Η περίπλοκη ζωή των αυτόχθονων κοινοτήτων σε μια γωνιά της Νότιας Αμερικής υπό διεκδίκηση

8542481681_e3b99aeb82_b

Μια οικογένεια τραβά κουπί στο επάνω μέρος του ποταμού Rupununi με την πιρόγα τους, βόρεια των βουνών Kanuku Φωτογραφία: Allan Hopkins

Η LP, της οποίας η ταυτότητα δεν θα αποκαλυφθεί για λόγους ασφαλείας, ανήκει στην αυτόχθονη κοινότητα Pemón Arekuna στο Sakaiká, 125 χιλιόμετρα από την πόλη Santa Elena de Uairén. Η Santa Elena είναι η κυριότερη πόλη της περιοχής Gran Sabana στη Βενεζουέλα, κοντά στις παραμεθόριες περιοχές που χωρίζουν τη χώρα από τη Βραζιλία και τη Γουιάνα. Κάθε φορά που εκείνη και η οικογένειά της θέλουν να επιστρέψουν στον τόπο τους, παίρνουν ταξί ή λεωφορείο μέχρι το Sakaiká και μπαίνουν βαθιά μέσα στη ζούγκλα.

Αυτήν την περιοχή που τώρα αποκαλείται “Γουιάνα”, οι πρόγονοί της την αποκαλούσαν κάποτε Ικέν (Ikén), όπως αναφέρει ο Mariano Gutiérrez Salazar στο βιβλίο του Cultura Pemón (UCAB 2002). Η μεγάλη εδαφική επέκταση επισημαίνεται σε ορισμένους χάρτες της Βενεζουέλας ως Guayana Esequiba ή “Zona en Reclamación” (Ζώνη διεκδίκησης), κάτι που αποφεύγεται σε πολλούς χάρτες. Πρόκειται για μια ζώνη που διοικείται από τη Συνεργατική Δημοκρατία της Γουιάνας και τα οποία η Μπολιβαριανή Δημοκρατία της Βενεζουέλας διεκδικεί ως έδαφός της.

Η LP γεννήθηκε στην Parima, μια κοινότητα Αρεκούνα που βρίσκεται στην απέναντι πλευρά της συνοριογραμμής Schomburgk, που ορίστηκε τον 19ο αιώνα μετά από μια διαμάχη σχετικά με τα σύνορα μεταξύ Βενεζουέλας και Βρετανικής Γουιάνας (πλέον Γουιάνα). Ωστόσο, το πιστοποιητικό γέννησής της αναγράφει ότι κατάγεται από το San Rafael de Kamoirán, μια κοινότητα Pemón Arekuna που βρίσκεται στη δυτική πλευρά της ζώνης που έχει επισημανθεί με κόκκινο στον παρακάτω χάρτη.

 Essequiborivermap.png: Kmusser derivative work: Kordas (sínome!) - Essequiborivermap.png CC BY-SA 3.0

Τμήμα με κόκκινο: περιλαμβάνει το έδαφος της Γουινέας μεταξύ των ποταμών Essequibo και Cuyuni. Τμήμα με πράσινο: περιλαμβάνει το έδαφος της Γουινέας μεταξύ του ποταμού Cuyuni και του Ατλαντικού ωκεανού. Και οι δύο περιοχές είναι υπό διεκδίκηση από τη Βενεζουέλα. Φωτογραφία από την Βικιπαίδεια με άδεια Creative Commons CC BY-SA 3.0

Η κοινότητα Parima προσηλυτίστηκε στον αντβεντισμό από ξένους ιεραποστόλους στον πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Μια αναφορά που δημοσιεύτηκε στην τριμηνιαία έκδοση ιεραποστολής των αντβεντιστών (Τρίτο τρίμηνο, 1942) δίνει μια ιδέα για τη φύση του προσηλυτισμού τους:

Ο αδελφός και η αδελφή R. E. Brooks βρίσκονται στην ιεραποστολή της Parima. Έχουν μεγάλο αριθμό ατόμων προς βάπτιση και πολλοί βαπτίστηκαν το 1941. Οι Ινδιάνοι έρχονται από τη Βενεζουέλα για να μορφωθούν και μεταφέρουν το μήνυμα πίσω στον τόπο τους. Καθολικοί ιερείς και στρατηγοί από τη Βενεζουέλα επισκέπτονται την Parima και εκθειάζουν το θετικό έργο μας και τις μεθόδους διδασκαλίας μας. Ο αδελφός Brooks είναι έγχρωμος και κατάγεται από τη Νικαράγουα, αλλά μεγάλωσε με Ινδιάνους και φαίνεται κατάλληλος για να δουλέψει μαζί τους.

Η LP και οι συγγενείς της κουβαλούν προμήθειες επί οχτώ ώρες καθώς πεζοπορούν στη ζούγκλα προς την Parima. Δεν υπάρχει τελωνείο όπου τα δηλώνουν. Όπως λέει, ορισμένες φορές σταματούν στα μισά του δρόμου, πριν περάσουν τον ποταμό, για να μαγειρέψουν, να πλυθούν και να ξεκουραστούν μέχρι να ξημερώσει. Το επόμενο πρωί, μετά το πρωινό, συνεχίζουν τη διαδρομή έως τον προορισμό τους.

Προφέρει τη λέξη Parima με διακριτή προφορά. Η μητρική γλώσσα της είναι η Arekuna και έμαθε να μιλάει αγγλικά σε μικρή ηλικία. Κατόρθωσε να μάθει τέλεια ισπανικά — την κοινή διάλεκτο της περιοχής — όταν οι γονείς της αποχώρησαν από την ιεραποστολή Parima για να διαδώσουν το ευαγγέλιο στην κοινότητα Taurepán, η οποία μιλά την ίδια γλώσσα.

Η LP είναι Pemón Arekuna, επισήμως. Εφόσον το Σύνταγμα της Μπολιβαριανής Δημοκρατίας της Βενεζουέλας τέθηκε σε ισχύ το 1999, η νέα εθνική ταυτότητα αναγνωρίζει την κοινότητα, ακόμα και την αυτόχθονη ομάδα στην οποία ανήκει.

Εκτιμά πως πολλές αυτόχθονες ομάδες κατοικούν στην περιοχή Essequibo της Γουιάνα: Sarao, Warao, Arawako, Kariña, Patamuná, Arekuna, Akawaio, Wapishana, Makushi και Wai Wai.

Αλλά πολλές από αυτές τις ομάδες ζουν και στις δύο πλευρές των συνόρων και έχουν διωχθεί από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Εξωτερικών Υποθέσεων λόγω της παραμονής τους στη Santa Elena χωρίς τα απαραίτητα έγγραφα.

“Εάν επιστρέψουν, θα απελαθούν στο Esequibo,” λέει η LP.

Οι αρχές της Βενεζουέλας απαιτούν από τον λαό Warao να αποκαλούνται Pemón, ώστε να μη θεωρούνται υπήκοοι της Γουιάνας, μια στρατηγική που συνιστά διάκριση και τους στερεί τις ρίζες τους.

Οι Arawako, που είναι οι περισσότεροι σε αριθμό, μαζί με τους Warao, Kariña, Arekuna και Akawaios, ζουν και στη Βενεζουέλα και στη Γουιάνα.

Η Santa Elena de Uairén, το Tumeremo και το Puerto Ordaz είναι τρία σημεία του κρατιδίου Bolívar της Βενεζουέλας, όπου αυτές οι ομάδες λαμβάνουν νοσοκομειακή περίθαλψη και συγκεντρώνουν καθημερινά προμήθειες.

Αυτοαποκαλούνται κάτοικοι Γουιάνας ή Αμερινδιάνοι.

Οι κυβερνήσεις και των δύο πλευρών των συνόρων δεν γνωρίζουν πολλά για το ζήτημα, αλλά υπάρχει μια ομάδα πολιτών της Βραζιλίας και της Βενεζουέλας που αναζητούν χρυσό και διαμάντια στην περιοχή. Σύμφωνα με την LP, υπάρχουν ακόμα και “Κινέζοι που κάνουν εξόρυξη ξυλείας” εκεί.

Η ιστορία του DD

Κατά τις δεκαετίες 1930 και 1940, οι παππούδες του DD — συγγενείς των παππούδων της LP — “ήταν επαναστάτες και αρνούνταν να φορούν ρούχα και να πηγαίνουν στην εκκλησία.”

Εγκατέλειψαν την Parima και μετακινήθηκαν στα βάθη της περιοχής Kuyuní. Εγκαταστάθηκαν στο Inawai, κοντά στην περιοχή Las Claritas, όπου αργότερα έφτασε μια ιεραποστολή αντβεντιστών, στην οποία και προσχώρησαν.

Σύμφωνα με τον DD:

Από την περιοχή Las Claritas, 88 χιλιόμετρα προς το San Martín de Turumbán, δίπλα στο Tumeremo (περιφέρεια Sifontes στο κρατίδιο Bolívar), τα αγγλικά είναι η κυρίαρχη γλώσσα που μιλούν οι αυτόχθονες λαοί.

Ο DD πιστεύει ότι οι ιεραποστολές San Rafael de Kamoirán και Parima ταυτίζονται: είναι και οι δύο κοινότητες Arekuna. Στο San Rafael de Kamoirán κήρυξαν καθολικοί ιεραπόστολοι, ενώ ταυτόχρονα, στην Parima κήρυτταν οι αντβεντιστές.

Το San Martín de Turumbán, καθώς και το San Ignacio de Yuruaní, περιφέρειες του κρατιδίου Bolívar, είναι κοινότητες που ιδρύθηκαν από αυτόχθονες λαούς του Esequibo, οι οποίοι κάποτε δέχθηκαν να λάβουν την ιθαγένεια της Βενεζουέλας, αλλά κατέληξαν να γίνουν πρόσφυγες.

Όσον αφορά τη διαμάχη για τα σύνορα μεταξύ Βενεζουέλας και Γουιάνας, ο DD λέει το εξής:

Για εμάς, αυτό το πρόβλημα είναι μια ανοησία. Άτομα και από τις δύο πλευρές των συνόρων επισκέπτονται ο ένας τον άλλον συνεχώς.

Η LP λέει τα εξής:

οι εκπρόσωποί μας και στις δύο πλευρές είναι πολιτικοποιημένοι, γι’ αυτό και πρέπει να συγκεντρωθούμε και να κάνουμε μια δήλωση ως αυτόχθονες.

Στο βιβλίο Cultura pemón, υπάρχουν πολλές σελίδες αφιερωμένες στους Makunaimas, ατρόμητους χαρακτήρες σύμφωνα με τους θρύλους των Pemón.

Σύμφωνα με μια ιστορία, ο Wei, ο Ήλιος, και πατέρας όλων των Makunaimas, “σαν καλός Pemón, ταξιδεύει στο Ikén για να βρει προμήθειες.”

Υπό αυτή την έννοια, οι απόγονοί του ακολουθούν τα βήματά του, όσο δύσκολο και αν είναι το ταξίδι.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.