To άρθρο αυτό αποτελεί τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος Η Ευρώπη σε Κρίση.
Μετά από ενάμιση χρόνο απέλπιδων διαπραγματεύσεων διάσωσης και δόσεων φειδωλά μοιρασμένων από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα δυσεπίλυτα και ολοένα και πιο αναποτελεσματικά μέτρα λιτότητας που επιβάλλει η “τρόικα” για τη σοσιαλιστική κυβέρνηση στην Ελλάδα έχουν αντιμετωπιστεί με ακατάπαυστες διαμαρτυρίες. Το δράμα της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους [en] με επίκεντρο την Ελλάδα έχει φτάσει στο απροχώρητο, καθώς οι πολιτικοί εναγωνίως [en] αναζητούν εναλλακτικές αποδέσμευσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την αυξανόμενη δανειοληψία.
Το ελληνικό κίνημα των Αγανακτισμένων, εμπνεόμενο από τις εξεγέρσεις της “Αραβικής Άνοιξης” και του ευρωπαϊκού επαναστατικού κινήματος που ξεκίνησε στην Ισπανία, επικεντρώνεται κυρίως σε καθιστικές διαμαρτυρίες σε πλατείες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Φάνηκε να καταποντίζεται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, έπειτα από μια σειρά βίαιων αστυνομικών καταστολών [en], αλλά εμφανίστηκε να ξανασηκώνει πανιά το Σεπτέμβριο, καθώς ξεκίνησε να βράζει ο συλλογικός θυμός με την επιβολή ακόμη ενός κύματος μέτρων λιτότητας, που ακολούθησαν το σχέδιο διάσωσης που συμφωνήθηκε κατά την έκτακτη σύσκεψη της Ευρωζώνης τον Ιούλιο [en].
Οι συνέπειες της λιτότητας
Με την ανεργία στους νέους πάνω από το 40% [en] και αβεβαιότητα να πλανάται σχετικά με τη μείωση των προοπτικών απασχόλησης κατ’ οίκον, η συνεχής λιτότητα έχει δημιουργήσει ένα νέο κύμα μετανάστευσης, αυτή τη φορά από τα πιο λαμπρά νιάτα της Ελλάδας, επιδεινώνοντας τα εμπόδια για την οικονομία μέσω ενός αναγκαστικού και επιλεκτικού αγώνα δρόμου για συνταξιοδότηση [en], που έχει επιφέρει η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού και η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Η ίδια η λιτότητα μπορεί να αποτελεί και παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων [en], όπως υπογράμμισε τον Ιούλιο ειδικός των Ηνωμένων Εθνών. Η αδυσώπητη πληθώρα μέτρων λιτότητας επιβαρύνει [en] την καθημερινή ζωή των Ελλήνων με το να ψαλιδίζονται οι κοινωνικές παροχές και να είναι δυσπρόσιτα ακόμη και βασικά αγαθά λόγω διαδοχικών αυξήσεων στο ΦΠΑ και στους μισθούς και περικοπών σε συντάξεις και επιδόματα. Πρόσφατη δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό Lancet ισχυρίζεται πως η κρίση επίσης μπορεί να επιφέρει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού [en], ενόσω περιστατικά αυτοκτονιών και εγκληματικότητας έχουν πάρει την ανιούσα [en].
Οι Έλληνες που ασχολούνται με το δημιουργικό επηρεάζονται επίσης από τη λιτότητα, χρησιμοποιώντας blogs και μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να διοχετεύσουν την αγανάκτησή τους. Η blogger και copywriter Κωνσταντίνα Δελημήτρου σκιαγραφεί μια ζοφερή εικόνα της οικονομικής ανασφάλειας που έχει τυλίξει το μυαλό και το σώμα των Ελλήνων:
Οι περισσότεροι είμαστε με μόνιμες τανάλιες στα στομάχια για το περισσότερο μέρος της ημέρας και της νύχτας. Ένα βλαμμένο συνονθύλευμα από φόβους, αγωνίες, εικόνες τρομακτικές που δε θες αλλά σου σφηνώνονται στο κεφάλι και δε σ’ αφήνουν να πάρεις ανάσα. [..] ακούς να ρωτάνε πόσα μακαρόνια να βάλουν στην άκρη για μια ώρα ανάγκης, πώς θα πάνε στη δουλειά χωρίς φράγκο και πόσο νερό άραγε να θέλει ένα μποστάνι στο μπαλκόνι. Και εκείνη η κυρία ένα βράδυ στο μετρό. Που έκλαιγε για δέκα ευρώ στο τηλέφωνο. Τα παιδιά της στο νοσοκομείο και δεν έβρισκε δέκα ευρώ να ταΐσει τα εγγόνια. Και αυτός που μιλούσε δεν είχε να της δώσει. Και δεν είχα ούτε εγώ. Αλλά και να ‘χα, πώς να πλησιάσεις τον άλλο να τον βοηθήσεις;
Η Cyberela, web designer, σχολιάζει ξερά τις προοπτικές της ως χρόνια πάσχουσα από αιμαγγείωμα:
@Cyberela: Φυσικά τις θεραπείες που κάνω τώρα δεν μπορεί να μου τις πληρώσει η ασφάλιση. Ο κόσμος με αιμαγγείωμα είναι καταδικασμένος στην Ελλάδα.
Και ο ηθοποιός Χάρης Αττώνης δημοσίευσε μια λακωνική παρατήρηση περί μετανάστευσης:
@hartonis: Οι μισοί γνωστοί μου μετακόμισαν στο εξωτερικό. Οι άλλοι μισοί, μέσα τους.
Συγκρούσεις με την αστυνομία
Η ανεξέλεγκτη αστυνομική βία επιδεινώνει τις κοινωνικές πιέσεις. Τα σοβαρότερα περιστατικά σημειώθηκαν στις 28-29 Ιουνίου με άνευ προηγουμένου αστυνομική βία εναντίον διαδηλωτών στην πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα, η οποία καταδικάστηκε από διεθνείς οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίοι σημείωσαν τη μαζική χρήση δακρυγόνων [en] και πίεσαν την Ελληνική Αστυνομία να σταματήσει τη χρήση υπερβολικής βίας [en].
Οι καθιστικές διαμαρτυρίες των Αγανακτισμένων, έχοντας ήδη χάσει κόσμο λόγω των καλοκαιρινών διακοπών, δέχθηκαν επιδρομή από την αστυνομία το βράδυ και διαλύθηκαν, με περιοριστικά μέτρα που κατά τα λεγόμενα αναρτήθηκαν σε ορισμένες περιπτώσεις για την αποφυγή μελλοντικών συγκεντρώσεων, όπως συνέβη αργότερα σε καθιστικές διαμαρτυρίες στην Ισπανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η καθιερωμένη ομιλία του Πρωθυπουργού κατά την έναρξη της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης το Σεπτέμβριο σημαδεύτηκε με οργισμένες διαμαρτυρίες και συμπλοκές, καθώς διαφορετικές ομάδες συνέκλιναν στην πλατεία έξω από την Έκθεση, η οποία φυλασσόταν από πολυπληθή αστυνομική δύναμη, την ώρα που ανακοινωνόταν άλλος ένας έκτακτος φόρος ακίνητης περιουσίας.
Χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
Το Twitter αναδείχθηκε ως κεντρική πλατφόρμα για τη δημοσιογραφία των πολιτών και του ακτιβισμού στην Ελλάδα, από το 2008 και τις διαμαρτυρίες κατά της αστυνομίας για τη δολοφονία του ανήλικου Αλέξη Γρηγορόπουλου. Αρκετοί ακτιβιστές επιμελητές ειδήσεων χρησιμοποίησαν εργαλεία συγκέντρωσης tweets για να καταγράψουν σε χρονική σειρά τις διαμαρτυρίες ενάντια στη λιτότητα, παράγοντας ένα εντυπωσιακό σύνολο δουλειάς.
Η Θεοδώρα Οικονομίδη (@IrateGreek στο Twitter) χρησιμοποίησε το Chirpstory για την επιμέλεια μιας χρονικής καταγραφής των περισσότερων μεγάλων διαμαρτυριών στην Αθήνα, ενώ ο Αντώνης Γκαζάκης (@gazakas στο Twitter) δημοσίευσε καθημερινές στιγμές σε απευθείας σύνδεση από τη γενική συνέλευση των Αγανακτισμένων της Θεσσαλονίκης στο Storify.
Η Μυρτώ Ορφανουδάκη Simic συνέλεξε βίντεο από την αστυνομική βιαιότητα της 29ης Ιουνίου. Εν τω μεταξύ, 31.000 χρήστες πάτησαν “like” στη σελίδα των Αγανακτισμένων της Αθήνας στο Facebook, ενώ 5.000 χρήστες πάτησαν “like” στο προφίλ των Αγανακτισμένων της Θεσσαλονίκης. Δεκάδες φωτογράφοι έχουν δημοσιεύσει φωτορεπορτάζ με θέμα τις διαμαρτυρίες στην Ελλάδα στο Demotix από τις αρχές του 2009, ενώ χιλιάδες φωτογραφίες και δεκάδες βίντεο από ακτιβιστές και πολίτες δημοσιογράφους έχουν δημοσιευτεί στο blog της ομάδας multimedia των Αγανακτισμένων της Αθήνας στην Πλατεία Συντάγματος υπό άδεια Creative Commons από τότε που ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες αυτές.
Σε ένα χιουμοριστικό τόνο, η Θεοδώρα ξεκίνησε επίσης το hashtag #GreekPoliticianManual (Το Εγχειρίδιο του Έλληνα Πολιτικού), βασιζόμενη στο αντίστοιχο Εγχειρίδιο του Άραβα Τυράννου από τον Iyad El Baghdadi, προκειμένου να αντλήσει γέλιο από την ηθική και την πρακτική των πολιτικών. Η παρωδία “Angry Greeks εναντίον Angry Birds”, που δημιουργήθηκε από την ομάδα ToonPosers, έχει συγκεντρώσει 105.000 μέχρι τώρα προβολές στο YouTube.
Ακολουθήστε το λογαριασμό στο Twitter (@GVEuropeCrisis) για το ειδικό αφιέρωμά μας “Η Ευρώπη σε Κρίση” για καθημερινές ενημερώσεις για τον αντίκτυπο της χρεωστικής κρίσης στην Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
To άρθρο αυτό αποτελεί τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος Η Ευρώπη σε Κρίση.