Εικόνα του Gerd Altmann από την Pixabay. Χρησιμοποιείται με άδεια Pixabay .

Το διαδίκτυο παραμένει μια ανεξάρτητη πλατφόρμα για την ενδυνάμωση των περιθωριακών φωνών της αντιπολίτευσης και των επικριτών του καθεστώτος στις σύγχρονες απολυταρχίες. Η κυβερνώσα ηγεσία στο Καζακστάν έχει επίγνωση της σημασίας της κατάκτησης της καρδιάς και του μυαλού των χρηστών του Διαδικτύου, της διάδοσης παραπληροφόρησης και της χρήσης τεχνητών αυτοματοποιημένων λογαριασμών για τη μίμηση της ενθουσιώδους υποστήριξης προς την κυβέρνηση και τα επιτεύγματά της.

Η επικράτηση των ψεύτικων λογαριασμών στις κρατικές δημόσιες σχέσεις δεν είναι νέο φαινόμενο στην πολιτική του Καζακστάν: ξεκίνησε το 2017. Τα Νουρ-μποτ αντιπροσωπεύουν ψεύτικους λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που δημιουργούν σχόλια ευνοϊκά για την υφιστάμενη κυβέρνηση. Προέκυψαν από το προσωποκρατικό καθεστώς του πρώτου προέδρου του Καζακστάν, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, υιοθετώντας τρεις χαρακτήρες από το μικρό όνομα του ηγέτη, παρόμοιους στη λογική υλοποίησης με το «Κρεμλίνο-μποτ». Η δημοσιογράφος του Καζακστάν Irina Galkina υποστηρίζει ότι τα Νουρ-μποτ επινοήθηκαν ως επιθετικός μηχανισμός προπαγάνδας για την παραγωγή και αναπαραγωγή της ηγεμονικής αφήγησης της κυρίαρχης δύναμης στο διαδίκτυο, ενώ απέτυχε να τραβήξει την προσοχή του κοινού στα λιγότερο δημοφιλή έντυπα μέσα.

Τα Νουρ-μποτ εκπλήρωσαν την εντολή των καναλιών ενημέρωσης του καθεστώτος, που διαχειρίζονται το Υπουργείο Πληροφοριών και η Διοίκηση του Προέδρου. Έχουν σχεδιαστεί για να μιμούνται την υποστήριξη του κοινού μέσω πολυάριθμων επαινετικών λογαριασμών και σχολίων κάτω από επίσημες ειδήσεις. Αυτά τα σχόλια τείνουν να είναι σύμφωνα με το εξής: «Ο Πρόεδρος νοιάζεται και σκέφτεται πάντα τους ανθρώπους», «με αρκετά επαγγελματικά προσόντα, μπορεί κανείς πάντα να βρει έναν αξιοπρεπή μισθό και καλές συνθήκες ζωής σε αυτή τη χώρα», «ο πρόεδρός μας παρέχει τα απαραίτητα σταθερότητα και ειρήνη». Η πλαισίωση των μηνυμάτων εξαρτάται από το κοινό και το θέμα των επίσημων ειδήσεων.

Τα μποτ βοηθούν να διεισδύσουν στον ψηφιακό χώρο και να σχηματίσουν τον κυρίαρχο λόγο μειώνοντας την ορατότητα των κριτικών προοπτικών και των αναλυτικών δημοσιεύσεων. Με στόχο τη μίμηση πραγματικών προφίλ, δημιουργούνται ψεύτικοι λογαριασμοί κλέβοντας φωτογραφίες τυχαίων ατόμων παραβιάζοντας τα ατομικά δικαιώματα. Κανονικά, οι φωτογραφίες είναι εθνοτικών Γιακουτών και Κιργιζίων, που μοιάζουν με Καζάκους. Ο αρνητικός αντίκτυπος των Νουρ-μποτ κατά τη διάρκεια των ετών 2017–2019 ήταν ο περιορισμός της ελευθερίας της έκφρασης και η υποκατάσταση και η διαστρέβλωση της γνήσιας κοινής γνώμης, η οποία πλαισιώθηκε τεχνητά από ψεύτικους λογαριασμούς.

Παρά τις υποσχέσεις για εκδημοκρατισμό και πολιτικές αλλαγές από τον διάδοχο του Ναζαρμπάγιεγ, Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγιεφ, ψεύτικοι λογαριασμοί χρησιμοποιήθηκαν ενεργά στην προεκλογική του εκστρατεία τον Νοέμβριο του 2022. Ο προσωρινός αποκλεισμός κρίσιμων ιστότοπων και η επιβράδυνση των ταχυτήτων σύνδεσης στο Διαδίκτυο ήταν μια από τις συνήθεις τακτικές του καθεστώτος για άσκηση ελέγχου κατά τη διάρκεια την ταραχώδη πολιτική μετάβαση. Νέα νομοθεσία, που εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 2018, επέτρεψε στις κρατικές Αρχές να αναστείλουν τη λειτουργία των δικτύων διαδικτύου κατά τη διάρκεια κοινωνικών και πολιτικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης σε «τοπικό επίπεδο». Το περιοριστικό περιβάλλον του διαδικτύου επιτρέπει τη διάδοση παραπληροφόρησης και ενθαρρύνει τη χρήση ρομπότ για αντιδράσεις.

Τα διαδεδομένα σχόλια και οι ψεύτικες αναρτήσεις στο Facebook πλαισιώθηκαν ως εξής:

Εγώ/εμείς έκανα/κάναμε μια επιλογή για το νέο Καζακστάν. Συμμετέχω στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές, οι οικογένειές μας παρέχουν τέσσερις ψήφους για τον Τοκάγιεφ. Η επιλογή μου/μας είναι σωστή και συνειδητή. Σεβόμαστε την υπάρχουσα πολιτική πορεία και ελπίζουμε ότι και άλλοι θα κάνουν το ίδιο.

Επικεντρώθηκαν στα οφέλη της πολιτικής συνέχειας και στις βελτιώσεις στα κοινωνικοοικονομικά πρότυπα ζωής, δύο αφηγήσεις που προωθούνται ενεργά από την κυβέρνηση.

Μια δημιουργική απόπειρα εκλαΐκευσης των προεδρικών εκλογών το 2022 ήταν το προφίλ στο Instagram «Tokayev_crush». Αυτός ο viral λογαριασμός στο Διαδίκτυο διαδόθηκε στα δημόσια κανάλια Telegram και Instagram, σε μια προσπάθεια να εκσυγχρονιστεί η εικόνα του προέδρου Τοκάγιεφ και να απευθυνθεί στους νεότερους ψηφοφόρους.

Οι αναρτήσεις του Tokayev Crush αντιπροσωπεύουν μια οπτική σύνθεση, που απεικονίζει τον Τοκάγιεφ ως έναν νεαρό και κουλ πατριώτη, που μοιάζει με χαρακτήρα άνιμε ή γενναίο πολεμιστή από κόμικς. Παρά την πολλή προσπάθεια, αυτός ο λογαριασμός δέχτηκε πολλές κριτικές και οι άνθρωποι τον απαξίωσαν ως ψεύτικο κρατικό επικοινωνιακό μέσο. Η προσπάθεια να κοροϊδέψουν και να πείσουν τους πολίτες απέτυχε παρά την εκλογική νίκη του υποψηφίου.

Τελικά, η διαδικασία αναδημιουργίας φιλοκυβερνητικών συζητήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνει την αδυναμία των κυρίαρχων ελίτ να ασχοληθούν ουσιαστικά με τον πληθυσμό τους και έτσι καταφεύγουν σε trending fake ειδήσεις. Το να βασίζεσαι συνεχώς σε ψεύτικους λογαριασμούς είναι ένα δαπανηρό και αναποτελεσματικό εργαλείο προπαγάνδας. Ο πολλαπλασιασμός περιεχομένου από ψεύτικους λογαριασμούς κατά τη διάρκεια της προεδρικής εκστρατείας του Τοκάγιεφ στο Καζακστάν μείωσε τις δημοκρατικές συζητήσεις και την κριτική του καθεστώτος αποστασιοποιώντας τους κυβερνώντες και τους κυβερνώντες, επιτρέποντας στην κυβέρνηση να εκμεταλλευτεί τον χώρο του Διαδικτύου.

Η περιθωριοποίηση των διαφωνούντων στο Διαδίκτυο απλώς τους εξοστρακίζει και θέτει μια μελλοντική πρόκληση για την πολιτική νομιμοποίηση της αποτελεσματικής κυβέρνησης στο Καζακστάν. Οι ψεύτικοι λογαριασμοί ρυπαίνουν και κυριαρχούν στον διαδικτυακό χώρο χωρίς να κατέχουν την καρδιά και το μυαλό των πολιτών.

Επισκεφθείτε την σελίδα του εγχειρήματος για περισσότερα άρθρα από το Παρατηρητήριο Ανελευθερίας.