Το έργο της Jumana Jaber, “Chemo Therapy and Chemical Weapons.” Η καλλιτέχνης από τη Συρία λέει ότι αντιπαραβάλλει τα όσα έζησε το 2006, όταν είχε καρκίνο του μαστού, με τις τωρινές επιθέσεις της συριακής κυβέρνησης κατά του συριακού λαού. Η φωτογραφία είναι ευγενική προσφορά του Institute for International Education

Το παρόν άρθρο του Jason Strother δημοσιεύτηκε αρχικά στο PRI.org στις 21 Ιουνίου 2016 και αναδημοσιεύεται εδώ βάσει συμφωνίας διαμοιρασμού περιεχομένου.

Η Jumana Jaber διδάσκει εικαστικές τέχνες στο Montclair State University στην πολιτεία Νιου Τζέρσεϊ των Η.Π.Α. από το 2013. Η δουλειά αυτή διαφέρει κάπως από τότε που δίδασκε καλλιτεχνικό και θεατρικό σχεδιασμό στη συριακή πρωτεύουσα Δαμασκό.

«Όλα ήταν καινούργια για μένα: το σύστημα, τα πάντα ήταν διαφορετικά εδώ», αναφέρει η 55χρονη Jaber.

Η Jaber και η τετραμελής οικογένειά της συγκαταλέγονται μεταξύ των εκατομμυρίων Σύριων που εγκατέλειψαν τη χώρα τους από την αρχή του εμφυλίου πολέμου το 2011. Δεν ζούνε, όμως, ως πρόσφυγες στις Η.Π.Α. Έφτασαν εκεί με τη βοήθεια του Scholar Rescue Fund, ενός ταμείου με έδρα στη Νέα Υόρκη, το οποίο υπάγεται στο Ινστιτούτο Διεθνούς Εκπαίδευσης. Από το 2002, το πρόγραμμα έχει βοηθήσει περίπου 650 διωκόμενους διανοούμενους, πολλοί εκ των οποίων κατάγονται από το Ιράκ και τη Συρία, να συνδεθούν με σχολεία στις Ηνωμένες Πολιτείες ή σε άλλες ασφαλείς χώρες. Το ταμείο μοιράζεται τα έξοδα εγκατάστασης των ακαδημαϊκών και των οικογενειών τους με ένα ίδρυμα υποδοχής για την πρώτη διετία. Αναλαμβάνει, επίσης, την έκδοση μη-μεταναστευτικής βίζας επ’ ανταλλαγή επισκέπτη (J-1).

Η Jumana Jaber διέφυγε από τη Συρία λόγω του πολέμου και τώρα διδάσκει σε πανεπιστημιακή σχολή στο New Jersey. Η φωτογραφία είναι ευγενική προσφορά του Institute of International Education

Η διευθύντρια του ταμείου, Sarah Willcox, αναφέρει ότι η Jaber και η οικογένειά της αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα ανθρώπων τους οποίους το ταμείο επιδιώκει να βοηθά.

«Συχνά πρόκειται για αντιφρονούντες», συνεχίζει η Willcox. «Ακαδημαϊκοί στοχοποιούνται, επειδή ο κόσμος στην κοινότητα όπου βρίσκονται τους αναγνωρίζει και τους σέβεται».

Η τέχνη της Jaber στη Δαμασκό είχε πολιτικό μήνυμα. Μεταξύ άλλων, δημιουργούσε πίνακες χρησιμοποιώντας κομμάτια από καρέκλες, οι οποίες, εξηγεί, στη Συρία συμβολίζουν την εξουσία.

«Άνθρωποι όπως ο πρόεδρος, το αφεντικό, ο σεΐχης, που λένε ότι τούτο είναι halal και τούτο δεν είναι halal, ότι αυτό μπορείς να το κάνεις και αυτό δεν μπορείς, παντού στον κόσμο, όσοι κάθονται στις καρέκλες ελέγχουν τα πάντα», προσθέτει.

Καθώς η εξέγερση εναντίον της συριακής κυβέρνησης μετεξελίχθηκε σε εμφύλιο πόλεμο, η Jaber λέει ότι η μετακίνηση προς τον τόπο εργασίας της έξω από τη Δαμασκό έγινε σχεδόν αδύνατη. Τότε δέχτηκε επίθεση το Πανεπιστήμιο, στο οποίο εργαζόταν με τον σύζυγό της που είναι κεραμίστας.

«Μεταφέραμε τους φοιτητές στο υπόγειο», συνεχίζει η Jaber. «Κάποιοι από τους συναδέλφους μου σκοτώθηκαν».

Η μεγαλύτερος γιος της Jaber, Yazan Al-Hajari, συνελήφθη κατά τη διάρκεια της εξέγερσης. Εκείνη την περίοδο, σπούδαζε κλασική μουσική σε ένα ωδείο της Δαμασκού και είχε δικό του μουσικό συγκρότημα.

Στη Συρία, οι καρέκλες είναι σύμβολο εξουσίας, λέει η Σύρια καλλιτέχνης, Jumana Jaber. Η φωτογραφία είναι ευγενική προσφορά του Institute of International Education

«Όταν άρχισε η επανάσταση στη Συρία, έπρεπε να πάρω μια απόφαση», λέει ο 31χρονος πλέον Al-Hajari. Όταν είδε με τα μάτια του το μέγεθος των δυνάμεων που προσπαθούσαν να πατάξουν την εξέγερση, τάχθηκε με τους επαναστάτες, τόσο πολιτικά όσο και μουσικά. Ο Al Hajari τέθηκε κάμποσες φορές υπό κράτηση λόγω της εναντίωσής του στην κυβέρνηση. Έγραψε, επίσης, ένα σατιρικό τραγούδι, στο οποίο ασκεί κριτική στους Σύριους ηγέτες και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Το 2012, το ανέβασε στο YouTube και από τότε άρχισε να φοβάται για την ασφάλειά του και έφυγε στη Βηρυτό.

Τελικά, τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας διέφυγαν και εκείνα στον Λίβανο, όπου η Jaber μπήκε σε επαφή με το Scholar Rescue Fund και της πρόσφεραν μια θέση εργασίας στο Νιου Τζέρσεϊ ως καθηγήτρια. Τώρα η οικογένεια ζει στην προαστιακή πόλη του Nutley, περίπου 25 χιλιόμετρα έξω από τη Νέα Υόρκη.

Βρίσκονται, όμως, εκεί με προσωρινή βίζα. Έτσι, η Jaber, ο σύζυγός της και οι δύο γιοι τους υπέβαλαν αίτηση χορήγησης καθεστώτος πρόσφυγα, διαδικασία η οποία μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια.

Η Jaber λέει ότι στις Η.Π.Α. αισθάνεται ελεύθερη να δημιουργήσει τέχνη που δεν θα μπορούσε ποτέ να είχε δημιουργήσει στη Συρία. Ωστόσο, παρόλο που δεν είναι θρησκευόμενοι, η οικογένειά της ανησυχεί για την άνοδο αντι-ισλαμικών αισθημάτων μετά τις επιθέσεις στο Ορλάντο και στο Σαν Μπερναντίνο. Η Jaber λέει ότι προσπαθεί να μην αφήσει το κλίμα αυτό να την επηρεάσει.

«Με πονάει κάπως όλο αυτό», συνεχίζει, «αλλά έχω υπέροχους συναδέλφους και φίλους που κατανοούν την κατάστασή μας».

Αφότου συνέθεσε επικριτική προς το συριακό καθεστώς μουσική, ο Yazan Al-Hajari έφυγε από τη Συρία. Φωτογραφία: Jason Strother