Κάτοικοι των Σκοπίων μπροστά από τα σπίτια τους μετά το σεισμό που συνέβηκε Κυριακή απόγευμα στις 11 Σεπτεμβρίου. Φωτογραφία από F. Stojanovski, άδεια CC-BY.

Οι κάτοικοι των Σκοπίων ταρακουνήθηκαν κυριολεκτικά και μεταφορικά την Κυριακή και τη Δευτέρα, στις 11 και 12 Σεπτεμβρίου, από μία σειρά σεισμών που δεν προκάλεσαν μεγάλη φυσική ζημιά.

Δυο σεισμικές δονήσεις, η πρώτη το πρωί γύρω στις 7 π.μ. στις 11 Σεπτεμβρίου, και κυρίως ο δεύτερος το απόγευμα γύρω στις 3 μ.μ., προκάλεσε αντιδράσεις πανικού, που οδήγησαν στον τραυματισμό περίπου 100 ανθρώπων στην προσπάθειά τους να βγουν από τα σπίτια τους. Πολλοί κάτοικοι έμειναν έξω κατά την διάρκεια του απογεύματος και το βράδυ, φοβούμενοι ότι οι σεισμοί ήταν πρόδρομοι ενός μεγαλύτερου.

Ο μεγαλύτερος σεισμός δεν ήρθε ποτέ, αλλά η έλλειψη σαφούς πληροφόρησης από τις αρχές και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έως αργά την ημέρα της Κυριακής οδήγησαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε φήμες που ενίσχυσαν την παραπληροφόρηση και το φόβο.

After the 5.1 degrees earthquake in #Skopje #Macedonia today:
-supermarket shelves
-chimney fall, car destroyed pic.twitter.com/R9BrDY4nbX

— Vladimir Petreski (@VPetreski) September 11, 2016

Μετά το σεισμό των 5.1 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ στα Σκόπια σήμερα:
-ράφια σουπερμάρκετ
-πτώση καμινάδας, κατεστραμμένο αυτοκίνητο pic.twitter.com/R9BrDY4nbX

Μια κραυγαλέα προσπάθεια να επωφεληθούν από το σεισμό ήρθε με τη μορφή μιας ανάρτησης στο Facebook από τον “Ιβάν το Θεραπευτή”, ο οποίος παρουσιάζει τον εαυτό του ως έναν αφοσιωμένο Ορθόδοξο Χριστιανό, που είναι κοντά στο Θεό, και ως θεραπευτή εναλλακτικής ιατρικής με δική του εκπομπή στην τοπική τηλεόραση. Κάποια στιγμή μετά τα μεσάνυχτα στις 12 Σεπτεμβρίου, ώρες μετά αφού πέρασαν οι δονήσεις και ο πανικός υποχώρησε, έκανε μια ανάρτηση στο Facebook, στην οποία υποστήριξε ότι προέβλεψε τους σεισμούς πριν γίνουν. Η ανάρτηση με το κείμενο ”Αύριο, θα γίνει σεισμός 15 φορές στα Σκόπια ” είχε αναδρομική ημερομηνία για να δείχνει ότι έγινε στις 10 Σεπτεμβρίου.

Οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κατάλαβαν γρήγορα την απάτη, η οποία αν είχε επεκταθεί επιτυχημένα τότε να ενισχυόταν ο τίτλος του Ιβάν ως μάντη:

Иване далаверо! pic.twitter.com/sSqj2XcGDO

— Фикси (@FilipFiksi) September 11, 2016

Φωτογραφία: Αύριο, θα γίνει 15 φορές σεισμός στα Σκόπια
Tweet: Ιβάν απατεώνα!

Ο Ιβάν αφαίρεσε την προσβλητική ανάρτηση μέχρι το μεσημέρι της Δευτέρας.

Άλλοι πολίτες επέκριναν τα ΜΜΕ, που εκμεταλλεύτηκαν τον πανικό για να κερδίσουν περισσότερα κλικ. Για παράδειγμα, ο Sitel, o πιο δημοφιλής σταθμός τηλεόρασης με εθνική άδεια μετάδοσης (και αποδέκτης εκατομμυρίων ευρών από τα λεφτά των φορολογουμένων μέσα από την κυβερνητική διαφήμιση ή άλλες επιδοτήσεις), δημοσίευσε ένα άρθρο για δυστυχήματα που σχετίζονταν με το σεισμό στις 11 Σεπτεμβρίου περίπου δυο ώρες μετά την πρώτη μεγάλη δόνηση με τον τίτλο “σεισμός μεγέθους 5.7 Ρίχτερ: 13 νεκροί και 203 τραυματίες”

Η πληροφορία ήταν αληθινή, αλλά ο τίτλος — το πιο ορατό μέρος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης  και στις ειδήσεις συνολικά — παρέλειψε το βασικό γεγονός ότι ο συγκεκριμένος εν λόγω σεισμός σημειώθηκε στην Μπουκόμπα της Τανζανίας και όχι στα Σκόπια. Ο αγχωμένος και σοκαρισμένος αναγνώστης θα το έβρισκε αυτό, μόνο αφού έκανε κλικ στο σύνδεσμο και διαβάζοντας το σώμα του κειμένου.

Кога сме кај ширење параноја #шител се цареви крв им ебам скапана pic.twitter.com/7wAm8eSsFH

— Мада Фака (@h3xman) September 11, 2016

Όσον αφορά τη διάδοση της παράνοιας,οι Sht-el είναι αδιαφιλονίκητα ειδήμονες! Γ**ώ το σάπιο αίμα τους!

Οι κάτοικοι των Σκοπίων ήταν ιδιαίτερα ανήσυχοι για τους σεισμούς που σχετίζονται με το μεγάλο σεισμό του 1963 που ισοπέδωσε την πόλη, σκοτώνοντας 1.070 ανθρώπους.

Όταν συνέβη στην πλέον πρώην Γιουγκοσλαβία, η ΠΓΔΜ είχε ένα σύστημα για να εκπαιδεύει τους πολίτες πώς να αντιμετωπίζουν τα επείγουσες καταστάσεις, και την προσπάθεια αλληλεγγύης  για να ξαναχτίσει την πόλη μετά το 1963, που συμπεριελάμβανε εισαγωγή και επιβολή υψηλότερων προτύπων κατασκευής. Αλλά το μεγαλύτερο μέρος αυτού του συστήματος αποδομήθηκε κατά τη διάρκεια των 25 χρόνων ανεξαρτησίας ως ένα είδος που απέμεινε από τον κομμουνισμό και μια ενδημική διαφθορά που επέτρεψε μια ”μαφιόζικη πολεοδομία” (μια παράνομη συμπαιγνία μεταξύ της τοπικής κυβέρνησης και των φίλων εργολάβων) για να χτίσουν σε περιοχές που θεωρήθηκαν μη ασφαλείς από σεισμολόγους ή χωρίς την τήρηση των προτύπων ασφαλείας.

Αυτό άφησε πολλούς κάτοικους με μια θολή ιδέα για το τι να κάνουν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Πριν τις πρόσφατες δονήσεις, οι κάτοικοι των Σκοπίων ήταν ήδη ανήσυχοι εξαιτίας της ανεπαρκής ανταπόκρισης των Αρχών και των μέσων μαζικής ενημέρωσης  για τις πρόσφατες πλημμύρες αρκετών προαστίων τον Αύγουστο, που στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερα από 22 άτομα. Χρειάστηκε περισσότερο σχεδόν από μισή μέρα για μερικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, συμπεριλαμβανομένης και της δημόσιας ραδιοτηλεοπτικής υπηρεσίας, να αναφέρουν για τις πλημμύρες που λάμβαναν μέρος λίγα χιλιόμετρα μακριά από τα γραφεία τους.

A second quake. Scary but no damage to buildings around our part of Skopje. https://t.co/kkajuGoahf

— PaulEdwardsFCO (@PaulEdwards11) September 11, 2016

Ένας δεύτερος σεισμός.Τρόμος αλλά όχι ζημιές στα κτίρια γύρω από την περιοχή των Σκοπίων. https://t.co/kkajuGoahf

Την Κυριακή το βράδυ, σε μια προσπάθεια να ηρεμήσουν τους ανθρώπους που ακόμη ένιωθαν κλειστοφοβία σε εσωτερικούς χώρους, μία αυτοσχέδια ακτιβιστική ομάδα οργάνωσε μια ανοιχτή προβολή σινεμά στο πάρκο της πόλης.

After today's series of earthquakes home doesn't feel safe in #Skopje :/#Macedonia #earthquake #земјотрес #скопје pic.twitter.com/O87vci5E1l

— Lazar Simeonov (@LazSim) September 11, 2016

Μετά από τη σημερινή σειρά σεισμών δεν νιώθεις ασφαλής στο σπίτι στα Σκόπια

Διάφοροι παρόμοιοι σεισμοί έγιναν επίσης τη Δευτέρα, με παρόμοιο αποτέλεσμα. Μία μεγαλύτερη δόνηση με μέγεθος 4.1 Ρίχτερ μόλις πριν τις 8 π.μ. συνέβαλε στην ψυχολογική εξάντληση που προκάλεσε η αβεβαιότητα.