Φωτογραφία (ευγενική προσφορά) της Patricia Castillo Briceño, PhD.
Η συμβολή των γυναικών στην επιστήμη δεν έχει λάβει τη δέουσα αναγνώριση. Με την ευκαιρία αυτή, πήραμε συνέντευξη από την υδροβιολόγο Patricia Castillo Briceño από το Εκουαδόρ, που είναι επίσης συνδιευθύντρια στο εγχείρημα EBIOAC Equatorial and Ocean Acidification (Οξίνιση του Ισημερινού και του Ωκεανού, BIOMA στα ισπανικά) και συνιδρύτρια του Δίκτυο Γυναικών Επιστημόνων (REMCI).
Το REMCI είναι στις μέρες μας μια ισχυρή κοινότητα για τις γυναίκες επιστήμονες στο Εκουαδόρ. Χτίζει τη συνεργασία μεταξύ των γυναικών αντί για την ανταγωνιστικότητα, αυξάνει την ευαισθητοποίηση για τη σεξουαλική παρενόχληση στα πανεπιστήμια και ομαλοποιεί το γεγονός της επιστήμης ως σταδιοδρομία για τα κορίτσια και τις γυναίκες.
Belen Febres: Θα ήθελα να ξεκινήσω με τη συμβολή, που έχει προσφέρει η δουλειά σας. Μπορείτε να μας πείτε μερικά πράγματα για την έρευνά σας;
Μελετώ το πώς οι περιβαλλοντολογικοί παράγοντες αλλάζουν τη λειτουργία των θαλάσσιων οργανισμών. Αυτή τη στιγμή κοιτώ την οξίνιση των ωκεανών, μέρος της κλιματικής αλλαγής. Η οξίνιση των ωκεανών προκαλείται από το υπερβολικό διοξείδιο του άνθρακα, που παράγεται από την τεράστια ανθρώπινη χρήση των ορυκτών καυσίμων, που με τη σειρά του αλλάζει τη χημική σύσταση του νερού και έχει επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή.
Μόλις ολοκλήρωσα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές, επέστρεψα στο Εκουαδόρ το 2014 και ξεκίνησα να εφαρμόζω ό,τι είχα μάθει για να αξιολογήσω πώς συνθήκες οξίνισης επηρεάζουν τα εγγενή είδη του Εκουαδόρ, συμπεριλαμβανομένων των ψαριών, των μαλακίων και των καρκινοειδών. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, επειδή το Εκουαδόρ κατέχει μια από τις πιο πλούσιες θαλάσσιες βιοποικιλότητες στον κόσμο. Ταυτόχρονα, υπάρχουν ακόμα μερικές από τις πιο επικίνδυνες περιοχές για την οξίνιση των ωκεανών. Υπάρχει έλλειψη τοπικών δεδομένων, που περιορίζει την ικανότητά μας να ανταποκριθούμε σε αυτούς τους κινδύνους, που είναι ο λόγος, για τον οποίο έχω αφιερώσει πολλή από τη δουλειά μου στην τοποθέτηση του θέματος της ανάπτυξης και υποστήριξης της έρευνας για τη λήψη αποφάσεων πολιτικής βασισμένες σε επιστημονικά στοιχεία.
Φωτογραφία (ευγενική χορηγία) της Patricia Castillo Briceño, PhD.
BF: Πώς ενδιαφερθήκατε για αυτό το θέμα και για τη θαλάσσια βιολογία γενικότερα;
Το ενδιαφέρον μου ξεκίνησε, όταν μετακόμισα από την πατρίδα μου το Κίτο, στα υψίπεδα του Ισημερινού, στην παράκτια Μάντα. Εκεί ανακάλυψα υδρόβια ζώα και την εντυπωσιακή και την τεράστια ενέργεια της θάλασσας. Αυτό με ενέπνευσε να σπουδάσω θαλάσσια βιολογία στο Εκουαδόρ. Μετά ταξίδεψα στην Ισπανία και στη Γαλλία για τις μεταπτυχιακές και μεταδιδακτορικές σπουδές μου. Επέστρεψα, επειδή ο στόχος μου ήταν πάντα να συνεισφέρω στη χώρα μου.
BF: Αντιμετωπίσατε κάποια δυσκολία σε αυτή τη διαδικασία;
Στην αρχή, δεν ήταν εύκολο να είσαι ξένος, που ζει ανάμεσα σε άλλα έθιμα, τρόπους ζωής και μερικές φορές άλλες γλώσσες, όπως στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά αυτές είναι εμπειρίες, που μας εμπλουτίζουν και παρέχουν πολύ υψηλού επιπέδου ευκαιρίες για έρευνα. Ξεκινώντας την έρευνα πίσω στο Εκουαδόρ, ήταν δύσκολο, επειδή δεν υπήρχε κανείς, που να δούλευε σε αυτό το θέμα ακόμα, και υπάρχει περιορισμένη περιορισμένη πρόσβαση σε κεφάλαια και τεχνολογία. Είναι ευχάριστο για εμάς, όμως, να είμαστε ικανοί να εφαρμόσουμε σχετικές αλλαγές στη δημόσια πολιτική σε αυτό το μέρος της χώρας.
BF: Δημιουργήσατε επίσης το δίκτυο γυναικών από το Εκουαδόρ στην επιστήμη (REMCI).
Ναι. Η πρωτοβουλία μας ξεκίνησε το 2016, όταν μερικοί επιστήμονες ξεκίνησαν μια συζήτηση στο Twitter σχετικά με το πόσο έντονα χρειάζεται το Εκουαδόρ ενθάρρυνση και πρόσληψη για τη συμμετοχή των γυναικών στην επιστήμη, και πόσο κρίσιμο ήταν να τεθεί αυτό το ζήτημα στην εθνική ατζέντα. Μετά είδαμε ότι η δικτύωση ήταν ένας τρόπος να παγιώσουμε τις προσπάθειές μας, οπότε δημιουργήσαμε το REMCI. Αυτές τις μέρες συνεχίζουμε να επεκτείνουμε και να διαφοροποιούμε το δίκτυό μας, το οποίο προέρχεται πάντα από τον χώρο της αδελφότητας και με υποστήριξη για την καταπολέμηση της πατριαρχικής ιδέας, ότι οι γυναίκες πρέπει να ανταγωνίζονται μεταξύ μας για να υπερέχουν.
BF: Γιατί ένα δίκτυο γυναικών συγκεκριμένα;
Επειδή το να είσαι γυναίκα έχει μεγάλη σημασία. Είναι ασυνήθιστο να ακούς ένα κορίτσι, που ονειρεύεται να γίνει επιστήμονας, και αυτό συμβαίνει, επειδή η εκπαίδευση και η κοινωνία καθιερώνει τον ρόλο των φύλων πολύ νωρίς. Το μονοπάτι σου είναι σκαλισμένο με τα μαθήματα που έχεις διδαχθεί, “φιλοφρονήσεις” που δέχεσαι (το να λέγεται ότι τα κορίτσια είναι όμορφα, όχι έξυπνα) και με τα γυναικεία πρότυπα γυναικών, που σου παρουσιάζονται. Ήμουν τυχερή, που η μητέρα μου ήταν βιοχημικός, έτσι μεγάλωσα παίζοντας με το φορητό της μικροσκόπιο και γνωρίζοντας ότι οι γυναίκες μπορούν να είναι στην επιστήμη. Αλλά επίσης μεγάλωσα με την ιδέα ότι υπάρχει μόνο μία διαδρομή: γεννιέσαι, μεγαλώνεις, παντρεύεσαι, αναπαράγεις (πάντα με αυτή τη σειρά) και πεθαίνεις. Μέχρι που μια μέρα αναρωτήθηκα: “Λοιπόν, γιατί;”. Και αποφάσισα να τραβήξω τον δικό μου δρόμο.
BF: Τι μπορούμε να κάνουμε για να αλλάξουμε αυτά τα πρότυπα;
Πολλά πράγματα. Μπορούμε να ξεκινήσουμε εμπνέοντας τα κορίτσια από μικρή ηλικία να σκέφτονται περισσότερες επιλογές στη ζωή τους και να τις ενθαρρύνουμε να μελετούν και να προοδεύουν στην σταδιοδρομία τους. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι το το μονοπάτι της επιστήμης δεν είναι πάντοτε εύκολο, έτσι ώστε, όταν μια νέα επιστήμονας αντιμετωπίζει ανεπιτυχείς καταστάσεις, να μη σκέφτεται ότι κάτι πάει λάθος με την ίδια ή τη δουλειά της και απογοητευτεί. Αντί για αυτό, πρέπει να ξέρει ότι οι δυσκολίες είναι ένα φυσιολογικό κομμάτι της διαδικασίας. Πρέπει επίσης να θέσουμε ακατάλληλες ερωτήσεις στον δημόσιο έλεγχο, έτσι ώστε να σταματήσουν να υφίστανται. Για παράδειγμα, ας πούμε ότι έχετε προετοιμαστεί για μία συνέντευξη με επιστημονικές και τεχνικές απαντήσεις, αλλά αντί για αυτό σας ρωτήθηκε αν σχεδιάζετε να κάνετε παιδιά και ποια είναι η άποψη του συζύγου σας για τη δουλειά σας. Στους άντρες δεν τίθενται ποτέ τέτοιες ερωτήσεις. Οι επόμενες γενιές δεν οφείλουν να το υποστούν αυτό.
Οι δημόσιες πολιτικές και επίσημη εκπαίδευση έχουν επίσης ανάγκη από διαρθρωτική αλλαγή. Οι ντόπιοι και διεθνείς επιστήμονες οφείλουν να εμφανίζονται στα βιβλία. Δεν αναφέρονται, σαν να μην υπάρχουν! Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι τόσο τα κορίτσια όσο και τα αγόρια μεγαλώνουν γνωρίζοντας ότι οι γυναίκες είναι εξίσου ικανές και ότι η δική μας επιστημονική δουλειά είναι το ίδιο σημαντική για την πρόοδο της γνώσης. Επιπρόσθετα, πρέπει να μοιράζουμε ισότιμα την απλήρωτη οικιακή εργασία, που είναι παραδοσιακά βάρος των γυναικών. Είναι τρελό να χάνουμε το ταλέντο του μισού κόσμου εξαιτίας της έλλειψης ισότητας μεταξύ των δύο φύλων και ακόμα περισσότερο σε χώρες όπως το Εκουαδόρ, όπου οι επιστημονικές έρευνες χρειάζονται σημαντικά. Αυτό είναι μια πολυτέλεια, που δεν μπορούμε να αντέξουμε. Χρειαζόμαστε όλα τα μυαλά να δουλεύουν μαζί.
Τέλος, τα μουσεία και τα μέσα ενημέρωσης έχουν έναν βασικό ρόλο στο να προωθούν διαφορετικά πρότυπα σκέψης κάνοντας ορατές προκαταλήψεις και αδικίες και επισημαίνοντας τη δουλειά των γυναικών σε διαφορετικές βιομηχανίες, συμπεριλαμβανομένων όλων των κλάδων της επιστήμης.
