Μεταξύ Καλκούτας, Αγίας Πετρούπολης και Παρισιού: Συνέντευξη με την συγγραφέα Shumona Sinha

Η Shumona Sinha. Φωτογραφία από τη Francesca Mantovani / Gallimard, που χρησιμοποιείται με άδεια

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση και η Ινδία είχαν μια ιδιαίτερα φιλική σχέση, καθώς μοιράζονταν ιδεολογικά κοινό έδαφος. Η τσαρική Ρωσία είχε από καιρό υποστηρίξει τα αντιβρετανικά κινήματα, έχοντας τις δικές της αποικιακές φιλοδοξίες στην περιοχή. Μετά το 1917, η Σοβιετική Ένωση αύξησε την παρουσία της στην Ινδία μέσω της κομμουνιστικής ιδεολογίας, και σύμφωνα με μια ερμηνεία, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ινδίας (CPI) ιδρύθηκε στην Τασκένδη το 1920.

Εξώφυλλο της έκδοσης του 1953 της εικονογραφημένης παιδικής ιστορίας Moydodyr από τον Κορνέι Τσουκόφσκυ, η οποία δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά από τον Lev Klyachko τη δεκαετία του 1920 στον εκδοτικό οίκο Raduga. Φωτογραφία του Filip Noubel, που χρησιμοποιείται με άδεια.

Μέχρι την πτώση της το 1991, η Σοβιετική Ένωση υποστήριξε τη μετάφραση και τη διανομή ρωσικής και σοβιετικής λογοτεχνίας, που επηρέασε γενιές Ινδών παιδιών και διανοούμενων.

Αυτή η σχέση Ρωσίας-Ινδίας είναι η κεντρική πλοκή του τελευταίου βιβλίου της Shumona Sinha “Η ρωσική διαθήκη”.

Όπως πολλοί από τους συνομηλίκους της, η Sinha μεγάλωσε στην Καλκούτα διαβάζοντας αυτά τα ίδια μυθιστορήματα. Τελικά μετακόμισε στη Γαλλία και έγινε μια φημισμένη ξενόγλωσση συγγραφέας, που παράγει έργο σε μη μητρική της γλώσσα.

Το βιβλίο επικεντρώνεται γύρω από την Tania, μια νεαρή κοπέλα από τη Βεγγάλη, που ζούσε στην Καλκούτα της δεκαετίας του '80. Η ηρωίδα ξεφεύγει από το κοινωνικό και οικογενειακό της υπόβαθρο με την ένταξή της στο τοπικό κομμουνιστικό κίνημα των φοιτητών και τελικά μελετώντας τα ρωσικά. Αλλά η πραγματική της έμπνευση είναι ο Lev Klyachko, ο Εβραιορώσος δημοσιογράφος που αποφάσισε να γίνει εκδότης στη δεκαετία του '20, ξεκίνησε τον πολιτικά ανεξάρτητο εκδοτικό οίκο Raduga, συνεργάστηκε με αυθεντίες της Ρωσικής λογοτεχνίας και τέχνης όπως ο Κορνέι Τσουκόφσκι, ο Κουζμά Πετρόφ-Βόντκιν, αλλά τελικά λογοκρίθηκε και πέθανε το 1933.

Ο συντάκτης του Global Voices Filip Noubel πήρε συνέντευξη από τη Shumona Sinha για να μάθει περισσότερα για το πώς τα σοβιετικά παιδικά βιβλία διαμόρφωσαν το δικό της ταξίδι μέσα από γλώσσες, πολιτισμούς και ταυτότητες. Η συνέντευξη υπέστη επεξεργασία για λόγους συντομίας.

Filip Noubel (FN): Στο τελευταίο σας μυθιστόρημα, εξερευνάτε τους δεσμούς – μερικοί από αυτούς χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα – που έχουν συνδέσει τη Ρωσία και τη Σοβιετική Ένωση με τη Βεγγάλη μέσω της ιδεολογίας και των μεταφρασμένων παιδικών βιβλίων. Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα για αυτήν την κληρονομιά; Ήταν επίσης και δική σας εμπειρία, όταν μεγαλώνατε στην Καλκούτα;

Shumona Sinha (SS): Πράγματι, το πλαίσιο του βιβλίου μου δημιουργήθηκε από την κληρονομιά της ρωσικής λογοτεχνίας στη Δυτική Βεγγάλη. Πολλοί Μπενγκάλι, που κατέχουν βιβλία, έχουν ένα ράφι με ρώσικα βιβλία. Τα ρώσικα και σοβιετικά βιβλία έπαιξαν βασικό και ευαίσθητο ρόλο, και επηρέασαν τη σκέψη τόσων πολλών Μπενγκάλι, διαμόρφωσαν τη ζωή τους. Όχι μόνο τα κλασικά, αλλά και συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας, όπως ο Νικολάι Οστρόβσκι, ο Αρκάντι Γκαϊντάρ, ο Ντμίτρι Μαμίν-Σιμπιριάκ, ο Μπορίς Πολεβόι…Το ίδιο συνέβαινε και στο σπίτι μου. Άλλωστε, ο πατέρας μου ήταν οικονομολόγος, δίδαξε αυτό το θέμα, και Μαρξιστής, καθώς και κομμουνιστής ηγέτης στη δεκαετία του '70. Παραλίγο να σκοτωθεί από τους εκτελεστές της Ίντιρα Γκάντι. Αυτό είναι στην πραγματικότητα το θέμα του τρίτου μυθιστορήματός μου, που ονομάζεται “Καλκούτα”. Μεγάλωσα με ρωσικά βιβλία. Τα πρώτα μου παραμύθια ήταν ρωσικά και όχι μπενγκάλι. Γι’ αυτό ερωτεύτηκα τον Klyachko! Σκάβοντας σε αρχεία, μπορεί κανείς να βρει το ίχνος του, αλλά τίποτα δεν έχει γραφτεί γι’ αυτόν από το θάνατό του, κανείς δεν επικοινώνησε με την οικογένειά του. Για να τα βρω και να πω αυτή την ιστορία, μου έδωσε ένα πλούσιο συναίσθημα πνιγμού.

FN: Το μυθιστόρημά σας είναι επίσης ένα βιβλίο για βιβλία. Η Tania, της οποίας ο πατέρας έχει ένα βιβλιοπωλείο που πουλάει σοβιετικά βιβλία, αλλά και το βιβλίο του Χίτλερ “Ο Αγών μου”, γοητεύεται από τη μοίρα του εκδότη Lev Klyachko. Ποια είναι η δύναμη των βιβλίων και της λογοτεχνίας σήμερα;

SS: Φαντάστηκα τη σκηνή στο μυθιστόρημά μου, όπου καίγονται βιβλία. Το γεγονός ότι το “Ο Αγών μου” είναι άμεσα διαθέσιμο, ότι είναι το μπεστ σέλερ, ιδίως μεταξύ των νέων στην Ινδία, με αηδίασε. Από τότε που ο Μόντι κέρδισε την εξουσία με το κόμμα της ινδουιστικής υπεροχής του, το BJP, έγιναν μαζικές και ντροπιαστικές δηλώσεις από τους ψηφοφόρους του υπέρ του Χίτλερ και εναντίον των μουσουλμάνων. Ήθελα να μιλήσω γι’ αυτό στο μυθιστόρημά μου. Η δύναμη των βιβλίων και της λογοτεχνίας είναι τεράστια. Αλλά τα βιβλία ψεύδονται επίσης. Ο Γάλλος ποιητής Λουί Αραγκόν κάποτε δημιούργησε έναν νεολογισμό: “mentir-vrai” που σημαίνει ότι τα βιβλία ψεύδονται ότι λένε την αλήθεια, αλλά στην πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκο από αυτό. Οι άνθρωποι διαδίδουν ιδέες υπεροχής, αιρέσεων, θρησκείας προσποιούμενοι ότι είναι όλα μια προσωπική πνευματική αναζήτηση. Πρέπει να απαγορευτούν τέτοια βιβλία; Αυτή είναι η παγίδα της δημοκρατίας. Ο καπιταλισμός είναι μια ανοιχτή μορφή ολοκληρωτισμού. Οι άνθρωποι με περιγράφουν ως συγγραφέα, που “κινεί το ενδιαφέρον” – που εμπλέκεται πολιτικά και κοινωνικά, αλλά στα βιβλία μου, προσπαθώ να διερευνήσω τις πολυπλοκότητες της ζωής. Μισώ το δυαδικό και δογματικό λόγο. Η λογοτεχνία δεν προσποιείται ότι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά μπορεί να αποκαλύψει την ανθρώπινη κατάσταση, να φυτέψει τους σπόρους της ελπίδας, των ονείρων ενός καλύτερου κόσμου, να προσφέρει παρέα στον μοναχικό αναγνώστη και να τους δώσει μια νέα ώθηση.

FN: Το μυθιστόρημά σας εκτείνεται σε ολόκληρη την Ινδία και τη Ρωσία – ταξιδέψατε επίσης σε πολλά μέρη, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, για να ερευνήσετε το μυθιστόρημα και την ιστορία του Klyachko. Αποδέχεστε την ετικέτα του παγκόσμιου μυθιστορήματος για το “Η ρωσική διαθήκη”; Είναι όλη η λογοτεχνία παγκόσμια στον 21ο αιώνα;

SS: Φυσικά, παίρνω τη λέξη ως κομπλιμέντο. Αυτό επιδιώκει το μυθιστόρημά μου. Αλλά δεν είναι όλα τα μυθιστορήματα του 21ου αιώνα παγκόσμια, ορισμένα γαλλικά μυθιστορήματα παραμένουν στηριγμένα σε ένα τυπικά γαλλικό ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο, πράγμα που δεν σημαίνει ότι είναι μια ποιότητα ή ένα σφάλμα, προφανώς.

FN: Είστε παγκόσμια και ξενόγλωσση συγγραφέας. Έχετε περάσει από πολιτισμούς και γλώσσες – τι σας έφερε αυτή η διαδικασία; Πώς διαπραγματευτήκατε τις πολλαπλές σας ταυτότητες; Ποιες είναι οι προκλήσεις και τα πλεονεκτήματα της γραφής σε μια μη μητρική γλώσσα;

SS: Ήρθα στη λογοτεχνία όχι μόνο για να διασχίσω τα όρια, αλλά για να τα δω να εξαφανίζονται. Ποτέ δεν ένιωσα εθνική ή κομμουνιστική αλληλεγγύη. Θεωρώ τον εαυτό μου ένα άτομο μεικτής πολιτιστικής προέλευσης, έναν ευτυχισμένο νομάδα. Η πατρίδα μου δεν είναι η Ινδία ή η Γαλλία, είναι η γαλλική γλώσσα.

Όσον αφορά το γεγονός ότι γράφω στα γαλλικά, δεν επιλέγουμε τη γλώσσα, είναι η γλώσσα που μας επιλέγει. Και τότε δεν έχουμε πλέον επιλογή. Αυτό λαμβάνει χώρα μέσα στο σώμα. Τα γαλλικά ήταν μια ξένη γλώσσα για μένα, μετά έγιναν μια άλλη γλώσσα, μετά έγιναν η μία και μόνη γλώσσα και τελικά η δική μου γλώσσα. Όλες οι άλλες μητρικές γλώσσες της προηγούμενης ζωής μου έχουν αποκοιμηθεί, όπως τα υπόγεια ποτάμια, δεν είναι ορατές και τα γαλλικά έγιναν ζωτική γλώσσα, γιατί μπορώ να συλλάβω τη ζωή μου μόνο σε αυτήν τη γλώσσα. Το να γράφεις στα γαλλικά είναι επαναστατικό για μένα, ως άτομο που συνήθιζε να γράφει στα μπενγκάλι, όταν ήμουν έφηβη και νεαρή γυναίκα. Ποτέ δεν έγραψα στα αγγλικά. Σε αντίθεση με τα μπενγκάλι, που είναι μια ξεκάθαρη γλώσσα, τα γαλλικά είναι λογικά και αναλυτικά, γράφοντας λοιπόν στα γαλλικά διαμορφώθηκε η σκέψη μου. Οι γλωσσικές και υπαρξιακές ερωτήσεις έχουν γίνει η έμπνευση για τα βιβλία μου. Όταν είσαι ξενόγλωσσος συγγραφέας, είσαι πάντα σε μη ήρεμη σχέση με την άλλη γλώσσα. Αυτή η κατάσταση του νου είναι συναρπαστική και ευνοϊκή για τη δημιουργία.

FN: Το βιβλίο σας είναι επίσης φόρος τιμής σε μεταφραστές, όπως ο Nani Bhowmik. Έχετε επίσης εργαστεί ως διερμηνέας για τους αιτούντες άσυλο. Πόσο σημαντικοί είναι οι λογοτεχνικοί μεταφραστές;

SS: Το έργο του λογοτεχνικού μεταφραστή έχει τεράστια αξία! Παίζουν βασικό ρόλο για την οικοδόμηση γεφυρών μεταξύ χωρών και πολιτισμών. Ο Nani Bhowmik ήταν ένας άνθρωπος με σπάνιο ταλέντο. Έγραψε επίσης μυθιστορήματα, που βραβεύθηκαν από την Ινδική Ακαδημία Λογοτεχνίας. Η γραφή του διαμορφώνεται από το ταξίδι του μεταξύ των δύο γλωσσών, ρωσικών και μπενγκάλι, είναι καινοτόμα, ελεύθερη, ιδιότροπη και βαθιά. Όσο για μένα, είμαι ιδιαίτερα ευχαριστημένη με τις ανθολογίες μου της σύγχρονης γαλλικής και βεγγαλέζικης ποίησης, που μετέφρασα. Οι μεταφραστές, που δεν είναι συγγραφείς αυτοί οι ίδιοι, ξαναγράφουν κείμενα, που παράγονται στη γλώσσα προέλευσης προς τη γλώσσα στόχο. Αυτό αντιπροσωπεύει μια γλωσσική, λογοτεχνική και κοινωνικοπολιτισμική συμβολή. Τα μεταφρασμένα βιβλία, που διασχίζουν τα σύνορα, είναι αγγελιοφόροι ελπίδας και ελευθερίας.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.