Εικόνα: Arzu Geybullayeva

Δεκάδες δημοσιογράφοι συνελήφθησαν στην Τουρκία για φερόμενη διάδοση παραπλανητικών πληροφοριών μεταξύ 31 Οκτωβρίου και 2 Νοεμβρίου. Ανάμεσά τους ήταν εξέχοντες δημοσιογράφοι, που ερευνούσαν το οργανωμένο έγκλημα. Οι υποστηρικτές της ελευθερίας των ΜΜΕ «εξέφρασαν τις ανησυχίες τους για διευρυνόμενη κρατική καταστολή της ελευθερίας του Τύπου». Πάνω από δώδεκα διεθνή ΜΜΕ και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνυπέγραψαν μια δήλωση «καταδικάζοντας τις επιθέσεις της τουρκικής κυβέρνησης στην ελευθερία των ΜΜΕ».

Την 1η Νοεμβρίου 2023, ο δημοσιογράφος Tolga Shardan συνελήφθη για το άρθρο «Τι περιέχει η «δικαστική έκθεση» που παρουσίασε η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών στην Προεδρία;». Δημοσιεύτηκε στην ανεξάρτητη διαδικτυακή πλατφόρμα ειδήσεων T24 στις 31 Οκτωβρίου. Το άρθρο εξέταζε την κλίμακα δωροδοκίας στο δικαστικό σώμα. Ο Shardan κατηγορείται για «δημόσια διάδοση παραπλανητικών πληροφοριών» σύμφωνα με το άρθρο 217/Α του νόμου αριθ. 5237. Λίγο μετά τη σύλληψη του Shardan, το άρθρο μπλοκαρίστηκε.

Τον περασμένο μήνα, τον Οκτώβριο, ένα άρθρο του δημοσιογράφου Timur Soykan, που ερευνούσε το 4ο Ποινικό Δικαστήριο της Ανατολίας της Κωνσταντινούπολης, το οποίο εξέδιδε απαγορεύσεις πρόσβασης σε αντάλλαγμα για δωροδοκίες, μπλοκαρίστηκε για πρόσβαση. Ένα άρθρο του Free Web Turkey, που τεκμηριώνει όλες τις αποφάσεις σχετικά με τις απαγορεύσεις πρόσβασης, που ελήφθησαν από τον 4ο ποινικό δικαστή της Κωνσταντινούπολης Ανατολίας, αποκλείστηκε επίσης. Σε ένα νήμα στο X (παλαιότερα γνωστό ως Twitter), το Free Web Turkey παρουσίασε λεπτομερώς την απόφαση του δικαστηρίου που εξέδωσε την απαγόρευση πρόσβασης: «Στο πλαίσιο της απόφασης [του δικαστηρίου] [για αποκλεισμό], το σχετικό άρθρο του Soykan, οι ειδήσεις που αναφέρονται σε αυτό το άρθρο και, αργότερα, όλες οι ειδήσεις και οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με το άρθρο του Soykan αποκλείστηκαν». Η ίδια απόφαση διέταξε επίσης την αφαίρεση όλων των τύπων κάλυψης, συμπεριλαμβανομένων των αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και των βίντεο από όλες τις δημοσιευμένες πλατφόρμες, ανέφερε το Free Web Turkey, επηρεάζοντας 171 ξεχωριστές αναφορές για το θέμα.

«Το ειδησεογραφικό άρθρο του Shardan ήταν το πιο πρόσφατο σε μια σειρά ερευνητικών ρεπορτάζ για σοβαρές καταγγελίες για διαφθορά στο δικαστικό σύστημα της Τουρκίας, οι οποίες εμπίπτουν ακριβώς στο πλαίσιο της θεμιτής δημόσιας ανησυχίας. Όλα αυτά τα ρεπορτάζ μπλοκαρίστηκαν διαδικτυακά με δικαστικές αποφάσεις», αναφέρεται στην κοινή δήλωση δεκαοκτώ ΜΜΕ και οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οι αφαιρέσεις δικαιολογήθηκαν από το «νομοσχέδιο παραπληροφόρησης», που εγκρίθηκε τον Οκτώβριο του 2022.

Το περιβόητο νομοσχέδιο έχει ήδη χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις τουλάχιστον 20 δημοσιογράφων από τότε που τέθηκε σε ισχύ ο νόμος, σύμφωνα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα. Ο Erol Oderoglu, εκπρόσωπος της οργάνωσης στη χώρα, δήλωσε:

Ένας χρόνος χρήσης ήταν υπεραρκετός για να αποδείξει ότι ο νόμος για την παραπληροφόρηση ψηφίστηκε αποκλειστικά για να υπονομεύσει περαιτέρω το δημοσιογραφικό ρεπορτάζ και την έρευνα. Αυτό το κατασταλτικό εργαλείο χρησιμοποιήθηκε πάνω απ’ όλα εναντίον δημοσιογράφων, που κάλυπταν την κρίση μετά τον σεισμό του Φεβρουαρίου και τις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές, που διεξήχθησαν από τις 14 έως τις 28 Μαΐου. Συνέβαλε στην ενίσχυση του κλίματος εκφοβισμού για τους δημοσιογράφους, οι οποίοι ήδη υπόκεινται σε πολλές άλλες μορφές δικαστικής παρενόχλησης. Η κακή χρήση του πρέπει να σταματήσει.

Ένας άλλος αρθρογράφος, που κρατήθηκε την ίδια μέρα και με τις ίδιες κατηγορίες με τον Shardan, ήταν ο Cengiz Erdinç. Το τελευταίο του άρθρο αφορούσε το χαμηλό ποσοστό καταδίκης σε υποθέσεις ξεπλύματος βρώμικου χρήματος τα τελευταία χρόνια.

Στις 7 Φεβρουαρίου, μια ημέρα μετά τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε την Τουρκία, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μίλησε στο έθνος από το Κρατικό Κέντρο Συντονισμού Πληροφοριών. Στην ομιλία του, προειδοποίησε ότι το κράτος ακολουθεί «αυτούς που σκοπεύουν να βάλουν τον λαό μας εναντίον του άλλου με ψεύτικες ειδήσεις και διαστρεβλώσεις. Δεν είναι μέρα συζήτησης. Όταν έρθει η μέρα, θα ανοίξουμε το σημειωματάριο που κρατάμε». Αν και πολλά άτομα, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων, επιπλήχθηκαν μετά από αυτή τη δήλωση, πιο πρόσφατα, στις 2 Νοεμβρίου, η Evrim Kepenek από την ανεξάρτητη πλατφόρμα Bianet, έλαβε μια ειδοποίηση από την Εισαγγελία, που την ενημέρωνε ότι πρέπει να καταθέσει για τις αναρτήσεις της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που σχετίζονται με τον σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου.

Άλλη μια δημοσιογράφος κατηγορούμενη για «διάδοση προπαγάνδας για τρομοκρατική ομάδα» ήταν η Dilsah Kaya, η οποία επίσης συνελήφθη στις 2 Νοεμβρίου για άρθρο, που δημοσιεύτηκε στην ανεξάρτητη διαδικτυακή πλατφόρμα ειδήσεων Ozgur Gundem.

Ξεκίνησε μια ξεχωριστή έρευνα εναντίον τριών δημοσιογράφων της εφημερίδας BirGün, των Uğur Şahin, İsmail Arı και Uğur Koç, με την κατηγορία της «δημόσιας διάδοσης παραπλανητικών πληροφοριών» σχετικά με ρεπορτάζ, που δημοσιεύτηκε στην Birgun σχετικά με την πώληση γης από έναν από τους δήμους του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. .

Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν επίσης ένας ρεπόρτερ της ανεξάρτητης τηλεόρασης Halk TV, ο Dincer Gökçe, από το Halk TV, με τις ίδιες κατηγορίες με τον Shardan. Ο Gökçe αφέθηκε ελεύθερος την ίδια μέρα υπό δικαστικό έλεγχο. Η σύλληψή του είχε σχέση με μια είδηση ​​για την απελευθέρωση δύο φερόμενων ηγετών συμμοριών.

Σε ανάρτησή του στο X, ο αρχηγός του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Τουρκίας Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου είπε ότι η κράτηση των τριών δημοσιογράφων ήταν «εχθρότητα προς τα ελεύθερα μέσα ενημέρωσης».

Σε έξι δημοσιογράφους απαγγέλθηκαν κατηγορίες στις 2 Νοεμβρίου.

Μπλοκαρισμένες ειδήσεις

Το περιεχόμενο σχετικά με τη διαφθορά ή τις παρατυπίες κατά τη δέουσα διαδικασία αποκλείεται συχνά στην Τουρκία. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, σχεδόν οι μισές από τις μπλοκαρισμένες ειδήσεις σχετίζονται άμεσα με τον Ερντογάν, την οικογένειά του ή δημάρχους και αξιωματούχους του AKP.

Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση λογοκρισίας στο Διαδίκτυο από την Ένωση Μελετών Media and Law (MLSA), μια οργάνωση που παρέχει νομική υποστήριξη σε δημοσιογράφους και άτομα, που αντιμετωπίζουν δίκη σε υποθέσεις ελευθερίας της έκφρασης, «πρόσβαση σε τουλάχιστον 35.066 ονόματα τομέα, 3.196 άρθρα ειδήσεων, 2.090 αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και 184 λογαριασμοί μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπλοκαρίστηκαν το 2022».

Η έκθεση διαπίστωσε ότι μεταξύ των αποκλεισμένων ονομάτων τομέα είναι 53 ιστότοποι γνωστοί για τις ανεξάρτητες ή αντίθετες απόψεις τους.

Το πιο κοινό περιεχόμενο που αποκλείεται για πρόσβαση μεταξύ ειδησεογραφικών άρθρων αφορά το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και την οικογένειά του, καθώς και άτομα και οργανισμούς που συνδέονται με την κυβέρνηση, το κόμμα ή τον πρόεδρο. Από 3.196 άρθρα ειδήσεων, 1.770 μπλοκαρίστηκαν για αυτόν τον λόγο. Άλλοι συνήθεις λόγοι αποκλεισμού ειδησεογραφικών άρθρων αποτελούν «η παραβίαση των προσωπικών δικαιωμάτων στην πρώτη θέση (από τα 3.196 άρθρα ειδήσεων που μπλοκαρίστηκαν το 2022, 3.191 μπλοκαρίστηκαν για αυτόν τον λόγο), η προστασία της εθνικής ασφάλειας και της δημόσιας τάξης και η παραγραφή και το γεγονός ότι το άρθρο ειδήσεων δεν πληρούσε πλέον τα κριτήρια της «αλήθειας και ακρίβειας» εκείνη την εποχή».

Σύμφωνα με την έκθεση των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα 2023, η Τουρκία κατατάσσεται στην 165η θέση από 180 χώρες, όπου «ο αυταρχισμός κερδίζει έδαφος, αμφισβητεί τον πλουραλισμό των ΜΜΕ» και «χρησιμοποιούνται όλα τα δυνατά μέσα για να υπονομεύσουν τους επικριτές».