Φωτογραφία του Valery Tenevoy στο Unsplash

Αυτό το άρθρο της Yulia Selikhova δημοσιεύτηκε από το Holod Magazine στις 7 Αυγούστου 2023. Μια μεταφρασμένη και επεξεργασμένη έκδοση αυτού του άρθρου δημοσιεύτηκε από το Global Voices με την άδεια του Holod. 

Με βάση στατιστικά στοιχεία των πρώτων επτά μηνών του 2023, η Ρωσία αναμένεται να είναι μάρτυρας μεγαλύτερου αριθμού υποθέσεων κρατικής προδοσίας το 2023 σε σχέση με τα προηγούμενα 20 χρόνια. Οι δίκες γίνονται συνήθως κεκλεισμένων των θυρών. Ενώ προηγούμενες ομάδες υψηλού κινδύνου περιελάμβαναν υπαλλήλους αμυντικών επιχειρήσεων, στρατιωτικό προσωπικό και επιστήμονες με πρόσβαση σε κρατικά μυστικά, σήμερα, σχεδόν οποιοσδήποτε μπορεί να κατηγορηθεί για προδοσία.

Το κοινό δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στις λεπτομέρειες αυτών των κατηγοριών, καθώς το ίδιο το περιεχόμενο των κρατικών μυστικών θεωρείται απόρρητο.

Η 24χρονη Polina Evtushenko γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Τολιάτι, μέχρι που κατηγορήθηκε ξαφνικά για κρατική προδοσία στα μέσα Ιουλίου 2023.  Την 1η Μαρτίου 2022, μόλις μια εβδομάδα μετά την έναρξη της ευρείας κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Polina μοιράστηκε έναν σύνδεσμο στη σελίδα της στο Instagram για μια αίτηση για την παραπομπή του Βλαντιμίρ Πούτιν. Δημοσίευσε επίσης αρκετές αντιπολεμικές αναρτήσεις. Είναι πιθανό μια από αυτές τις αναρτήσεις στο Instagram να χρησίμευσε ως βάση για την κατηγορία της.

Τώρα η Polina κρατείται και περιορίζεται σε ένα κέντρο κράτησης στο χωριό Κριάζ στην περιοχή Σαμάρα, πολύ μακριά από την κόρη της.

«Κατασκόποι» και «προδότες»

Μόνο τους πρώτους επτά μήνες του τρέχοντος έτους, σημειώθηκαν τετραπλάσιες υποθέσεις προδοσίας σε σχέση με ολόκληρο το έτος 2022 (82 υποθέσεις από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του 2023 έναντι 20 υποθέσεων το 2022).

Ο Evgeni Smirnov, δικηγόρος από την Perviy Otdel [μια μη κερδοσκοπική ένωση δικηγόρων που βοηθά σε πολιτικές υποθέσεις στη Ρωσία] τονίζει: «Πολλές από τις υποθέσεις που παρακολουθούμε στερούνται φακέλων υποθέσεων σε ιστότοπους των δικαστηρίων. Πιστεύω ότι μπορεί να υπάρχουν διπλάσιες περιπτώσεις στην πραγματικότητα».

Όλοι οι όροι και τα άρθρα της ισχύουσας νομοθεσίας είναι πολύ ευρεία και ασαφή, γεγονός που καθιστά δύσκολη ακόμη και για δικηγόρους ή αξιωματούχους επιβολής του νόμου την κατηγορηματική ερμηνεία του νόμου. Σύμφωνα με τον Smirnov, σχεδόν οποιοσδήποτε δεν είναι εξοικειωμένος με πραγματικές περιπτώσεις προδοσίας θα μπορούσε να αποκαλύψει άθελά του ένα κρατικό μυστικό σε περιστασιακή συνομιλία.

Μια υπόθεση προδοσίας την ημέρα

Η γεωγραφική κατανομή των ποινικών υποθέσεων έχει αλλάξει σημαντικά. Ο Smirnov δηλώνει: «Προηγουμένως, το 90% των κρουσμάτων συγκεντρώνονταν στη Μόσχα, με το υπόλοιπο 10% στο Κράσνονταρ, στην Αγία Πετρούπολη και περιστασιακά στο Χαμπαρόφσκ. Ωστόσο, μετά την εισβολή πλήρους κλίμακας, οι περιπτώσεις προδοσίας και κατασκοπείας έχουν γίνει πιο διαδεδομένες στις περιοχές».

Στην αρχή, οι έρευνες στις περιφέρειες χρειάστηκαν πολύ χρόνο. «Τώρα, η FSB ανέβασε το ρυθμό της: κατά μέσο όρο, κινούνται περίπου 20 ποινικές υποθέσεις το μήνα», λέει ο Smirnov. «Αυτό σημαίνει ότι κινείται μία υπόθεση κάθε εργάσιμη ημέρα».

Η πρώτη περίπτωση συμπαράστασης με τον εχθρό το 2023 ξεκίνησε την πρώτη εργάσιμη ημέρα του νέου έτους, στις 9 Ιανουαρίου. Η έκθεση αναφέρει ότι ο κρατούμενος «προσπάθησε να ταξιδέψει στην Ουκρανία για να συμμετάσχει σε πολεμικές ενέργειες στο πλευρό του VSU». Κάθε λεπτομέρεια αυτής της υπόθεσης παραμένει άγνωστη: είναι αρχειοθετημένη.

Ο Smirnov δηλώνει ότι οι ερευνητές ακολουθούν ένα μοτίβο: «Η μια περίπτωση αντικατοπτρίζει την άλλη, μόνο τα επώνυμα αλλάζουν». Είπε επίσης στο Holod ότι οι δικηγόροι του “Perviy Otdel” έλαβαν πρόσφατα πολλές μαρτυρίες που δείχνουν ότι οι κρατούμενοι βασανίστηκαν.

Καμία αθώωση

Σύμφωνα με το Holod, μεταξύ 1ης Ιανουαρίου και 31ης Ιουλίου 2023, τα ΜΜΕ αποκάλυψαν τουλάχιστον 22 ετυμηγορίες σε υποθέσεις προδοσίας. Ο μέσος όρος φυλάκισης για τους «προδότες» είναι 11,5 χρόνια αυστηρής καθεστωτικής φυλάκισης. Μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει ούτε μια αθώωση για υποθέσεις προδοσίας.

Στα εξέχοντα άτομα που καταδικάστηκαν για προδοσία το πρώτο εξάμηνο του 2023 είναι ο πολιτικός Vladimir Kara-Murza (καταδικάστηκε σε 25 χρόνια σε αποικία αυστηρού καθεστώτος), ο επιχειρηματίας και ιδρυτής του Group-IB Ilya Sachkov (14 χρόνια σε αποικία αυστηρού καθεστώτος και πρόστιμο 5500 USD) , και ο επιστήμονας Valery Golubkin (12 χρόνια σε αποικία αυστηρού καθεστώτος).

Ωστόσο, κινδυνεύουν οι απλοί Ρώσοι πολίτες.

Παιχνίδι χωρίς κανόνες

Ο Smirnov πιστεύει ακράδαντα ότι οι περιπτώσεις προδοσίας και κατασκοπείας είναι απαραίτητες για το κράτος για τη διατήρηση της κοινωνικής έντασης. «Όταν οι “κόκκινες γραμμές” είναι ξεκάθαρες, ο άνθρωπος ξέρει τι μπορεί να γίνει και τι όχι. Τα τελευταία χρόνια η πολιτεία διαμορφώνει επίτηδες νόμους για να μην ξέρει ο άνθρωπος αλλά να νιώθει μόνο τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται», λέει.

Στις 21 Ιουλίου, κινήθηκε η πρώτη ποινική υπόθεση στη Ρωσία, που αφορούσε χρηματοοικονομική μεταφορά στην Ουκρανία με χρήση κρυπτονομισμάτων.

Η νεαρή Polina Evtushenko μάλλον δεν υποψιάστηκε ότι οι αναρτήσεις της στο Instagram με μόλις οκτώ likes θα μπορούσαν να θεωρηθούν κρατική προδοσία. Ο Evgeny Smirnov ενημέρωσε τη Holod ότι θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ποινή φυλάκισης έως και 15 ετών.

Αύριο, οποιοσδήποτε μπορεί να βρεθεί κατηγορούμενος για κρατική προδοσία.

Ο μόνος τρόπος να παραμείνετε στην ασφαλή πλευρά είναι να αποφύγετε οποιαδήποτε επικοινωνία με ξένους, να μην διαβάσετε ή να παρακολουθήσετε ειδήσεις εκτός από κρατικά μέσα ενημέρωσης, να μην δείξετε ενδιαφέρον για τίποτα και να μην ρωτήσετε φίλους για οτιδήποτε ή να δημοσιεύσετε οτιδήποτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όπως έγραψε ο Τζορτζ Όργουελ: «Αν θέλεις να κρατήσεις ένα μυστικό, πρέπει να το κρύψεις και από τον εαυτό σου».