Δύο άντρες έδεσαν τον έφηβο σε μία καρέκλα και έκαναν τατουάζ στο μέτωπό του: “Είμαι κλέφτης και απόβρασμα”. Εικόνα: Στιγμιότυπο οθόνης από το WhatsApp

Η ιστορία που κυριάρχησε πρόσφατα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της Βραζιλίας δεν περιλαμβάνει τη δραματική πολιτική της χώρας, αλλά έναν έφηβο, ένα τατουάζ και δύο άντρες που προσπάθησαν να πάρουν το “νόμο” στα χέρια τους.

Αφού ακούστηκαν φήμες ότι κάποιος είχε προσπαθήσει να κλέψει ένα ποδήλατο στη γειτονιά τους, ένας καλλιτέχνης τατουάζ και ο φίλος του πίστευαν ότι είχαν εντοπίσει τον ένοχο: ένα 17χρονο αγόρι. Το ζευγάρι αποφάσισε τότε να του δώσει ένα μάθημα. Νοίκιασαν ένα δωμάτιο σε ένα ξενώνα, έδεσαν το αγόρι σε μία καρέκλα και του έκαναν  τατουάζ στο μέτωπό του την φράση “Είμαι κλέφτης και απόβρασμα”. Ολόκληρη η φρικτή δοκιμασία καταγράφηκε σε βίντεο και δημοσιεύτηκε στο WhatsApp. Σύντομα έγινε viral.

Ο έφηβος, ο οποίος σύμφωνα με την οικογένειά του παλεύει με ψυχικές ασθένειες και χρήση ναρκωτικών, είχε χαθεί από το σπίτι από τα τέλη Μαΐου. Οι γονείς του ανακάλυψαν τα ίχνη του, αφού τον αναγνώρισαν στο βίντεο. Ειδοποίησαν την αστυνομία για το υλικό, η οποία προχώρησε στη σύλληψη των δύο ανδρών και τους κατηγορεί για άσκηση βασανιστηρίων.

Μετά την επανένωση με την οικογένειά του, το αγόρι αρνήθηκε τις κατηγορίες για κλοπή στην αστυνομία. Ισχυρίζεται ότι ποτέ δεν προσπάθησε να κλέψει το ποδήλατο, αλλά απλώς έπεσε πάνω του ενώ ήταν μεθυσμένος, κι αυτό έπεσε. Είπε επίσης σε έναν δημοσιογράφο ότι “ήθελε να πεθάνει όταν είδε το τατουάζ στο πρόσωπό του”.

Αλλά ένα σημαντικό μέρος του διαδικτύου δεν εξέφρασε συμπάθεια για το αγόρι. Ένα πανεπιστημιακό πρόγραμμα που παρακολουθεί την πολιτική συζήτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της Βραζιλίας έδειξε πόσες από τις αντιδράσεις ήταν πραγματικά υπέρ των εκδικητών.

Όταν κάποιος δημιούργησε μία εκστρατεία εξεύρεσης χρηματοδότησης – τελικά επιτυχημένη — για να βοηθήσει το αγόρι και την οικογένειά του να πληρώσουν για την αφαίρεση του τατουάζ, άρχισαν να δέχονται απειλές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επειδή προσπαθούν να βοηθήσουν “έναν εγκληματία”.

Μια από τις πιο διαδεδομένες εικόνες στο Facebook κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου της 10ης Ιουνίου — τώρα με περισσότερες από 100.000 κοινοποιήσεις — δήλωνε: “Όταν ένας εγκληματίας τιμωρείται γίνεται είδηση, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι παράλογο και προσπαθούν να συγκεντρώσουν χρήματα για να πληρώσουν για πλαστική χειρουργική του “βασανισμένου” ανήλικου. Αλλά όταν ένας αστυνομικός πεθαίνει, τίποτα δεν συμβαίνει!”

Κοινοποιήθηκε σε Βραζιλιάνικες ομάδες του Facebook όπως οι “Right Wing Conservatives“, “Right Wing Lives 3.0” — ένα όνομα που πιθανόν αποκαλύπτει πόσες φορές απαγορεύτηκε η σελίδα από το Facebook — και “Admirers of Jair Bolsonaro“, που αναφέρεται σε έναν νομοθέτη της Βραζιλίας, τον οποίο ο δημοσιογράφος Glenn Greenwald, του “The Intercept” ονόμασε “τον πιο μισογύνη, μισητό εκλεγμένο αξιωματούχο στον δημοκρατικό κόσμο”.

Ακόμα και αφότου αναφέρθηκε ότι ο ίδιος ο καλλιτέχνης του τατουάζ είχε προηγουμένως καταδικαστεί σε πενταετή φυλάκιση για κλοπή, οι σελίδες αυτές — οι οποίες μαζί συγκεντρώνουν περισσότερους από 1 εκατομμύριο οπαδούς — έμειναν γερά προσηλωμένες στην υποστήριξή τους για τους εκδικητές.

Δημιουργήθηκε μία εκστρατεία συλλογής χρημάτων για να βοηθήσει τον έφηβο με την αφαίρεση του τατουάζ.

Ο Bolsonaro, που είναι διάσημος για την παθιασμένη υπεράσπισή του στη στρατιωτική δικτατορία της Βραζιλίας που υποστηρίχθηκε από τη CIA και διήρκεσε από το 1964 έως το 1985, είναι ένας από τις κύριες φωνές ενός αυξανόμενου κινήματος στη Βραζιλία, που πιστεύει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα ευθύνονται για τα υψηλά ποσοστά εγκληματικότητας στη χώρα.

Πέρυσι, μία δημοσκόπηση του Βραζιλιάνικου Δημόσιου Φόρουμ για την Δημόσια Ασφάλεια, διαπίστωσε ότι το 60% των Βραζιλιάνων συμφωνούσαν με τη φράση “ο καλός εγκληματίας είναι ο νεκρός εγκληματίας” — γι’ αυτούς, τα ανθρώπινα δικαιώματα υπάρχουν μόνο “για την προστασία” των εγκληματιών.

Ο Bolsonaro ηγείται στις δημοσκοπήσεις πριν από τις προεδρικές εκλογές της χώρας του, το 2018, πηγαίνοντας ιδιαίτερα καλά μεταξύ των μεσαίων τάξεων.

“Ένα πολύ επικίνδυνο σενάριο” για την πρόοδο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Το έγκλημα στο δρόμο στη Βραζιλία είναι αχαλίνωτο. Εάν έχετε μία ομάδα Βραζιλιάνων φίλων, δεν θα αποτελούσε έκπληξη αν σχεδόν όλοι τους είχαν βιώσει τουλάχιστον ένα είδος βίαιης ληστείας. Αυτή η πραγματικότητα συμβάλλει σε μία ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι το κράτος δεν είναι σε θέση να επιβάλει το νόμο και την τάξη και εξαρτάται από τον λαό να βρει δικαιοσύνη μόνος του.

Δεν είναι λοιπόν περίεργο το γεγονός ότι η Βραζιλία είναι μία χώρα ηγέτης, στην πρακτική του λιντσαρίσματος. Σύμφωνα με τον José de Souza Martins, έναν κοινωνιολόγο που έγγραψε το βιβλίο “Λιντσάρισμα – Κοινωνική Δικαιοσύνη στη Βραζιλία”, η Βραζιλία έχει κατά μέσο όρο ένα λιντσάρισμα ή μια προσπάθεια λιντσαρίσματος κάθε μέρα.

Το 2014, δύο ιστορίες αιχμαλώτισαν την προσοχή του έθνους. Πρώτον, ένα έφηβο αγόρι ξεγυμνώθηκε και του έδεσαν το λαιμό σε ένα φανοστάτη με μία αλυσίδα ποδηλάτου, στο Ρίο ντε Τζανέιρο, αφού φέρεται να είχε προσπαθήσει να ληστέψει έναν πεζό. Μερικούς μόνο μήνες αργότερα, μία γυναίκα σκοτώθηκε από έναν όχλο στην Guarujá, μία πόλη κοντά στο Σάο Πάολο, με κίνητρο μία φήμη στο διαδίκτυο που ισχυριζόταν ότι εκείνη απήγαγε παιδιά.

Στον πυρήνα αυτών των λυντσαρισμάτων είναι η απόρριψη βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως το δικαίωμα στη ζωή, την αξιοπρέπεια και σε μία δίκαιη δίκη — συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν διαπράξει εγκλήματα. Και όπως συμβαίνει σήμερα σε πολλές χώρες, υπάρχει μία αυξανόμενη τάση στη Βραζιλία να ενοχοποιεί τα ανθρώπινα δικαιώματα ως κάτι που ανήκει στην πολιτική αριστερά, γεγονός που θα το καθιστούσε αληθινή αντιπολίτευση.

Σε συνέντευξή του με το Nexo Jornal, ο Renato Zerbini, ο οποίος έχει διδακτορικό δίπλωμα στη νομική και στις διεθνείς σχέσεις, εξηγεί πως η παγκοσμιότητα των αρχών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων — μία από τις θεμελιώδεις πτυχές του — απειλείται τώρα παγκοσμίως:

Em um momento onde o senso comum, produto dessa disputa ideológica, indica que os direitos humanos protegem somente os presidiários, os pobres ou os migrantes não documentados, evoca-se um sentimento de autoproteção nacional e social capaz de arregimentar todos aqueles temerosos da afirmação desses direitos.
Essa ação-reação encaixa-se como uma luva no atual cenário internacional: conflitos armados, enormes fluxos migratórios, instabilidade política, terrorismo, destruição ambiental, corrupção e fanatismos de todo tipo —ideológicos, políticos e religiosos — que tendem a se misturar. É um cenário muito perigoso porque pode corroer e até destruir, em parte ou no todo, o regime de proteção dos direitos humanos e do meio ambiente construído depois da Segunda Guerra Mundial.

Σε μία στιγμή όπου η κοινή λογική, προϊόν αυτής της ιδεολογικής διαμάχης, δείχνει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα προστατεύουν μόνο τους κρατούμενους, τους φτωχούς και τους παράνομους μετανάστες, προκαλείται ένα αίσθημα εθνικής και κοινωνικής αυτοπροστασίας ικανό να συγκεντρώσει όσους φοβούνται την επιβεβαίωση αυτών των δικαιωμάτων. Αυτή η δράση-αντίδραση ταιριάζει με το σημερινό διεθνές σενάριο: ένοπλες συγκρούσεις, τεράστιες μεταναστευτικές ροές, πολιτική αστάθεια, τρομοκρατία, καταστροφή του περιβάλλοντος, διαφθορά, φανατικοί όλων των ειδών — ιδεολογικοί, πολιτικοί και θρησκευτικοί. Πρόκειται για ένα πολύ επικίνδυνο σενάριο, διότι μπορεί να διαβρώσει ή ακόμη και να καταστρέψει, εν μέρει ή στο σύνολό του, το καθεστώς προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος που δημιουργήθηκε μετά τον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο.