Εν μέσω εκτεταμένων διαμαρτυριών ως απάντηση στις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές κρίσεις της Βενεζουέλας, ο κρατικός έλεγχος των πληροφοριών έχει φτάσει σε νέα ύψη.

Τον Ιούνιο του 2018, οι Βενεζουελάνοι έβλεπαν τις εφημερίδες, τους πορνογραφικούς ιστότοπους και το δίκτυο Tor να μπλοκάρονται, κάτι που φαινόταν να είναι η τελευταία κίνηση μιας συνεχώς εξελισσόμενης στρατηγικής για τον περιορισμό της πρόσβασης στο ευρύ κοινό.

Ο δρόμος ήταν μακρύς και σταθερός. Ό,τι άρχισε με τους περιορισμούς στην πρόσβαση στο ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό φάσμα κατά τη διάρκεια της διοίκησης του αποβιώσαντα πρώην προέδρου Ούγο Τσάβες έχει επεκταθεί από τον πρόεδρο Νικολάς Μαδούρο, με πολλά κάποτε ιδιωτικής διεύθυνσης ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα και μέσα ενημέρωσης να έχουν μεταφερθεί σε ένα μοντέλο, στο οποίο το κράτος έχει είτε ρητή ή διακριτική εξουσία πάνω στις εκδοτικές και εμπορικές δραστηριότητες.

Επίσης, το 2017, η Εθνική Συνταγματική Συνέλευση της Βενεζουέλας (ANC) – η οποία είχε αναλάβει όλες τις νομοθετικές εξουσίες που προηγουμένως υπάγονταν στην αρμοδιότητα της Εθνικής Νομοθετικής Συνέλευσης- ψήφισε έναν αμφιλεγόμενο νόμο, που θα ρυθμίζει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και θα επιβάλλει κυρώσεις ή θα κόβει στον αέρα οποιοδήποτε μέσο ενημέρωσης “προωθεί το μίσος”. Το μέτρο φαινόταν να ήταν ήδη πράξη, δεδομένης των περιπτώσεων των ανθρώπων που έχουν μπει φυλακή λόγω ενός tweet.

Από το 2014, η συνεχιζόμενη κρίση έχει προκαλέσει χρόνια έλλειψη βασικών αγαθών και υπηρεσιών, όπως οι εφημερίδες, ο ηλεκτρισμός και το ευρυζωνικό διαδίκτυο. Αυτές οι ελλείψεις σε συνδυασμό με τις πολιτικές προσπάθειες για τον περιορισμό της πρόσβασης του κοινού σε πληροφορίες και ειδήσεις έχουν δημιουργήσει ένα τεταμένο και εξαιρετικά ελεγχόμενο τοπίο για την επικοινωνία και την ανταλλαγή πληροφοριών.

Οι εφημερίδες μεταφέρονται στο διαδίκτυο…και εν συνεχεία μπλοκάρονται

Με το κόστος του δημοσιογραφικού χαρτιού να αυξάνεται ταχύτατα και το ίδιο το χαρτί σχεδόν ανύπαρκτο, οι τοπικές εφημερίδες (ειδικά εκείνες που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση) αναγκάστηκαν να κλείσουν ή να μεταφερθούν στο διαδίκτυο, όπου δεν είχαν καμία εγγύηση για τη διατήρηση ενός ακροατηρίου. Στις αρχές του 2018, ένας δημοσιογράφος τουΐταρε:

Reportan que el portal de El Nacional fue bloqueado en varios lugares de Venezuela. pic.twitter.com/q0yqUHZ8Ij

— Maibort Petit (@maibortpetit) January 15, 2018

Υπάρχουν αναφορές ότι η εφημερίδα El Nacional μπλοκάρεται σε πολλές περιοχές της Βενεζουέλας

Observo que hoy está bloqueado en mi computadora el acceso a El Nacional, La Patilla y otros sitios venezolanos “molestos” para la dictadura. ¿Otros tienen el mismo problema? Para hacer las denuncias del casos.

— TamaraAdrian (@TamaraAdrian) January 15, 2018

Βλέπω τώρα ότι οι [καθημερινές εφημερίδες] El Nacional, La Patilla και άλλοι ιστότοποι “ενοχλητικοί” για τη δικτατορία μπλοκάρονται στον υπολογιστή μου. Υπάρχουν άλλοι που έχουν το ίδιο πρόβλημα; Θα πρέπει να αναφέρουμε τις περιπτώσεις.

Μήνες αργότερα, στις αρχές Ιουνίου, η El Nacional, μια από τις σημαντικότερες εφημερίδες της χώρας, αναφέρθηκε ότι έχει μπλοκαριστεί και πάλι τόσο από δημοσιογράφους στο Twitter όσο και σε άλλα ειδησεογραφικά μέσα:

Así está El Nacional en servidores cantv: Bloqueado pic.twitter.com/PeGyfuXgPM

— Beatriz Adrián (@Beadrian) June 8, 2018

Έτσι φαίνεται το El Nacional στους διακομιστές CANTV (τους πιο σημαντικούς παροχείς Internet)

“Δεν είναι για το πορνό, είναι για το μπλοκάρισμα”

Το Espacio Público, ένας οργανισμός που υπερασπίζει την ελευθερία του λόγου και την πρόσβαση σε πληροφορίες ανέφερε μέσω του λογαριασμού του στο Twitter ότι ο δημόσιος πάροχος διαδικτύου CANTV είχε αποκλείσει την πρόσβαση σε ιστότοπους με σεξουαλικό περιεχόμενο όπως το Pornhub και το Youporn.

Το μέτρο τράβηξε την προσοχή του κοινού και του Τύπου εντός και εκτός της χώρας. Οι εργαζόμενοι στα ΜΜΕ μοιράστηκαν τις εντυπώσεις τους για αυταρχικές απόψεις για την ηθική και την ευπρέπεια:

La pregunta a hacerse aquí es, ¿cómo es que se llegó a este punto? Cualquiera por lógica diría que el chavismo es un régimen que lento pero seguro, se mete con todos los sectores de la sociedad. Así no sean numerosos, los quita del camino para completar su dominación social.

Το ερώτημα εδώ είναι: πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο; Όποιος είναι λογικός θα έλεγε ότι ο τσαβισμός είναι ένα σύστημα που σιγά-σιγά αλλά σίγουρα αναμιγνύεται με κάθε πτυχή της κοινωνίας. Ακόμη και αν ορισμένες από αυτές τις πτυχές δεν είναι μεγάλες σε αριθμούς, τις απομακρύνουν για να ολοκληρώσουν την κοινωνική τους κυριαρχία.

Άλλοι χρήστες ανέλυσαν γρήγορα την πραγματική έκταση της κίνησης και τη στενή σχέση της με την ηλεκτρονική λογοκρισία, μια ανησυχία που υπάρχει όχι μόνο στη Βενεζουέλα:

El problema central que yo veo, no es solo el bloqueo a páginas pronográficas, que de por sí ya es una catástrofe, sino que este bloqueo se va a extender a otras páginas.

¿Qué ganaban bloqueando páginas porno? ensayar el bloqueo a otras páginas, de repente la próxima es youtube.

— Su Alteza Real (@rhL_93) June 16, 2018

Το πρόβλημα εδώ δεν είναι το γεγονός ότι εμποδίζουν τις πορνογραφικές ιστοσελίδες – που είναι ήδη μια καταστροφή – το πρόβλημα είναι ότι θα προχωρήσουν περαιτέρω και σε άλλες σελίδες. Τι κερδίζουν από το μπλοκάρισμα των ιστοσελίδων πορνό; Προσπαθούν να μπλοκάρουν σελίδες, ίσως στη συνέχεια να έρθει το Youtube.

Ωστόσο, άλλοι χρήστες υποψιάζονται ότι δεν αφορά ούτε την πορνογραφία ούτε τη λογοκρισία. Γι’ αυτούς, το πρόβλημα είναι η ευρυζωνικότητα και η αδυναμία πληρωμής γι’ αυτό:

El bloqueo de #CANTV a páginas web de #porno, no es por mojigatería, no es porque el gobierno quiera proteger a los niños. Es básicamente porque #Venezuela no tiene dinero para pagar el ancho de banda que se consume en esas páginas cobrando $0.30 por una conexión de internet.

— Maxx (@simbiosisgroup) June 17, 2018

Το μπλοκάρισμα του CANTV [ο εθνικός φορέας διαδικτύου και τηλεφωνικών υπηρεσιών της Βενεζουέλας] στις πορνογραφικές ιστοσελίδες δεν έχει να κάνει με τον καθωσπρεπισμό ή ότι η κυβέρνηση θέλει να προστατεύσει τα παιδιά. Είναι βασικά επειδή η Βενεζουέλα δεν έχει χρήματα για να πληρώσει ευρυζωνικότητα που οι σελίδες αυτές πρέπει να χρεώνουν 0,30 δολάρια για μια σύνδεση στο διαδίκτυο.

Ποιες είναι οι εναλλακτικές λύσεις; Ίσως το Tor μπορεί να βοηθήσει… ή όχι

Το Tor, το ελεύθερο λογισμικό που χρησιμοποιείται για την πλοήγηση στο διαδίκτυο ανώνυμα, το οποίο έχει επιτρέψει σε πολλούς να χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο με ασφάλεια, έχει επίσης αποκλειστεί, σύμφωνα με διάφορες διαδικτυακές αναφορές.

Τα μπλοκαρίσματα διαφόρων κόμβων στο δίκτυο Tor φαίνεται να συμβαίνουν κατά διαστήματα και επομένως δεν είναι απολύτως αποτελεσματικά. Ωστόσο, οργανισμοί όπως το Accesso Libre ή το VE Sin filtro επιβεβαίωσαν ότι το Tor είναι αποκλεισμένο και πρότειναν λύσεις για την συγκράτηση των περιορισμών:

Podemos confirmar Tor está bloqueado (en conexión directa) @torproject, se puede usar con el bridge (pluggable transport) Meek #keepiton #bloqueos #internetVE pic.twitter.com/AOm2Ov8t60

— VE sin Filtro (@vesinfiltro) June 20, 2018

Μπορούμε να επιβεβαιώσουμε ότι το Tor είναι μπλοκαρισμένο (σε άμεση σύνδεση). Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το @torproject με τη γέφυρα (μεταφορά με δυνατότητα σύνδεσης).

Se reportan bloqueos a la red de @torproject en Venezuela. Aquí, cómo sortear la censura al configurar Tor para usar puentes: pic.twitter.com/9K2egK6XsK

— Acceso Libre (@AccesoLibreRed) June 20, 2018

Αποκλείονται τα δίκτυα @torproject στη Βενεζουέλα. Εδώ μπορείτε να το σπάσετε διαμορφώνοντας το Tor να χρησιμοποιεί γέφυρες.

Δεδομένου του πλαισίου και του ιστορικού, η πρόγνωση για την ελευθερία του λόγου και την πρόσβαση στην πληροφορία στη χώρα φαίνεται ζοφερή. Πολλοί Βενεζουελάνοι αναρωτιούνται ποιος μιντιακός χώρος ή μέσο επικοινωνίας θα λογοκριθεί στη συνέχεια… και τι μπορούν να κάνουν για να ξεπεράσουν τις προσπάθειες της κυβέρνησης.