Η Κουλτούρα τη Βίας, 2012. Φωτογραφία: Christopher Dombres (CC BY 2.0)

Καθώς γράφω το κείμενο αυτό, εμφανίζονται ειδήσεις για άλλα δυο περιστατικά αιματηρών ένοπλων επιθέσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες: ένα στη δυτική ακτή, ένα στην ανατολική. Οι Αμερικανοί ήδη ξέχασαν την Παρασκευή στα τέλη Νοεμβρίου, όταν έλαβε χώρα μια πολιτικά υποκινούμενη επίθεση σε Κλινική Οικογενειακού Προγραμματισμού στο Κολοράντο, όπου σκοτώθηκαν τρεις άνθρωποι και ορφάνεψαν έξι παιδιά.

Η αμνησία αυτή μου ραγίζει την καρδιά. Ακόμα πιο ανησυχητική όμως εδώ στις ΗΠΑ είναι η πολιτική ανταπόκριση και από την αριστερή πλευρά και τη δεξιά. Αντιμέτωποι με τη βία, δεν ξεχνάμε απλά. Χάνουμε τον καλύτερο εαυτό μας.

Θα παραδεχτώ ότι ειδικά οι συντηρητικοί με μπερδεύουν. Έχω προσπαθήσει ειλικρινά να τους κατανοήσω. Τους τελευταίους λίγους μήνες, κρυφοκοιτάζω και κάποιες φορές συμμετέχω σε διαλόγους με συντηρητικούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάποιοι εκ των οποίων είναι φίλοι ή οικογένειά μου. Διαβάζω προσεχτικά σχόλια της δεξιάς πτέρυγας στα κείμενα που δημοσιεύω σε “δημοφιλή” μέσα ενημέρωσης. Έχω σκεφτεί πολύ το τι βλέπω και τι ακούω και προσπαθώ να αντισταθώ στο να το αξιολογήσω μέσα από το φακό ενός απλού “Έχω δίκιο εγώ”. Είναι δύσκολο. Συχνά αποτυγχάνω.

Απλά μου φαίνεται πραγματικά παράξενο το ότι η δεξιά πτέρυγα πιστεύει ότι μπορούν να συνδυάζουν ακραία έκφραση με μια αγάπη για τα όπλα, χωρίς να παράγουν δεξιά βία. Φαίνεται επίσης παράξενο να ακούω ενήλικες (που θα ‘πρεπε να γνωρίζουν καλύτερα) να στοχεύουν, για παράδειγμα, στην τρομοκρατία στο όνομα του Ισλάμ, σαν να ακυρώνει με κάποιο τρόπο την εγχώρια δεξιά τρομοκρατία. Φαίνεται περίεργο, επιπροσθέτως, να τονίζονται οι αξίες υπέρ της ανθρώπινης ζωής που είχε ο νεκρός αστυνομικός στο Κολοράντο, σαν να εξαλείφεται με κάποιο τρόπο το μέγεθος και ο αντίκτυπος των γεγονότων εκεί.

“Απλά μου φαίνεται πραγματικά παράξενο το ότι η δεξιά πτέρυγα πιστεύει ότι μπορούν να συνδυάζουν ακραία έκφραση με μια αγάπη για τα όπλα, χωρίς να παράγουν δεξιά βία”.

Οι Αμερικανοί συντηρητικοί, οι οποίοι λατρεύουν να μιλούν περί προσωπικής ευθύνης, είναι ξεκάθαρα στο έλεος μιας παθολογικής προσπάθειας μετατόπισης ευθύνης. Πάντα είναι κάτι άλλο, για παράδειγμα οι εκτρώσεις ή ο γάμος ομοφυλοφίλων, που φταίει για την ένοπλη βία, ποτέ οι πολιτικές περί όπλων που έχουν υποστηρίξει στο παρελθόν. Δεν θα καταλάβουν ποτέ γιατί η ασυνέπεια αυτή εξοργίζει ανθρώπους, που δε ζουν μέσα στη δική τους ιδεολογική σφαίρα. Δεν έχουν το γνώθι σαυτόν. Αυτό το λέω με συμπόνοια, γιατί κι εγώ ακόμα αγωνίζομαι να αντιληφθώ πράγματα. Όλοι μας άλλωστε, όχι;

Η σημερινή κουλτούρα της δεξιάς πτέρυγας δεν ενδιαφέρεται για αποδείξεις. Πολλοί συντηρητικοί το δηλώνουν τόσο ξεκάθαρα σε συζητήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φωνάζοντας “κοινή λογική” ενώπιον γεγονότων που φαίνεται να αντιβαίνουν στη δική τους εκδοχή της πραγματικότητας. Πιστεύω όμως ότι αυτό αληθεύει για όλους σχεδόν τους ανθρώπους, αριστερούς, δεξιούς, μπερδεμένο κέντρο: τα μυαλά σπάνια αλλάζουν με αποδείξεις ή επιχειρήματα. Όταν, πριν από λίγους μήνες, ρώτησα στο χρονολόγιό μου στο Facebook για παραδείγματα του πότε φίλοι μου είχαν αλλάξει γνώμη για κάτι, οι περισσότεροι ανέφεραν ως δάσκαλό τους την εμπειρία (ειδικότερα την επαφή μεταξύ διαφορετικών ομάδων).

Έπειτα από την επίθεση στο Κολοράντο, πολλοί φίλοι μου ήταν εξοργισμένοι από το γεγονός ότι ο δράστης, ένας λευκός άνδρας, συνελήφθη ζωντανός. Πρόθεσή τους ήταν να τονίσουν την ανισότητα μεταξύ του τρόπου που θεωρούν ότι αντιμετωπίζονται οι λευκοί δράστες και το πώς δολοφονούνται ανηλεώς οι μαύροι δράστες. Ωστόσο, το αθροιστικό αποτέλεσμα μιας τέτοιας γλώσσας, φοβάμαι, είναι κάπως διαφορετικό από ό,τι επιθυμούν οι περισσότεροι ομιλητές. Καταλήγουν να ακούγονται αιμοδιψείς. Φοβάμαι, επίσης, ότι αυτή η επιρροή χωρίς κάποια πρόθεση αποκαλύπτει μια υποσυνείδητη δίψα για εκδίκηση.

Δεν υπάρχει τίποτα προοδευτικό σχετικά με αυτή την απάντηση, και πολλά που μπορούν να ειπωθούν εκ των υστέρων. Οι ασυνείδητες παρορμήσεις είναι συχνά αντιδραστικές. Όταν γίνει “κοινή λογική”, ότι κακά πράγματα συμβαίνουν — το λιγότερο είναι ότι άνθρωποι οι οποίοι επισημαίνουν ότι η κοινή λογική μπορεί να είναι λάθος σταματούν να φωνάζουν. Υπάρχει μια έννοια, πολύ αγαπημένη στο Facebook, ότι οι μαζικοί πυροβολισμοί είναι κατά κύριο λόγο δραστηριότητα των λευκών αρρένων. Στην πραγματικότητα, τα στοιχεία λένε ότι το ποσοστό των Ασιατών σκοπευτών (9 τοις εκατό) είναι σχεδόν διπλάσιο του μεριδίου τους στον πληθυσμό των ΗΠΑ (5 τοις εκατό) (το οποίο πολύ έντονα υποψιάζομαι ότι συνδέεται με την στάση απέναντι στην φροντίδα της ψυχικής υγείας σε πολλές κοινότητες της Ασίας και της Αμερικής). Οι Έγχρωμοι είναι 13 τοις εκατό του πληθυσμού και αντιπροσωπεύουν το 16 τοις εκατό των σκοπευτών. Οι Λατίνοι είναι η μόνη ομάδα τα μέλη της οποίας δεν φαίνεται να είναι επιρρεπείς σε μαζικές εκτελέσεις. (Πηγή των δεδομένων μου είναι η Mother Jones.)

Αυτό δεν ελαχιστοποιεί ή δεν διαγράφει τα διακριτά, σαφώς μισογυνικά και ρατσιστικά κίνητρα των λευκών αρρένων σκοπευτών. Αλλά μια έντιμη ανάλυση πρέπει να συνεκτιμήσει το γεγονός ότι και άλλοι άνθρωποι εκτός από τους λευκούς άρρενες έχουν δολοφονικά ξεσπάσματα. Πράγματι, μια έντιμη ανάλυση πρέπει να καταπιαστεί πρώτα και κύρια με το γεγονός ότι το δημογραφικό χαρακτηριστικό που στην ουσία ορίζει τους μαζικούς σκοπευτές είναι το φύλο. Υπάρχουν γυναίκες μαζικοί σκοπευτές, αλλά είναι μια μικρή, μικρή μειοψηφία. Στην πραγματικότητα, ευρύτερα, οι άνδρες διαπράττουν το 90 τοις εκατό του συνόλου των δολοφονιών. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι το ποσοστό των Αμερικανών ανδρών που θα σκοτώσουν ποτέ κάποιον είναι πολύ μικρό, λιγότερο από μισό τοις εκατό. Αυτό περιλαμβάνει και τους μάχιμους βετεράνους.

“Οι ασυνείδητες παρορμήσεις είναι συχνά αντιδραστικές. Όταν γίνει “κοινή λογική”, ότι κακά πράγματα συμβαίνουν — το λιγότερο είναι ότι άνθρωποι οι οποίοι επισημαίνουν ότι η κοινή λογική μπορεί να είναι λάθος σταματούν να φωνάζουν.“

Οι περισσότεροι εκτελεστές είναι άντρες, αλλά οι περισσότεροι άντρες δεν είναι εκτελεστές.

Αυτό είναι δύσκολο για τον ανθρώπινο εγκέφαλο να το αντιληφθεί, το οποίο είναι ο λόγος που είμαστε τόσο γρήγοροι στο να αναζητάμε αποδιοπομπαίους τράγους. Φανταστείτε την κοινωνική απόκριση, αν, ας πούμε, οι άνθρωποι με καστανά μάτια διέπρατταν το 90 τοις εκατό των δολοφονιών, ακόμη και αν σ’ αυτές συμμετείχαν λιγότεροι από το ένα τοις εκατό από αυτούς. Η Ιστορία δείχνει ότι θα τους περικυκλώναμε και θα τους βάζαμε σε στρατόπεδα. Θα ήταν αυτό το σωστό; Δεν νομίζω. Νομίζω ότι θα ήταν άδικο. Το θέμα μου δεν είναι ότι θα πρέπει να ξεπλύνουμε τη βία που κουβαλάει η αρρενωπότητα. Αντίθετα, το νόημα του παραδείγματός μου είναι ότι η κοινωνική δύναμη των ανδρών τους απομονώνει συχνά από τις συνέπειες που άδικα επιβλήθηκαν σε άλλους πληθυσμούς, οι οποίες με τη σειρά τους προστατεύουν και ενθαρρύνουν τους δολοφόνους ανάμεσά μας.

Ίσως θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο στις γυναίκες να κατέχουν όπλα, και ένας άνδρας να χρειάζονταν άδεια από μια γυναίκα για να τα χρησιμοποιήσει. Ο κόσμος θα ήταν ένα ασφαλέστερο μέρος, αλλά είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι μία τέτοια άνιση μεταχείριση δεν θα καθόριζε ένα τρομερό δεδικασμένο.