Σε λίγο λιγότερο από δύο χρόνια από τώρα, όταν οι Μεξικανοί θα πάνε να ψηφίσουν για τον επόμενο πρόεδρό τους, είναι πιθανό ότι θα δουν το όνομα μίας ιθαγενούς γυναίκας στο ψηφοδέλτιο.

Κατά τη διάρκεια του πέμπτου Εθνικού Κογκρέσου των Ιθαγενών (CNI), των αυτοχθόνων κοινοτήτων του Μεξικού και του Στρατού Εθνικής Απελευθέρωσης των Ζαπατίστας (EZLN) δήλωσαν την πρόθεσή τους να ορίσουν μια γυναίκα ως ανεξάρτητη υποψήφια πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2018. Η ανακοίνωση εμφανίστηκε σε ένα έγγραφο με τίτλο “Είθε η γη να κουνηθεί συθέμελα“:

Ante todo lo anterior, nos declaramos en asamblea permanente y consultaremos en cada una de nuestras geografías, territorios y rumbos el acuerdo de este Quinto CNI para nombrar un concejo indígena de gobierno cuya palabra sea materializada por una mujer indígena, delegada del CNI como candidata independiente que contienda a nombre del Congreso Nacional Indígena y el Ejército Zapatista de Liberación Nacional en el proceso electoral del año 2018 para la presidencia de este país.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, δηλώνουμε σε μόνιμη συνέλευση και θα συμβουλευτούμε τη συμφωνία του πέμπτου Εθνικού Κογκρέσου των Ιθαγενών (CNI) σε κάθε μία από τις γεωγραφικές περιοχές μας, τα εδάφη και τα μονοπάτια μας για να διορίσουμε ένα κυβερνητικό συμβούλιο αυτοχθόνων, του οποίου ο λόγος θα εκτελείται από μία ιθαγενή γυναίκα, μία εκπρόσωπο του CNI ως ανεξάρτητη υποψήφια, η οποία θα αγωνίζεται για λογαριασμό του Εθνικού Κογκρέσου των Ιθαγενών και του Στρατού Εθνικής Απελευθέρωσης των Ζαπατίστας στις προεδρικές εκλογές του 2018 της χώρας αυτής.

Προς το παρόν, δεν έχουν ανακοινώσει το όνομα της γυναίκας που θα προταθεί ως υποψήφια.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο Στρατός Εθνικής Απελευθέρωσης των Ζαπατίστας (EZLN) είναι κυρίως ένοπλη ομάδα ιθαγενών της άκρας αριστεράς, που οργάνωσαν μια εξέγερση το 1994 στην επαρχία Τσιάπας στην περιοχή νοτιοανατολικά του Μεξικού. Τα τελευταία χρόνια, έχουν παραμείνει ανενεργοί και ο πολύ γνωστός αρχηγός τους, ο Σουμπκομαντάντε Μάρκος, άλλαξε το όνομά του το 2014 για να ανοίξει δρόμο για ένα νέο πρόσωπο και προσδιορίζεται ως Υποδιοικητής Γκαλεάνο (μερικές εκδοχές υποδεικνύουν ότι το πραγματικό του όνομα είναι Rafael Sebastián Guillén Vicente).

Η είδηση έχει συζητηθεί στα παραδοσιακά ΜΜΕ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιδιαίτερα μετά την αντίδραση του Andrés López, ιδρυτή και ηγέτη ενός πολιτικού κόμματος που ονομάζεται Εθνικό Κίνημα Αναγέννηση (MORENA). Επεσήμανε ότι η συμμετοχή του EZLN στις εκλογές θα σηματοδοτήσει μια σημαντική αλλαγή για την ομάδα:

El EZLN en 2006: era “el huevo de la serpiente”. Luego, muy “radicales” han llamado a no votar y ahora postularán candidata independiente.

— Andrés Manuel (@lopezobrador_) October 16, 2016

Το EZLN το 2006 ήταν “το αυγό του φιδιού”. Μετά, ως εξαιρετικά “ριζοσπαστικοί” καλούσαν σε αποχή από τις εκλογές και τώρα κατεβάζουν έναν ανεξάρτητο υποψήφιο.

Ο δημοσιογράφος Pascal Beltrán del Río πήρε θέση σχετικά με αυτό στη στήλη του που ονομάζεται “Οι Ιθαγενείς ψηφίζουν”:

La reciente decisión del EZLN y el Consejo Nacional Indígena representa un cambio importante en sus posiciones anteriores con respecto a los comicios, pues con motivo de las elecciones presidenciales de 1994, 2000, 2006 y 2012 habían llamado a no votar y con ello rechazar a la clase política completa.

Este cambio propició una condena de Andrés Manuel López Obrador, líder del MORENA y virtual aspirante a Los Pinos en 2018, quien en diferentes momentos ha invitado al EZLN a ser parte de su movimiento por el “cambio verdadero”. Pero ¿qué tanto afectaría a López Obrador la participación de una mujer indígena como candidata en 2018?

Η πρόσφατη απόφαση του EZLN και του Εθνικού Κογκρέσου Ιθαγενών αντιπροσωπεύει μια σημαντική αλλαγή στις προηγούμενες θέσεις τους σε σχέση με τις εκλογές, δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια των προεδρικών εκλογών το 1994, το 2000, το 2006, και το 2012 καλούσαν σε αποχή, απορρίπτοντας έτσι το σύνολο της πολιτικής τάξης.

Η αλλαγή αυτή οδήγησε σε μια καταδίκη από τον Andrés Manuel López Obrador, ηγέτη του MORENA και εικονικού υποψήφιου για το Los Pinos [επίσημη κατοικία του προέδρου του Μεξικού] το 2018, ο οποίος κάλεσε το EZLN να είναι μέρος της κίνησης του για “πραγματική αλλαγή” επανειλημμένως. Αλλά, πόσο θα επηρεαστεί ο López Obrador από τη συμμετοχή μίας ιθαγενούς γυναίκας ως υποψήφιας το 2018;

Στο Twitter, χρήστες όπως ο Rodrigo Castro κριτίκαραν τον López:

Esta intención del EZLN, de postular candidata indígena p 2018,
se nota q le está doliendo a AMLO. Se vale llorar pues

— rodrigo castro (@RodrigoRocas) October 16, 2016

Είναι προφανές ότι η πρόθεση του EZLN να ορίσει μια ιθαγενή υποψήφια για το 2018 είναι να πλήξει το AMLO. Έχουμε περάσει και χειρότερα.

Στο δημόσιο προφίλ του, στο Twitter, ο σκιτσογράφος Rafael Barajas, περισσότερο γνωστός ως “Fisgón”, εικονογράφησε τη νέα θέση του EZLN, αναφερόμενος στην προηγούμενη απόρριψη και τον αποκλεισμό από την ένοπλη ομάδα, ολόκληρης της εκλογικής διαδικασίας της χώρας:

El EZLN lanzará una candidatura independiente. ¿No deberían explicar este cambio de discurso y estrategia a la luz de su postura de 2006? pic.twitter.com/TaufBeJncy

— Rafael Barajas (@fisgonmonero) October 18, 2016

Γελοιογραφία: Θυμάστε όλα όσα έχουμε πει σχετικά με τη βρωμιά που είναι η εκλογική φάρσα στο Μεξικό; Λοιπόν, τώρα θέλουμε να συμμετάσχουμε!

Tweet: Το EZLN θα λανσάρει μια ανεξάρτητη υποψηφιότητα. Δεν θα πρέπει να εξηγήσουν αυτή την αλλαγή στο λόγο και τη στρατηγική υπό το πρίσμα της θέσης τους το 2006;

Στο μεταξύ, η Dalia Vázquez έλαβε την είδηση ως εξής:

Dedinitivamente yo sí votaría por la candidata indígena del EZLN, que no se diga más!

— Dalia Vázquez (@Dali_Vaz) October 18, 2016

Οπωσδήποτε θα ψηφίσω για την ιθαγενή υποψήφια από τον EZLN, δεν λέω τίποτε άλλο!

Ο ρόλος της ιθαγενούς γυναίκας στην κυβέρνηση

Η ενδεχόμενη υποψηφιότητα μίας ιθαγενούς για την προεδρία της χώρας από τον EZLN έρχεται σε αντίθεση με την πραγματικότητα που αντιμετώπισαν οι γυναίκες στην πολιτική κατά τους τελευταίους μήνες, ιδιαίτερα εκείνες που έχουν αναγκαστεί να παραιτηθούν από τις νόμιμα αποκτηθείσες εκλεγμένες θέσεις τους.

Τέτοια είναι η περίπτωση της Rosa Pérez, την οποία ο λαός της Chenalhó στην Τσιάπας – ακριβώς η περιοχή όπου ο EZLN έχει σημαντική παρουσία – ανάγκασε να εγκαταλείψει, μόνο και μόνο επειδή ήταν γυναίκα. Η εκλογική δικαστική αρχή έχει ήδη διατάξει την αποκατάσταση της Pérez, αλλά αυτό δεν έχει ακόμα πραγματοποιηθεί. Η María Gloria Sánchez, δήμαρχος της Oxchuc στην ίδια περιοχή, πρόσφατα βρέθηκε σε παρόμοια κατάσταση.

Δεδομένης αυτής της σεξιστικής συμπεριφοράς, η οποία είναι ανεκτή, επειδή έχει να κάνει με “έθιμα και  παραδόσεις” των ιθαγενών, θα είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον να μάθουμε αν η εν λόγω ένοπλη ομάδα θα ορίσει αποτελεσματικά μία υποψήφιο, εφόσον αυτή θα λάβει την υποστήριξη που χρειάζεται για να διασφαλιστεί ότι η υποψηφιότητά της είναι σύμφωνη με τις τυπικές προϋποθέσεις και εάν θα έχει πραγματικά τις δυνατότητες να ανταγωνιστεί όχι μόνο με τον López – ο οποίος επεδίωξε την προεδρία στις δύο προηγούμενες περιπτώσεις – αλλά και με μία μεγάλη ποικιλία ατόμων της πολιτικής τάξης, που έχουν ήδη καταδείξει τις προσδοκίες τους για το 2018.