένοντας τον λαμπερό ήλιο να βυθιστεί στη θάλασσα.

Αυτή είναι η δεύτερη χρονιά που το Ραμαζάνι περιορίζεται εν οίκω λόγω των περιορισμών, που σχετίζονται με την πανδημία του COVID-19, αλλά οι μουσουλμάνοι έχουν γίνει δημιουργικοί, κάνοντας διαδικτυακές κλήσεις ιφτάρ (γεύμα για κατάλυση της νηστείας), διαδικτυακές προσευχές και εφαρμογές για αζάν (κάλεσμα για προσευχή). Όσο για την αναζήτηση της Νέας Σελήνης, που σηματοδοτεί την ώρα του Ιντ, έγινε για άλλη μια φορά από μπαλκόνια ή κήπους αντί σε δημόσιους χώρους.

Αν και κατά κύριο λόγο χριστιανοί, το Τρινιντάντ και Τομπάγκο, η Γουιάνα και το Σουρινάμ είναι, ωστόσο, τα μόνα έθνη στο δυτικό ημισφαίριο, που έχουν εθνική αργία για τον εορτασμό του Ιντ αλ Φιτρ. Λόγω της πολυπολιτισμικής σύνθεσης της περιοχής και των ισλαμικών παραδόσεων της κοινότητας, άνθρωποι άλλων θρησκειών συμμετέχουν στους εορτασμούς του Ιντ, επισκέπτονται τα σπίτια φίλων και γειτόνων μουσουλμάνων για να φέρουν χαιρετισμούς και δώρα και να μοιραστούν τα γεύματα, που προετοιμάζονται για αυτήν την ιδιαίτερη ημέρα.

Μουσουλμανική ιστορία στην περιοχή

Το Ισλάμ στην Καραϊβική ξεκίνησε σοβαρά με την άφιξη διαφορετικών κυμάτων εργατών από τη Νότια Ασία, ξεκινώντας το 1838 μετά το τέλος της αφρικανικής σκλαβιάς στις Βρετανικές Δυτικές Ινδίες. Πολλοί μουσουλμάνοι συγκαταλέγονταν στους κυρίως Ινδουιστές εργάτες.

Οι μισθωτοί εργάτες προέρχονταν από τις βόρειες ινδικές επαρχίες Ουτάρ Πραντές και Μπιχάρ. Σημαντικά μικρότερες ομάδες προέρχονταν από την περιοχή Σινδ του Πακιστάν, το Παντζάμπ, το Κασμίρ και αυτό που αναφέρεται ως Βορειοδυτικά Σύνορα, με τα τελευταία να αποτελούνται κυρίως από πολιτικούς ακτιβιστές, ακαδημαϊκούς και αγωνιστές ελευθερίας, που θεωρούνταν απειλή για τη βρετανική αυτοκρατορία. Διατήρησαν δεσμούς με την πατρίδα τους, με αποτέλεσμα πολλοί θρησκευτικοί ηγέτες να προέρχονται από το Πακιστάν και να διατηρούν την ουρντού ως την προτιμώμενη θρησκευτική γλώσσα. Το πιο δημοφιλές τζαμί του Τρινιδάδ, το Jinnah Memorial, αποτελεί παράδειγμα αυτής της ισχυρής σύνδεσης.

Ωστόσο, υπάρχει μια διαφορετική όψη του νομίσματος. Σε μια ερευνητική εργασία, ο Raymond Chickrie, παραθέτοντας έναν Γουιανό ισλαμιστή δάσκαλο με έδρα τη Νέα Υόρκη, περιγράφει πόσοι στη Γουιάνα και στο Σουρινάμ δεν είχαν καν συνειδητοποιήσει ότι η ουρντού και η αραβική ήταν δύο διαφορετικές γλώσσες:

Τα αραβικά εδώ είναι διαφορετικά από αυτά που δίδασκα στον μεντρεσέ στη Γουιάνα. Θυμάμαι το αραβικό αλφάβητο να είναι alif, be, pe, se, jim che, he… zabar’ και ‘pesh.

Στα αραβικά, δεν υπάρχουν «pe», «che», «zabar» και «pesh».

Σήμερα, η μεγαλύτερη συγκέντρωση μουσουλμάνων στην περιοχή – περίπου 100-120.000 – εντοπίζεται στο Σουρινάμ. Με τις σύγχρονες κοινότητες να βρίσκουν παρηγοριά σε κοινές πρακτικές και εορτασμούς, διαφορετικές μουσουλμανικές σέχτες έχουν δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς κοιτάζοντας πέρα ​​από τις πολιτισμικές διαφορές τους για να αγκαλιάσουν τα κοινά σημεία των θρησκευτικών τους πρακτικών.

Ο Κολόμβος και οι πρώτοι μουσουλμάνοι

Ωστόσο, οι πρώτοι μουσουλμάνοι της περιοχής δεν ήταν καθόλου Νοτιοασιάτες. Ο Χριστόφορος Κολόμβος , με τους πρώτους υπολοχαγούς του από το Μαρόκο και την Ισπανία, έφερε αρχικά μουσουλμάνους στην Αμερική — αλυσοδεμένους.

Απογυμνωμένοι από την ταυτότητα και τα θρησκευτικά τους έθιμα, οι σκλαβωμένοι άνθρωποι από τη Δυτική Αφρική —κυρίως Μαντίνγκο και Φουλάνι, με μια μειοψηφία Μορίσκο από την Ισπανία και τη Βόρεια Αφρική— δεν μπορούσαν να κρατήσουν τις ισλαμικές τους ρίζες. Η σύγχρονη γενιά, ωστόσο, έχει ολοένα και περισσότερο συνειδητοποιήσει το Ισλάμ και συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγαλύτερων προσήλυτων.

Οι ιστορικοί έχουν πιστώσει ακόμη και τη μουσουλμανική τεχνογνωσία – χάρτες εμπόρων και ναυτικές πληροφορίες – για την επιτυχία του Κολόμβου να φτάσει στον «Νέο Κόσμο» και έχουν υπάρξει πολλές αμφιλεγόμενες μελέτες, που υποδηλώνουν ότι η μουσουλμανική παρουσία στην Αμερική προϋπήρχε του Κολόμβου κατά αρκετούς αιώνες.

Ένταση και επανεφεύρεση

Η περιοχή είχε επίσης το μερίδιό της στη διαμάχη. Στη δεκαετία του '60, οι δεσμοί με τον αραβικό κόσμο ενισχύθηκαν μέσω των εκπαιδευτικών ευκαιριών, που πρόσφεραν η Λιβύη και η Αίγυπτος, γεγονός που προσέλκυσε πολλούς νέους, που ήθελαν να ακολουθήσουν σπουδές.

Όσοι επέστρεψαν στην πατρίδα επηρεάστηκαν έντονα από τον ουαχαμπισμό παρά τις ινδοϊρανικές επιρροές που ασκήθηκαν αρχικά στην περιοχή. Ως αποτέλεσμα, οι πρακτικές της σιιτικής μειονότητας εξαφανίστηκαν σιγά σιγά, καθώς και οι ιδιαίτερες σουνιτικές πρακτικές που συνδέονται με τον σιιτισμό.

Έκτοτε, ως ο παραγωγός του μεγαλύτερου αριθμού ξένων μαχητών του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) κατά κεφαλήν στη Δύση, το Τρινιντάντ και Τομπάγκο χαρακτηρίστηκε «πηγή τρομοκρατίας» , διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του χαλιφάτου, αλλά το νησί είχε αισθανθεί δονήσεις περίπου μια δεκαετία πριν από την ίδρυση του ISIS, κατά τη διάρκεια μιας απόπειρας πραξικοπήματος το 1990 υπό την ηγεσία της Jamaat al Muslimeen, μιας τοπικής ισλαμικής οργάνωσης.

Με τα χρόνια, με πολλούς από την περιοχή να μεταναστεύουν κυρίως προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και την Ολλανδία, νέες γενιές μουσουλμάνων από την Καραϊβική γεννιούνται και μεγαλώνουν στη διασπορά. Αυτό έχει δημιουργήσει ένα είδος θρησκευτικού υβριδίου. Το Ισλάμ που ασκούν είναι διαφορετικού διαμετρήματος, με το μείγμα διαφορετικών εθνοτήτων και θρησκευτικών ενώσεων να βάζει μερικές φορές υπό πίεση τις παραδοσιακές μεθόδους.

Η 21χρονη Afifa Khatoun, η οποία κατάγεται από το Σουρινάμ αλλά τώρα ζει στην Ολλανδία, είπε στο Global Voices:

Δεν έχω καμία σχέση με το Σουρινάμ. Αν θέλω να κάνω κάτι θρησκευτικό, θα είναι με τους Μαροκινούς και Αφγανούς φίλους μου. Μερικές φορές ντρέπομαι ακόμη και αν με ρωτήσουν για την Καραϊβική και πώς μπορούμε να είμαστε μουσουλμάνοι εκεί με όλα τα πάρτι που γίνονται.

Η 19χρονη Sarah Imani, της οποίας η οικογένεια έχει ρίζες από το Τρινιντάντ, αλλά γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ηνωμένο Βασίλειο, πρόσθεσε:

Η γιαγιά μου μου λέει μερικές φορές πώς γιόρτασε το Ιντ πίσω στο σπίτι με τις χριστιανές φίλες της. Οι φίλοι μου εδώ νομίζουν ότι είμαι τρελή αν τους πω να φέρουν φαγητό στην εκκλησία ή να καλέσουν άτομα από άλλες θρησκείες.

Παρά ορισμένες προκλήσεις, η Καραϊβική είναι σίγουρα μια περιοχή θρησκευτικής ανοχής. Η πρακτική του Ισλάμ, έχοντας γίνει καλά αποδεκτή από την ευρύτερη κοινωνία, έχει ανθίσει. Το Σουρινάμ, για παράδειγμα, έχει μια συναγωγή, μια εκκλησία και ένα τζαμί στον ίδιο δρόμο και οι πιστοί και των τριών θρησκειών είναι γνωστοί για τον εορτασμό θρησκευτικών εορτών μεταξύ τους. Ακόμη και σε μια πανδημία, το πνεύμα της ειρήνης και της ενότητας του Ιντ δεν πρέπει να ξεχνιέται.