[Όλοι οι σύνδεσμοι οδηγούν σε σελίδες στα πορτογαλικά, εκτός κι αν υπάρχει διαφορετική σημείωση.]
Για πρώτη φορά στην ιστορία της Βραζιλίας, η εθνική απογραφή παρουσιάζει ότι η πλειοψηφία του πληθυσμού, το 50,7% σε σύνολο 190.732.694 κατοίκων, είναι μαύροι ή μιγάδες. Η απογραφή του 2010 αποκάλυψε ότι ο περισσότερος μαύρος πληθυσμός συγκεντρώνεται στο βόρειο και βορειοανατολικό τμήμα της χώρας και διαθέτει το μεγαλύτερο ποσοστό αναλφαβητισμού στην ηλικιακή ομάδα των 15 και άνω (μεταξύ 24,7% και 27,1%).
Έρευνα αποκάλυψε ότι υπάρχει ακόμα έντονη ανισότητα όσον αφορά το εισόδημα σε όλη τη χώρα, καθώς τα πλουσιότερα κοινωνικά στρώματα κερδίζουν 42 φορές περισσότερα απ’ ό,τι τα φτωχότερα. Ο μισός πληθυσμός της Βραζιλίας ζει με λιγότερα από 375 ρεάλ το μήνα [περίπου 155 ευρώ], ποσό μικρότερο από τον κατώτατο μισθό (510 ρεάλ [περίπου 210 ευρώ] τη στιγμή που διεξήχθησαν οι μελέτες). Από τα 16,2 εκατομμύρια κατοίκων που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας (περίπου 8,5% του συνολικού πληθυσμού), κάτι που ταξινομείται ως εισόδημα 70 ρεάλ [περίπου 30 ευρώ] το μήνα ή λιγότερα, το 70,8% είναι μαύροι.
Εν συντομία, οι μέσοι μισθοί για μαύρους ή μιγάδες Βραζιλιάνους είναι 2,4 φορές χαμηλότεροι από αυτούς των πολιτών που είναι λευκοί ή από την Άπω Ανατολή. Επιπροσθέτως, πεθαίνουν νεότεροι, ως συνέπεια των δυσχερών συνθηκών διαβίωσης, βίας και ελλιπούς πρόσβασης σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Τα στοιχεία αυτά δημοσιεύτηκαν ανήμερα της Ημέρας Ευαισθητοποίησης για τους Μαύρους [en] και αυξάνουν τις ανησυχίες για την κατάσταση του μαύρου πληθυσμού στη Βραζιλία.
Ορισμένοι πιστεύουν πως ο πληθυσμός των μαύρων είναι στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερος, καθώς η φυλή συχνά συγχέεται με το χρώμα του δέρματος στη Βραζιλία. Ο Marcelo Paxu θυμάται τη συζήτηση που είχε με τον ερευνητή, όταν ήρθε η σειρά του να απαντήσει στην απογραφή:
- Qual a sua cor????
Eu perguntei o que ele achava e ele respondeu que eu é que tinha que responder qual cor eu preferia, respondi que preferia AZUL, ele então mudou a pergunta….
– Qual é a sua raça??
Respondi que era Negro ele me olhou de cima abaixo e indagou:
– Mas o Sr.é branco!!!!!!!!
Eu irritado respondi: …Meu amigão sei que não tem culpa, mas vou lhe explicar uma coisa…..sou neto de NEGRA, filho de NEGRA ,irmão de NEGRA e meu tio avó era tão PRETO que chegava a ser AZUL (cor que tinha dito a ele que mais gostava) e você ainda acha que sou branco??????
Ρώτησα τι εννοούσε και απάντησε ότι θα έπρεπε να αναντήσω λέγοντας τι χρώμα προτιμούσα να γραφτεί. Όταν είπα ότι προτιμούσα το μπλε, άλλαξε την ερώτηση.
‘Τι φυλή είστε;’
Απάντησα ότι ήμουν μαύρος. Με κοίταξε από πάνω ως κάτω και ξέσπασε: ‘Μα είσαι λευκός!’
Ενοχλημένος, απάντησα: ‘Φίλε μου, δε σε κατηγορώ, αλλά θα σου εξηγήσω κάτι: είμαι εγγονός μαύρης, είμαι γιος μαύρης, αδερφός μαύρης και ο προ-θείος μου ήταν τόσο μαύρος που πρακτικά ήταν μπλε (το χρώμα που είχα πει πως ήταν το αγαπημένο μου), και τώρα μου λες πως είμαι λευκός;’
Συλλογιζόμενος τις στατιστικές σε μια δημοσίευση για την ημέρα Ευαισθητοποίησης για τους Μαύρους, ο Lari Carvalho μιλά για αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού, αν και όχι απαραίτητα ανάμεσα στο μαύρο πληθυσμό:
Na realidade, a consciência da importância da cultura africana para a história nacional, bem como o orgulho do brasileiro de ser descendente de negros têm aumentado nos últimos anos.
Prova disso são os resultados do último censo do IBGE, que indicam que a proporção de brasileiros que se definem como negros ou pardos aumentou de 44,7% para 50,7%, desde 2000. […]
O grande avanço que o resultado do último censo revela é a consciência da valorização da própria identidade entre os afro-brasileiros.
Γεγονός είναι πως έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια η ευαισθητοποίηση για τη σημασία της αφρικανικής κουλτούρας στην εθνική μας ιστορία και την περηφάνια των Βραζιλιάνων.
Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα αποτελέσματα της τελευταίας απογραφής, η οποία δείχνει ότι το ποσοστό των Βραζιλιάνων που χαρακτηρίζονται ως μαύροι ή μιγάδες έχει αυξηθεί από 44,7% σε 50,7% από το 2000.
Αυτό δείχνει πως για πρώτη φορά από τότε που πρωτοξεκίνησαν οι απογραφές, τα επίσημα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι μαύροι και μιγάδες πολίτες αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού της Βραζιλίας.
Η μεγάλη αλλαγή που αποκαλύφθηκε από την τελευταία απογραφή είναι ο τρόπος με τον οποίο οι λευκοί Αφρο-Βραζιλιάνοι έχουν ευαισθητοποιηθεί για την αξία της ίδιας τους της ταυτότητας.
Η Lays Santos είναι σαστισμένη για το ότι σε μια χώρα που η πλειοψηφία του πληθυσμού χαρακτηρίζονται ως μαύροι, χρειάζεται ειδική μέρα για να επιστήσουν προσοχή στην ευαισθητοποίηση για τους μαύρους. Πιστεύει πως “κάτι μάλλον πάει στραβά, αν νιώθουμε “υποχρεωμένοι” να γιορτάζουμε τέτοια μέρα“:
[…] a sua essência está justamente em chamar atenção para inserção do negro na sociedade brasileira. Logo, podemos imaginar que ainda a população negra sofre desvantagem quando o assunto é o exercício da cidadania.
Claro que sim. Infelizmente esse problema das relações raciais no Brasil que influenciam na construção do ser social e no exercício da cidadania, está camuflado pelo mito da Democracia racial. Onde se acredita não haver desigualdade social devido à diferença étnico-racial. Quando na verdade, as estatísticas nos mostram o contrário. Como entender que a maioria da população é discriminada pela sua origem cultural? Como entender que o povo que ajudou a construir nosso país seja ainda discriminado por causa da cor da pele? Não é o Brasil um país de todos? Ao menos devia ser… O censo 2010 mostrou que ainda a desigualdade social está ainda associada a cor da pele. E isso precisa ser combatido com urgência!
[…] Στην ουσία, ο ακριβής σκοπός της μέρας αυτής είναι να υπάρξει προσοχή στον αποκλεισμό των μαύρων στην βραζιλιάνικη κοινωνία. Αυτό μας οδηγεί να υποθέσουμε πως ο μαύρος πληθυσμός υποφέρει ακόμα από μειονεκτήματα σχετικά με την εξάσκηση των δικαιωμάτων του ως πολίτη.
Αυτή είναι ξεκάθαρα η υπόθεση. Δυστυχώς, το πρόβλημα των φυλετικών σχέσεων στη Βραζιλία, που έχει αντίκτυπο στην κοινωνική ταυτότητα και τα δικαιώματα του πολίτη, καμουφλάρεται υπό το μύθο της φυλετικής δημοκρατίας: την πεποίθηση ότι δεν υπάρχει κοινωνική ανισότητα βάσει εθνικών ή φυλετικών διαφορών. Στην πραγματικότητα όμως τα στατιστικά στοιχεία μας αποκαλύπτουν ότι ισχύει το αντίθετο. Είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς πώς αντιμετωπίζει διακρίσεις η πλειοψηφία του πληθυσμού λόγω του πολιτισμικού τους υπόβαθρου ή πώς τα άτομα που βοήθησαν στη θεμελίωση της χώρας μας ακόμα αντιμετωπίζουν διακρίσεις βάσει του χρώματος του δέρματός τους. Δεν είναι μια χώρα για όλους η Βραζιλία; Θα ‘πρεπε σίγουρα να ‘ναι! Η απογραφή του 2010 έδειξε ότι η κοινωνική ανισότητα ακόμα σχετίζεται με το χρώμα του δέρματος. Χρειάζεται επειγόντως να καταπολεμήσουμε την παρούσα κατάσταση πραγμάτων.
Ο Clecyo συλλογίζεται τα αποτελέσματα της απογραφής, της φυλετικής προκατάληψης και των συνθηκών διαβίωσης του μαύρου πληθυσμού σε μια μακρά και στοχαστική δημοσίευση, η οποία ξεκινά και τελειώνει ως ακολούθως:
No dia da Consciência Negra, quero esquecer das inúmeras vezes que a cor da minha pele foi critério de julgamento. Quero esquecer que os números de uma pesquisa indicam que 97% dos brasileiros dizem não ter preconceito racial, mas também que 98% dos mesmos entrevistados disseram conhecer outras pessoas que tinham. Se pudesse, queria saber como ficar transparente, de vergonha. […]
E neste dia Consciência Negra, queria realmente esquecer que dos 16 milhões de brasileiros vivendo em extrema pobreza (ou com até R$ 70 por mês), 4,2 milhões são brancos e 11,5 milhões são pardos ou pretos. E esquecer também que as mortes entre os brancos estão mais concentradas nas idades avançadas, como resultado de câncer. Porque entre os brasileiros negros, morre-se mais entre os jovens de 15 a 29 anos, principalmente entre os homens, por conta de causas externas, como acidentes e mortes violentas. Minha memória me questiona porque apenas dos 10% de brasileiros mais ricos, apenas 20% são negros, ou porque na base da pirâmide social, 73% dos negros fundamentam os 10% dos brasileiros mais pobres.
Στην Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τους Μαύρους, θέλω να ξεχάσω τις αμέτρητες φορές που με κρίνανε από το χρώμα του δέρματός μου. Θέλω να ξεχάσω ότι η μελέτη δείχνει πως το 97% των Βραζιλιάνων ισχυρίζονται πως δεν εκφράζουν καμία φυλετική προκατάληψη κι όμως το 98% των ίδιων ανθρώπων αναφέρουν πως ξέρουν άλλους ανθρώπους που νιώθουν κάτι τέτοιο. Αν ήταν δυνατό, θα ‘θελα να μπορούσα να γίνω διαφανής, χωρίς ντροπή. […]
Σήμερα, την Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τους Μαύρους, θέλω επίσης πραγματικά να ξεχάσω πως από τα 16 εκατομμύρια Βραζιλιάνους που ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας με λιγότερα από 70 ρεάλ το μήνα, τα 4,2 εκατομμύρια είναι λευκοί, ενώ τα 11,5 εκατομμύρια είναι μιγάδες ή μαύροι. Επίσης θέλω να ξεχάσω πως οι θάνατοι λευκών είναι κυρίως σε μεγάλη ηλικία από καρκίνο, ενώ περισσότεροι μαύροι Βραζιλιάνοι πεθαίνουν νέοι, ειδικά άνδρες στην ηλικιακή ομάδα 15-29 ετών λόγω εξωτερικών αιτίων, όπως ατυχημάτων ή βίαιων θανάτων. Δε θέλω να θυμάμαι πως στο πλουσιότερο 10% Βραζιλιάνων, μόνο το 20% είναι μαύροι, ενώ στον πάτο της κοινωνικής πυραμίδας το φτωχότερο 10% των Βραζιλιάνων καταλαμβάνει το 73% των μαύρων της χώρας.
Ερευνητές από το Ινστιτούτο Γεωγραφίας και Στατιστικής της Βραζιλίας (IBGE) επισκέφθηκαν 67,5 εκατομμύρια νοικοκυριά σε 5.565 πόλεις από τον Αύγουστο ως τον Οκτώβριο του περασμένου χρόνου. Η πρώτη απογραφή στη Βραζιλία πραγματοποιήθηκε το 1872, όπου ο πληθυσμός είχε χωριστεί σε μονάχα δυο κατηγορίες: ελεύθερους και σκλάβους. Οι τελευταίοι αποτελούσαν το 15% του πληθυσμού και περιλάμβαναν ιθαγενείς και απογόνους Αφρικανών πολιτών.
Η Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τους Μαύρους γιορτάζεται στις 20 Νοεμβρίου, ημερομηνία που επιλέχθηκε προς τιμήν του Zumbi dos Palmares [en], συμβόλου της αντίστασης των μαύρων και του αγώνα για ελευθερία, ο οποίος πέθανε την ημέρα αυτή το 1695.