Η μάχη της Máxima Acuña, της Περουβιανής αγρότισσας που βραβεύτηκε επειδή αντιστάθηκε σε μεγάλη εταιρεία εξόρυξης

maxima acuña

Η Máxima Acuña στις όχθες μιας λιμνοθάλασσας στην περιοχή Tragadero Grande στην  Cajamarca. Η φωτογραφία του Jorge Chavez Ortiz αναδημοσιεύεται με την άδεια του και προέρχεται από αυτό το άρθρο.

Στις 18 Απριλίου 2016, η Περουβιανή αγρότισσα Maxima Acuña de Chaupe έλαβε το Bραβείο Goldman για to περιβάλλον [fr] για την Κεντρική και τη Νότια Αμερική για την υπεράσπιση του δικαιώματος να ζει στη γη της. Η σύγκρουση ενέπλεκε τις εταιρείες εξόρυξης Newmont και Buenaventura που συνδέονται με το πλαίσιο των σχεδίων εξόρυξης Yanacocha – Conga, οι οποίες αποσκοπούν στην επέκταση των δραστηριοτήτων του χρυσωρυχείου Conga σε μία λιμνοθάλασσα γνωστή ως Laguna Azul και στις περιοχές με τους υγρότοπους που βρίσκονται στην Huasmín, επαρχία του Celendín, στη Cajamarca στο βόρειο Περού.

Μεταξύ των λόγων που επικαλείται το Ίδρυμα Goldman Environmental για να απονείμει το βραβείο στην Maxima Acuña είναι οι λεπτομέρειες από τα γεγονότα που την έκαναν να αξίζει να κερδίσει το βραβείο. Σύμφωνα με το ίδρυμα, είναι μια ηρωίδα του περιβάλλοντος που έχει αντιμετωπίσει νομικές μάχες και έχει αντισταθεί στις απειλές και την κακοποίηση που σχετίζονται με τα συμφέροντα των πολυεθνικών.

En 1994, Máxima Acuña y su esposo compraron un terreno en un rincón apartado de las tierras altas en el norte del Perú conocido como Tragadero Grande. […] Un día en el 2011, la empresa minera llegó al hogar de los Acuña y exigió que dejaran su terreno. Cuando Acuña se negó, fue sometida a la brutalidad de la minera […]  Acuña sigue enfrentándose a las amenazas y al hostigamiento por parte la minera y sus fuerzas de seguridad privada y militarizada.

Το 1994, η Maxima Acuña και ο σύζυγός της αγόρασαν ένα κομμάτι γης σε μια απομακρυσμένη γωνιά των υψιπέδων του βόρειου Περού γνωστή ως Tragadero Grande. […] Μια μέρα του 2011, η μεταλλευτική εταιρεία ήρθε στην πόρτα της Acuña και απαίτησε να εγκαταλείψουν τη γη τους. Όταν η [Maxima] Acuña αρνήθηκε, η απάντηση ήταν βάναυση […] Η Acuña εξακολουθεί να αντιμετωπίζει απειλές και παρενοχλήσεις από την μεταλλευτική εταιρεία και από τις δυνάμεις ιδιωτικής και στρατιωτικής ασφάλειας αυτής.

Στην διαδικτυακή πύλη των blog La Μούλα, συλλέχθηκαν τα λόγια της Maxima Acuña κατά την παραλαβή του βραβείου της. Η Περουβιανή χωρική κάνει αναφορά στους διαδηλωτές οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους [fr] στις διαδηλώσεις για την υπεράσπιση του δικαιώματος στο νερό στην επαρχία Celendín:

Yo defiendo la tierra, defiendo el agua, porque eso es vida. Yo no tengo miedo al poder de las empresas. Seguiré luchando por los compañeros que murieron en Celendín y Bambamarca y por todos los que luchan en Cajamarca.

Υπερασπίζομαι τη γη, υπερασπίζομαι το νερό, γιατί αυτή είναι η ζωή. Δεν φοβάμαι τη δύναμη των επιχειρήσεων. Θα συνεχίσω να αγωνίζομαι για τους συντρόφους που έχασαν τη ζωή τους στην Celendín και στην Bambamarca και για όλους εκείνους που αγωνίζονται στην Cajamarca.

Η συγγραφέας-ακτιβίστρια Rocío Silva Santisteban γράφει στο blog της Kolumna Okupa τι σημαίνει το γεγονός ότι η Maxima Acuña έλαβε το βραβείο:

El caso de Máxima es un ejemplo de coraje, resistencia, resiliencia y optimismo frente a la aplanadora que puede ser una empresa con grandes capitales y poder como lo es minera Yanacocha. […] Al otro lado está Máxima, su familia nuclear (cuatro hijos y Jaime, el esposo) y su abogada, Mirtha Vásquez, directora de GRUFIDES, una pequeña ONG que ha sido espiada, estigmatizada y vapuleada por SECURITAS (seguridad de Yanacocha-Conga).

Η περίπτωση της Maxima είναι ένα παράδειγμα θάρρους, δύναμης, ανθεκτικότητας και αισιοδοξίας απέναντι στο μεγαθήριο που μπορεί να είναι μια εταιρεία με τεράστια κεφάλαια και ισχυρή, όπως είναι η μεταλλευτική εταιρεία Yanacocha. […] Στο άλλο άκρο είναι η Maxima, η οικογένειά της (τέσσερις γιοί και ο σύζυγος Jaime) και η δικηγόρος της, Mirtha Vásquez, διευθύντρια της GRUFIDES, μια μικρή ΜΚΟ που έχει γίνει αντικείμενο παρακολούθησης , έχει  στιγματιστεί και συκοφαντηθεί από την SECURITAS ( ιδιωτική εταιρεία  ασφαλείας της Yanacocha – Conga).

Ο Sigifredo Orbegozo, Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου, επιμένει εν τω μεταξύ σχετικά με τους κινδύνους που παραμονεύουν την Maxima:

En esa lucha desigual con grandes empresas transnacionales coludidas con gobernantes y políticos venales, muchos campesinos han perdido la vida. Incluso sus dirigentes y luchadoras individuales, como la lideresa hondureña [Berta Cáceres], asesinada [seis] meses después de recibir el mismo premio. Cuidemos a Máxima, indefensa mujer, ante tanto poder que la acosa y que lo único que falta es que la vinculen a conexiones “terroristas”, para atentar contra ella. No estamos exagerando: lo hemos constatado en este proceso electoral nada menos.

Σε αυτή την άνιση μάχη ενάντια στις μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες που συνέπραξαν με πουλημένους πολιτικούς ηγέτες και αξιωματούχους, πολλοί αγρότες έχασαν τη ζωή τους. Συμπεριλαμβανομένων των ηγετών τους και γυναικών που αγωνίζονται μόνες όπως η εμβληματική μορφή της Ονδούρας [Berta Cáceres] που δολοφονήθηκε [έξι] μήνες μετά την παραλαβή του ίδιου βραβείου. Ας προσέχουμε τη Maxima, ανυπεράσπιστη γυναίκα ενάντια στην τεράστια δύναμη που την παρενοχλεί και από την οποία θα αρκούσε να βρουν επαρκείς συνδέσεις με «τρομοκράτες» για να της επιτεθούν. Δεν υπερβάλλουμε: το έχουμε δει στην πράξη κατά τη διάρκεια αυτής της εκλογικής διαδικασίας.

Μία κατασκευασμένη ηρωίδα;

Διαμάχες για την ιδιοκτησία της γης (οι επικριτές της Maxima επισημαίνουν το γεγονός ότι έχει εννέα ιδιοκτησίες) και άλλες κριτικές έχουν οδηγήσει τους ανθρώπους που επικρίνουν την αγρότισσα να την κατηγορούν ότι είναι ένα ψεύτικο σύμβολο για την προστασία του περιβάλλοντος. Ακόμη και πριν η ανάρτηση του blog του Orbegozo να προειδοποιήσει για πιθανές επιθέσεις με στόχο τη Maxima Acuña, η διαδικτυακή πύλη El Montonero είχε δημοσιεύσει το άρθρο η Maxima [Acuña de] Chaupe και η ιστορία της κατά των εξορύξεων [es], η οποία είχε υπότιτλο «η πραγματική ιστορία πίσω από το Βραβείο Goldman για το περιβάλλον 2016». Οι συγγραφείς εκεί επιβεβαιώνουν ότι η ιστορία που έκανε τη Maxima Acuña το σύμβολο του αγώνα κατά της εταιρείας εξόρυξης Yanacocha και το σχέδιο εξόρυξης Conga επιβλήθηκε από αυτό που αποκαλούν “ριζοσπαστική οικολογική αριστερά” και ότι δεν είναι αυθεντική:

En su defensa Máxima [Acuña de] Chaupe presenta como pruebas un certificado de posesión otorgado por la comunidad de Sorochuco y su supuesta residencia en ese lugar desde enero de 1994, asegurando además que es su única propiedad. Sin embargo, está probado que el único título de propiedad de esas tierras le perteneció a la comunidad de Sorochuco, que las vendió a Yanacocha —incluso Tragadero Grande— por acuerdo de sus miembros; entre ellos Samuel Chaupe, suegro de Máxima. Además, fotografías satelitales de 1994 demuestran que el lote que ocupan hoy los Chaupe estaba vacío entonces. Recién lo invadieron el 2011, cuando estalló el conflicto de Conga.

Για την υπεράσπιση της, η Maxima [Acuña de] Chaupe παρουσιάζει ως αποδείξεις ένα πιστοποιητικό ιδιοκτησίας που έχει εκδοθεί από την κοινότητα Sorochuco και παρουσιάζει τον εικαζόμενο τόπο κατοικίας της σε αυτή την περιοχή από τον Ιανουάριο του 1994 βεβαιώνοντας επίσης ότι είναι η μοναδική ιδιοκτησία της. Ωστόσο, αποδεικνύεται ότι ο μόνος τίτλος ιδιοκτησίας σε αυτά τα εδάφη ανήκε στην κοινότητα  Sorochuco, που τα πούλησε στην Yanacocha -συμπεριλαμβανομένης της  Grande Tragadero – με τη σύμφωνη γνώμη των μελών της, μεταξύ των οποίων ο Samuel Chaupe, ο πεθερός της Maxima. Επιπλέον, δορυφορικές φωτογραφίες του 1994 δείχνουν ότι η γη που καταλαμβάνεται σήμερα από τους Chaupe ήταν κενή. Την κατέλαβαν πρόσφατα όταν το 2011 ξέσπασε η σύγκρουση του Conga.

Επίσης, επικρίθηκε η ταινία Το Κορίτσι της λιμνοθάλασσας [es], της οποίας το σενάριο εστιάζει στον αγώνα της Maxima Acuña κατά της εταιρείας εξόρυξης και η οποία, σύμφωνα με τους συγγραφείς του άρθρου, παρουσιάζει την Περουβιανή ως άπορη αγρότισσα, κάτι το οποίο θα τους επιτρέψει να αμφισβητήσουν. Οι επικρίσεις και τα επιχειρήματα κατά της Maxima Chaupe συνεχίζονται σε δύο άλλα άρθρα: Η Maxima Chaupe και το ψέμα του ριζοσπαστισμού και η GRUFIDES και ο Marco Arana πίσω από την Maxima Acuña de Chaupe;

Θα πρέπει να τονιστεί ότι πολλά από τα επιχειρήματα προέρχονται από αυτό που γράφτηκε από τον δημοσιογράφο Ricardo Uceda σε ένα άρθρο με τίτλο Η ακανθώδης περίπτωση Chaupe, η οποία με τη σειρά της βασίζεται στις αποκαλύψεις του δημοσιογράφου από την Cajamarca  Luis Mego που αναφέρονται στις εννέα άλλες ιδιοκτησίες της Maxima Acuña de Chaupe.

Υπεράσπιση και διευκρινήσεις

Η αστική εταιρεία CooperAcción  είναι υπεύθυνη να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα και τις αμφιβολίες που έθεσε το άρθρο του Ricardo Uceda. Αρκετά ζητήματα τίθενται. Αναφορικά με το πιο αμφιλεγόμενο από αυτά, αυτό των εννέα ιδιοκτησιών που υποτίθεται ότι ανήκουν στην Maxima Acuña, η εταιρεία αναφέρει:

Los Chaupe han sostenido que efectivamente tienen [nueve] terrenos que en conjunto suman 8,6 hectáreas y que los han adquirido, en gran parte por herencia. [Ricardo] Uceda, para desmentirlos, señala que en realidad los han adquirido vía un programa de formalización de la propiedad rural sobre la base de acreditar con testigos la posesión continua durante cinco años. Lo cierto es que es muy usual en la zona rural, donde el Estado no tiene formalizada la propiedad de tierras, que quienes tienen títulos de propiedad no saneados recurran a los programas de formalización para regularizar su situación.

Η οικογένεια Chaupe παραδέχθηκε ότι είχε στην πραγματικότητα [εννέα] εδάφη που αντιπροσωπεύουν συνολικά 8,6 εκτάρια, και τα απέκτησαν κατά ένα μεγάλο μέρος από κληρονομιά. Ο [Ricardo] Uceda για να αντικρούσει τους ισχυρισμούς τους, δείχνει ότι στην πραγματικότητα τα έχουν αποκτήσει μέσω ενός προγράμματος νομιμοποίησης αγροτικής ιδιοκτησίας υπό τον όρο να καταθέσουν με την παρουσία μαρτύρων για την κατοχή για ένα διάστημα πέντε συνεχόμενων ετών. Αυτό είναι σίγουρα πολύ διαδεδομένο στις αγροτικές περιοχές, όπου το κράτος δεν έχει καμία πολιτική [συνολικά] σχετικά με τη νομιμοποίηση της γης, ως εκ τούτου, το γεγονός ότι οι άνθρωποι που δεν έχουν τίτλους ιδιοκτησίας νόμιμα μπορούν να κάνουν χρήση των προγραμμάτων νομιμοποίησης για την εξομάλυνση της κατάστασής τους.

Η διαδικτυακή σατιρική εφημερίδα El Panfleto δημοσίευσε ένα άρθρο της συντακτικής ομάδας στο οποίο αναφέρεται ότι αυτά τα εδάφη των τριών εκταρίων  μάξιμουμ δεν βρίσκουν γενικά ιδιοκτήτες για  5000 sols  (περίπου € 1,311) και καταλήγουν να αποδίδονται για 2000 sols (περίπου 524 ευρώ) έτσι ώστε να μην είναι πολύ ακριβά, και εξηγεί με περισσότερες λεπτομέρειες το πώς η γη χρησιμοποιείται στην περουβιανή περιοχή των Άνδεων:

Al ser tierras pobres, sin carreteras o con baja producción agrícola, muchas veces solo de pastoreo, las familias siempre están atentas al aviso de un familiar en otra comunidad, quien les informa que un propietario está vendiendo un sector o la totalidad de su chacra, generalmente entre solo unos metros y raras veces una o cinco Ha.

Αυτά τα εδάφη είναι φτωχά, χωρίς δρόμους [για την πρόσβαση] ή λιγότερο παραγωγικά στη γεωργία, και συχνά χρησιμοποιούνται μόνο για βοσκή, οι οικογένειες είναι πάντα προσεκτικές όσον αφορά τις υποδείξεις ενός συγγενή από μια άλλη κοινότητα, που τους ενημερώνει ότι ‘ένας ιδιοκτήτης πουλάει ένα μέρος ή το σύνολο του αγροκτήματος του, συνήθως λίγα τετραγωνικά μέτρα και σε σπάνιες περιπτώσεις ένα ή πέντε εκτάρια.

Και σε ότι αφορά στη λογική που η κριτική γύρω από τον αριθμό των εδαφών υποστηρίζει:

El ataque por sus posesiones es tan absurdo como que mañana te invadan tu casa, y al ir al Poder Judicial a defenderte, este te responda que no te puedes quejar de nada porque tienes dos casas más a tu nombre.

Η επίθεση στις ιδιοκτησίες της είναι τόσο παράλογη σαν κάποιος να εισβάλλει στο σπίτι σου αύριο, και ότι πηγαίνοντας να υπερασπιστείς την υπόθεσή σου  στις δικαστικές αρχές, αυτές θα σου απαντούσαν πως εσύ δεν μπορείς να κάνεις τίποτα για να παραπονεθείς επειδή έχεις δύο  σπίτια επιπλέον στο όνομά σου.

Ωστόσο, αυτό δεν έχει μετριάσει τις απειλές. Επιστρέφοντας  στο Περού, η Maxima Acuña κατήγγειλε το γεγονός ότι λίγες ώρες νωρίτερα, το σπίτι της έγινε στόχος από αγνώστους. Ίσως το παρακάτω tweet δεν αντανακλά παρά μόνο μια φιλανθρωπική επιθυμία που οφείλει να αντιμετωπίσει τη ζοφερή πραγματικότητα της παρενόχλησης εκ μέρους της δύναμης των μεγάλων επιχειρήσεων έναντι στους ταπεινούς ανθρώπους. Η ιδέα, ωστόσο, υπενθυμίζει την ανάγκη για προστασία που προέρχεται από τον αγώνα για τα δικαιώματα των πλέον ευάλωτων:

Αυτή είναι μια τροποποιημένη έκδοση του αρχικού άρθρου που αναρτήθηκε στο blog Globalizado του Juan Arellano.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.